آیا ارث زن و مرد برابر شده

خیلی ها شاید درگیر این سوال باشند که بالاخره داستان برابری ارث زن و مرد در ایران به کجا رسید؟ راستش را بخواهید، طبق قوانین فعلی کشورمان، سهم الارث زن و مرد در اغلب موارد هنوز برابر نیست و قاعده پسر دو برابر دختر پابرجاست. البته طی سال های اخیر بحث ها و طرح هایی در مجلس مطرح شده که روی کاغذ به دنبال این برابری هستند، ولی این طرح ها هنوز به قانون تبدیل نشده اند و مسیر سختی پیش رو دارند. این موضوع هم پیچیدگی های حقوقی خاص خودش را دارد و هم ابعاد فقهی و اجتماعی زیادی.

ارث و میراث، همیشه یکی از بحث های مهم و گاهی حساس توی خانواده ها و جامعه بوده است. وقتی عزیزی از بین ما می رود، علاوه بر غم و اندوه، موضوع تقسیم اموال و دارایی های او پیش می آید که خب، هر کسی دوست دارد بداند تکلیف خودش و اطرافیانش چیست. توی ایران، قانون ارث ریشه در فقه اسلامی دارد و همین باعث شده تفاوت هایی بین سهم الارث زن و مرد وجود داشته باشد که برای بعضی ها سوال برانگیز است و برای بعضی دیگر کاملاً طبیعی و منطقی.

شاید شنیده باشید که مجلس طرحی داده تا این قوانین عوض شود، یا شاید توی فامیل دیدید که مثلاً سهم دخترها با پسرها فرق می کند. اصلاً چرا اینجوریه؟ آیا واقعاً هیچ وقت برابر نمی شه؟ یا توی بعضی موارد اصلاً الان هم برابر هست و ما خبر نداریم؟ توی این مقاله می خواهیم حسابی درباره این موضوع صحبت کنیم و همه چیز را از صفر تا صد، با زبانی ساده و خودمانی، براتون روشن کنیم تا از هر جهت خیال تان راحت شود.

قانون ارث در ایران: چی به چیه؟

خب، بریم سر اصل مطلب. الان که داریم با هم حرف می زنیم، قانون ارث در ایران بر چه اساسی کار می کند؟ همه چیز برمی گردد به قانون مدنی کشورمان که بر پایه فقه اسلامی نوشته شده است. این قانون، یک سری قواعد مشخص برای تقسیم ارث دارد که باید مو به مو اجرا شود.

مبانی اصلی ارث در قانون مدنی

قانون ارث، ماجرا را با دو تا پایه اصلی شروع می کند: نسب و سبب. ماده 861 قانون مدنی قشنگ توضیح می دهد که ارث بردن یا به خاطر نسب است، یعنی رابطه خونی و فامیلی، یا به خاطر سبب که منظور همان رابطه ازدواج است. مثلاً اگر کسی فوت کند، فرزندان و پدر و مادرش به خاطر نسب از او ارث می برند و همسرش به خاطر سبب.

ورثه هم الکی ارث نمی برند که، قانون طبقات و درجات خاصی برای ارث تعیین کرده که هر طبقه تا وقتی وارث داشته باشد، نوبت به طبقات بعدی نمی رسد. این طبقات رو اینجوری تقسیم می کنند:

1. طبقه اول: پدر، مادر، اولاد و اولادِ اولاد (یعنی نوه ها)
2. طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) و خواهر و برادر و اولاد اون ها (یعنی خواهرزاده و برادرزاده)
3. طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد اون ها (یعنی عموزاده، عمه زاده، دایی زاده و خاله زاده)

پس ببینید، تا وقتی توی طبقه اول کسی باشه، بقیه طبقات حتی یک ریال هم ارث نمی برند.

سهم الارث فرزندان: پسر دو برابر دختر؟

اینجا می رسیم به یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین قسمت ها. توی بیشتر موارد، قانون می گوید: پسر دو برابر دختر ارث می برد. بله، این قانون فعلی است و تا زمانی که تغییری نکرده، اجرا می شود.

بگذارید با چند تا مثال خودمانی موضوع را روشن تر کنیم:

• فقط دختر: فرض کنید یک نفر فوت کرده و فقط یک دختر دارد و وارث دیگری هم توی طبقات اول و دوم و سوم وجود ندارد. توی این حالت، همه ارث به همین یک دختر می رسد. بله، درست شنیدید! همه ارث برای تنها دختر.
• فقط پسر: اگر کسی فوت کند و فقط یک پسر داشته باشد و وارث دیگری نباشد، خب تمام ارث مال پسر می شود. کاملاً منطقی!
• هم دختر هم پسر: حالا فرض کنید متوفی هم دختر دارد و هم پسر. مثلاً یک پسر و یک دختر. توی این حالت، اموال متوفی رو به سه قسمت تقسیم می کنند؛ دو قسمت سهم پسر میشه و یک قسمت سهم دختر. اگه تعدادشون بیشتر باشه (مثلاً دو پسر و یک دختر)، باز هم هر پسر دو برابر هر دختر ارث می برد. یعنی انگار برای تقسیم، پسرها رو دو سهمی و دخترها رو یک سهمی حساب می کنیم.

پس اینطور نیست که همیشه سهم دختر کم باشد. در بعضی شرایط که وارث دیگری نباشد، یک دختر هم می تواند تمام ارث را ببرد.

سهم الارث همسر (زن و شوهر)

وقتی یکی از زوجین فوت می کند، همسر بازمانده هم از ارث بهره مند می شود. اما سهم شان چقدر است؟

• ارث بردن زن از شوهر: اگه مردی فوت کنه و بچه ای هم داشته باشه (چه از این همسر و چه از همسر قبلی)، زن یک هشتم از اموال مرد ارث می برد. اگه مرد بچه نداشته باشه، سهم زن یک چهارم می شود. این سهم زن، از عین اموال (مثلاً از خانه و زمین) هم هست، نه فقط قیمت آن.
• ارث بردن مرد از زن: اگه زنی فوت کنه و بچه ای داشته باشه، شوهر یک چهارم از اموال زن ارث می برد. اگه زن بچه نداشته باشه، سهم شوهر یک دوم (نصف) می شود.

می بینید که اینجا هم تفاوت هایی وجود دارد، اما قاعده دو برابر همیشه ثابت نیست و به وجود یا عدم وجود فرزندان بستگی دارد.

سهم الارث والدین

پدر و مادر هم جایگاه خاصی در طبقه اول ارث دارند:

• اگه متوفی فرزند داشته باشه، پدر و مادر هر کدوم یک ششم از ارث رو می برند. بقیه ارث بین فرزندان تقسیم می شه.
• اگه متوفی فرزند نداشته باشه، سهم پدر و مادر بیشتر میشه و بقیه ارث هم بر اساس نسبت های دیگه تقسیم می شود.

موارد استثنایی برابری ارث: جایی که زن و مرد برابرند!

گفتیم که توی بیشتر موارد تفاوت هست، اما باور کنید توی بعضی موارد قانون گفته که سهم زن و مرد برابر است! یکی از معروف ترین این موارد، اجداد مادری هستند. بله، طبق ماده 923 قانون مدنی، اگر متوفی تنها اجداد مادری (یعنی مادربزرگ و پدربزرگ مادری) داشته باشد، سهم الارث زن و مرد برابر است. اینجاست که جد و جده مادری هر دو به یک اندازه ارث می برند و دیگر داستان دو برابر مطرح نیست.

این مورد نشون میده که قاعده تفاوت، مطلق نیست و قانون خودش جاهایی رو برای برابری در نظر گرفته.

طرح پیشنهادی مجلس برای برابری ارث: آیا تغییر در راه است؟

شاید شنیده باشید که زمزمه هایی از تغییر قانون ارث به گوش می رسد و مجلس به دنبال این است که ارث زن و مرد را برابر کند. خب، این خبر درست است، اما داستانش کمی پیچیده است و هنوز به سرانجام نرسیده.

معرفی طرح اصلاحی سال 1401

در سال 1401، یک طرحی توی مجلس شورای اسلامی مطرح شد به اسم طرح اصلاح مواد 907، 908 و 949 قانون مدنی. هدف اصلی این طرح این بود که سهم الارث دختر و پسر را برابر کند. این یعنی قرار بود قاعده پسر دو برابر دختر برداشته شود و دختر و پسر به طور مساوی از اموال پدر و مادرشون ارث ببرند.

توی این طرح، تلاش می شد تا با تغییر اون مواد قانونی، وضعیت تقسیم ارث بین فرزندان طوری بشه که جنسیت تأثیری توی میزان سهم الارث نداشته باشه. طبیعتاً این یک گام بزرگ به سمت برابری حقوقی بود که خیلی ها منتظرش بودند.

مسیر قانونی و وضعیت فعلی طرح

برای اینکه یک طرح یا لایحه توی ایران به قانون تبدیل بشه، باید مراحل زیادی رو طی کنه. اول توی مجلس تصویب میشه، بعد باید بره شورای نگهبان تا اون ها از نظر شرعی و قانونی تاییدش کنن. اگه شورای نگهبان تأیید نکنه، برمی گرده مجلس برای اصلاح یا ممکنه کلاً رد بشه.

خب، وضعیت الان این طرح چیه؟ حقیقتش اینه که این طرح، بعد از تصویب توی مجلس، به شورای نگهبان فرستاده شد. اما متاسفانه، تا این لحظه (یعنی سال 1403 و اطلاعات موجود)، شورای نگهبان این طرح را تایید نکرده است. دلایل مختلفی برای عدم تایید مطرح شد که عمدتاً به مغایرت با موازین شرع برمی گشت. پس فعلاً این طرح توی کشوی بایگانی مونده و قانون جدیدی برای برابری ارث تصویب نشده.

یعنی هنوز همون قوانین قبلی پابرجاست و سهم الارث زن و مرد در موارد اصلی تقسیم ارث، یکسان نیست. این رو خیلی واضح و روشن بگیم تا شکی باقی نمونه.

دلایل موافقان و مخالفان طرح

وقتی بحث از تغییر یک قانون مهم مثل ارث می شه، همیشه دو دسته آدم پیدا می شن: موافق و مخالف. هر کدوم هم دلایل محکم خودشون رو دارن.

موافقان طرح

کسانی که موافق برابری ارث زن و مرد بودند، معمولاً روی این نکات تاکید داشتند:

• برابری حقوق انسانی: می گفتند همه انسان ها، چه زن و چه مرد، باید از حقوق برابر برخوردار باشند و تفاوت گذاشتن توی ارث، نوعی تبعیض است.
• تقویت جایگاه زن: معتقد بودند که با برابر شدن ارث، جایگاه اقتصادی و اجتماعی زنان توی خانواده و جامعه قوی تر میشه و استقلال مالیشون بیشتر میشه.
• عدالت اجتماعی: باور داشتند که در دنیای امروز، خیلی از زنان دوشادوش مردان کار می کنند و در تأمین معاش خانواده نقش دارند، پس عادلانه نیست که سهم کمتری از ارث ببرند.

مخالفان طرح

در مقابل، مخالفان این طرح هم دلایل قوی خودشون رو داشتند که عمدتاً ریشه در فقه اسلامی داشت:

• مغایرت با احکام فقهی: اصلی ترین دلیل مخالفت، این بود که برابری ارث زن و مرد، با نص صریح قرآن کریم و احادیث اسلامی مغایرت دارد. شورای نگهبان هم به همین دلیل طرح را رد کرد.
• تبعات اجتماعی و اقتصادی: بعضی ها هم نگران بودند که اگه ارث برابر بشه، ممکنه تعادل خانواده ها به هم بخوره یا حتی مشکلات جدیدی توی جامعه پیش بیاد.
• فلسفه تفاوت در اسلام: مخالفان تاکید داشتند که اسلام برای این تفاوت، فلسفه و دلیل عمیقی دارد که به مسئولیت های مالی مردان برمی گردد. (که در بخش بعدی بیشتر بهش می پردازیم)

پس می بینید که موضوع خیلی ساده نیست و ابعاد مختلفی دارد. فعلاً که کفه ترازوی مخالفان سنگینی کرده و طرح به سرانجام نرسیده.

چشم انداز آینده

با توجه به عدم تایید شورای نگهبان و دلایل فقهی مطرح شده، احتمال اینکه به این زودی ها تغییر اساسی توی قانون ارث برای برابری سهم الارث زن و مرد اتفاق بیفتد، خیلی کم است. شاید در آینده دور، با تغییر رویکردها یا تفسیرهای جدید فقهی، این امکان فراهم شود، اما در حال حاضر این موضوع در بن بست قرار دارد. پس نباید انتظار داشت که قانون ارث برای دختر و پسر به این زودی ها تغییر کنه.

فلسفه و دلایل تفاوت سهم الارث زن و مرد از منظر فقه و حقوق اسلامی

حالا شاید براتون سوال پیش بیاد که اصلاً چرا اسلام چنین قانونی رو برای ارث تعیین کرده؟ این تفاوت سهم الارث زن و مرد، از کجا می آید و چه دلیلی دارد؟ از نظر فقه و حقوق اسلامی، این تفاوت بی دلیل نیست و فلسفه ای عمیق پشتش وجود دارد که به مسئولیت های مالی و اجتماعی مردان برمی گردد.

تکالیف مالی مردان: بار روی دوش مرد

شاید مهم ترین و اصلی ترین دلیلی که برای تفاوت سهم الارث زن و مرد مطرح می شود، تکالیف مالی سنگینی است که اسلام بر عهده مردان گذاشته است. این تکالیف، باعث می شود که مرد با اینکه سهم الارث بیشتری می برد، اما در عمل بخش زیادی از این اموال را باید صرف تأمین نیازهای خانواده و زنان کند. بیایید چند مورد از این تکالیف را بررسی کنیم:

• نفقه: مهمترین تعهد مالی مرد، پرداخت نفقه به همسر و فرزندانش است. طبق قانون، مرد موظف است تمام هزینه های زندگی همسرش، شامل خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و حتی هزینه های تفریح را بپردازد. این وظیفه حتی اگر زن خودش هم درآمد داشته باشد، از دوش مرد برداشته نمی شود. یعنی زن هیچ وظیفه شرعی و قانونی برای تأمین معاش خودش یا خانواده ندارد.
• مهریه: وقتی زن و مرد با هم ازدواج می کنند، مرد موظف به پرداخت مهریه به زن است. مهریه هم می تواند هر چیزی باشد که ارزش مالی دارد و متعلق به زن است. این مهریه، حتی بعد از فوت مرد هم جزو بدهی های او محسوب می شود و باید قبل از تقسیم ارث، از اموال متوفی پرداخت شود.
• اجرت المثل ایام زوجیت: اگر زن در خانه شوهر، کارهایی انجام داده باشد که از وظایف شرعی او نبوده (مثلاً آشپزی، خانه داری، بچه داری) و قصد تبرع (رایگان انجام دادن) هم نداشته باشد، می تواند بعد از طلاق یا فوت شوهر، اجرت المثل این کارها را از اموال مرد طلب کند.
• شیربها: در بعضی فرهنگ ها و مناطق ایران، بحث شیربها هم مطرح است که مبلغی به خانواده عروس پرداخت می شود.

پس ببینید، با وجود اینکه مرد سهم بیشتری از ارث می برد، اما در واقعیت، این سهم بیشتر به خاطر مسئولیت هایی است که به عهده اش گذاشته شده. این مسئولیت ها، از دوش زن برداشته شده و او می تواند سهم الارث خودش را (که کمتر از مرد است) برای خودش و نیازهای شخصی اش نگه دارد، بدون اینکه دغدغه تأمین معاش خانواده را داشته باشد. اینجاست که می گویند این تفاوت، در نهایت به نفع زنان هم هست و جبران کننده سهم کمتر آن هاست.

از منظر فقهی، فلسفه اصلی تفاوت در سهم الارث زن و مرد، در مسئولیت های مالی و تأمین معاش خانواده است که بر عهده مرد قرار داده شده، در حالی که زن هیچ گونه وظیفه مالی مشابهی ندارد.

مسئولیت های اجتماعی و شرعی مردان

فقط مسئولیت های مالی توی خانواده نیست که باعث این تفاوت شده. یک سری مسئولیت های اجتماعی و شرعی دیگر هم هست که بیشتر روی دوش مردان است:

• پرداخت دیه توسط عاقله: شاید عجیب به نظر برسد، اما توی بعضی جنایات خطای محض (یعنی قتل یا جرحی که بدون قصد و عمد اتفاق افتاده)، دیه باید توسط «عاقله» پرداخت بشه. عاقله هم طبق قانون مجازات اسلامی، بستگان ذکور پدری و مادری یا پدری شخص هستند (یعنی پدر، پسر، برادر، عمو و…). این یعنی بار مالی جبران خسارت جانی، توی بعضی موارد بر دوش مردان فامیل می افتد.
• تأمین امنیت اقتصادی خانواده: در کل، نقش مرد توی تأمین امنیت اقتصادی و معیشتی خانواده، نقش پررنگ تری دیده شده است. این به معنی سرپرستی مالی خانواده است.

توازن بین حقوق و تکالیف: دیدگاه اسلام

نکته مهمی که فقها و حقوقدانان اسلامی به آن اشاره می کنند، این است که اسلام به دنبال توازن بین حقوق و تکالیف زن و مرد است، نه لزوماً برابری مطلق در هر جنبه. یعنی ممکن است در یک جا سهمی بیشتر باشد، اما در جای دیگر تکلیفی سنگین تر بر دوش همان شخص قرار گیرد تا در نهایت یک تعادل و توازن کلی برقرار شود.

تفاوت ارث هم از همین دیدگاه بررسی می شود. یعنی در ظاهر شاید سهم ارث مرد بیشتر باشد، اما وقتی به تمامی تکالیف مالی و اجتماعی که بر عهده اوست نگاه می کنیم، می بینیم که این تفاوت، برای ایجاد یک نظام مالی و حمایتی برای زنان و خانواده است. این سیستم به گونه ای طراحی شده که زن، با وجود سهم کمتر در ارث، از نظر مالی تحت حمایت باشد و بابت تأمین معاش خودش و فرزندانش نگران نباشد.

به قول یکی از اساتید حقوق: سهم الارث بیشتر برای مردان، به منزله یک «تعهد مالی اجباری» است، در حالی که سهم الارث کمتر برای زنان، به مثابه یک «پس انداز خالص و بی دردسر» است.

جمع بندی: داستان برابری ارث به کجا رسید؟

خب، تا اینجا خیلی شفاف و خودمانی درباره موضوع پیچیده ارث و برابری زن و مرد در ایران صحبت کردیم. بیایید یک جمع بندی کوتاه داشته باشیم و ببینیم ته داستان به کجا می رسد.

اول از همه، باید بگوییم که در حال حاضر، خیر، ارث زن و مرد در ایران به طور رسمی برابر نشده است. قوانین فعلی کشورمان (یعنی قانون مدنی) در بیشتر موارد قاعده پسر دو برابر دختر را اجرا می کنند و سهم الارث مرد از زن و زن از مرد نیز تفاوت هایی دارد که به وجود یا عدم وجود فرزند بستگی دارد.

البته، دیدیم که یک طرحی در سال 1401 در مجلس شورای اسلامی برای اصلاح این قوانین و برقراری برابری ارث مطرح شد. اما مهم ترین نکته اینجاست که این طرح توسط شورای نگهبان تایید نشده و به قانون تبدیل نشده است. پس، همه حرف و حدیث ها درباره برابری ارث در ایران، فعلاً فقط در حد یک طرح پیشنهادی باقی مانده و جنبه اجرایی پیدا نکرده است.

در کنار این مسائل حقوقی، درباره فلسفه این تفاوت ها هم صحبت کردیم. دیدیم که از منظر فقه و حقوق اسلامی، این تفاوت در سهم الارث، بی دلیل نیست و با توجه به مسئولیت های مالی سنگینی که بر عهده مردان (مانند نفقه، مهریه، اجرت المثل و…) قرار گرفته، یک توازن و تعادل بین حقوق و تکالیف زن و مرد برقرار می کند. یعنی مرد سهم بیشتری می برد، اما باید بخش زیادی از آن را صرف تأمین معاش خانواده و نیازهای زن کند، در حالی که زن این وظیفه را ندارد و سهم خود را برای خودش نگه می دارد.

موضوع ارث، همیشه از مسائل حساس و مهمی است که پیچیدگی های خاص خودش را دارد. با توجه به اینکه قوانین ارث مدام دچار تفسیرهای حقوقی می شوند و شرایط هر پرونده ای ممکن است متفاوت باشد، همیشه توصیه می شود برای مسائل خاص و موردی مربوط به تقسیم ارث، حتماً با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید. اینجوری می توانید بهترین و دقیق ترین اطلاعات را متناسب با شرایط خودتان به دست آورید و خدای نکرده دچار مشکل نشوید.

امیدواریم این مقاله به تمام سوالات شما درباره برابری ارث زن و مرد در ایران، پاسخ داده باشد و همه چیز برایتان روشن شده باشد. یادمان باشد، آگاهی از قوانین، همیشه بهترین سپر دفاعی است.

سوالات متداول

آیا قانون ارث برای دختر و پسر در سال 1404 تغییر کرده است؟

خیر، تا سال 1404 و بر اساس آخرین اطلاعات موجود، قانون ارث برای دختر و پسر در ایران تغییر رسمی نکرده است. طرح پیشنهادی مجلس شورای اسلامی برای برابری ارث دختر و پسر، توسط شورای نگهبان تأیید نشده و لذا به قانون تبدیل نشده است. بنابراین، همچنان قاعده پسر دو برابر دختر ارث می برد در اغلب موارد تقسیم ارث فرزندان، پابرجاست.

سهم الارث دختر از پدر چقدر است؟

سهم الارث دختر از پدر بسته به شرایط متفاوت است:

• اگر متوفی (پدر) فقط یک دختر داشته باشد و وارث دیگری از طبقات اول و دوم و سوم نباشد، تمام ترکه به دختر می رسد.
• اگر متوفی (پدر) چندین دختر داشته باشد و پسر نداشته باشد، کل ارث بین دختران به تساوی تقسیم می شود.
• اگر متوفی (پدر) هم دختر و هم پسر داشته باشد، پسر دو برابر دختر ارث می برد. به عنوان مثال، اگر یک پسر و یک دختر باشند، ارث به سه قسمت تقسیم می شود که دو قسمت سهم پسر و یک قسمت سهم دختر است.

در چه مواردی سهم الارث زن و مرد برابر می شود؟

بله، در موارد استثنایی سهم الارث زن و مرد برابر است. یکی از مهم ترین این موارد طبق ماده 923 قانون مدنی، مربوط به اجداد مادری است. اگر متوفی تنها اجداد مادری (پدربزرگ و مادربزرگ مادری) داشته باشد، سهم الارث آن ها بدون توجه به جنسیت و به طور مساوی تقسیم می شود. این مورد نشان می دهد که قاعده تفاوت، مطلق نیست و در شرایط خاصی برابری برقرار است.

آیا مجلس طرحی برای برابری ارث تصویب کرده؟ وضعیت آن چیست؟

بله، مجلس شورای اسلامی در سال 1401 طرحی را با هدف اصلاح مواد 907، 908 و 949 قانون مدنی و برقراری برابری در سهم الارث فرزندان دختر و پسر تصویب و به شورای نگهبان ارسال کرد. اما شورای نگهبان این طرح را به دلیل مغایرت با موازین شرعی، تأیید نکرده است. بنابراین، طرح مذکور به قانون تبدیل نشده و در حال حاضر اجرایی نیست. وضعیت آن فعلاً بلاتکلیف و به نوعی متوقف مانده است.

چرا در اسلام سهم الارث مرد بیشتر از زن است؟

در اسلام، تفاوت سهم الارث مرد و زن ریشه در فلسفه توازن بین حقوق و تکالیف دارد، نه برابری مطلق. دلیل اصلی این تفاوت، مسئولیت ها و تکالیف مالی سنگینی است که بر عهده مردان گذاشته شده است. از جمله این تکالیف می توان به پرداخت نفقه (تأمین تمام هزینه های زندگی همسر و فرزندان)، مهریه و اجرت المثل ایام زوجیت اشاره کرد. زن هیچ گونه مسئولیت مالی مشابهی برای تأمین معاش خود یا خانواده ندارد و سهم الارث خود را به طور کامل برای خود حفظ می کند. این مسئولیت ها باعث می شود که سهم الارث بیشتر مرد، در عمل صرف تأمین نیازهای خانواده و زنان شود و یک تعادل مالی کلی برقرار شود.

سهم الارث همسر در ایران چقدر است؟

سهم الارث همسر (زوج و زوجه) از یکدیگر به این بستگی دارد که متوفی فرزند داشته باشد یا خیر:

• سهم الارث زن از شوهر: اگر مردی فوت کند و فرزندی داشته باشد (چه از این همسر و چه از همسران قبلی)، زن یک هشتم از اموال مرد ارث می برد. اگر مرد فرزندی نداشته باشد، سهم زن یک چهارم می شود.
• سهم الارث مرد از زن: اگر زنی فوت کند و فرزندی داشته باشد، شوهر یک چهارم از اموال زن ارث می برد. اگر زن فرزندی نداشته باشد، سهم شوهر یک دوم (نصف) می شود.