قنات های شهر دزفول و قمش دزفول از کجا سرچشمه می گیرند؟

قنات ها و قمش های شهر دزفول، شریان های حیاتی این شهر تاریخی هستند که سرچشمه اصلی شان از یک جای بی نظیر می آید: رودخانه خروشان دز. برخلاف قنات های معمولی که از آب های زیرزمینی تغذیه می کنند، قمش های دزفول با نبوغ مهندسان باستانی، آب سطحی رود دز را به دل شهر می آوردند. این سیستم آبرسانی، داستان جالبی از تمدن و زندگی در دل کویر خوزستان را روایت می کند.

دزفول، شهر آجری ایران، با تاریخچه ای غنی و پرفراز و نشیب، همیشه محلی برای زندگی و تمدن بوده. این شهر زیبا که کنار رودخانه پرآب دز جا خوش کرده، از قدیم الایام آب را مایه حیات خودش می دونسته. اصلاً انگار آب و دزفول با هم عجین شده اند و یکی بدون دیگری معنی نداره. اگه یه روزی گذرِتون به این شهر باستانی افتاد، حتماً متوجه میشید که چقدر آب تو زندگی مردمش نقش داشته، از نخلستان های سرسبز گرفته تا خانه های خنک و آسیاب های آبی پرشمار. سیستم های آبرسانی دزفول، یه شاهکار واقعی محسوب میشن که هنوزم بعد از قرن ها، هر کسی رو به فکر فرو میبره.

دزفول، شهر آجری با قلب تپنده دز

دزفول از اون شهرهاییه که حرف از تاریخ و تمدن توش موج می زنه. بهش میگن «شهر آجری» چون بافت قدیمیش پر از خونه ها و بناهایی با معماری آجری فوق العاده ست که هر کدومشون یه دنیا حرف برای گفتن دارن. اما دزفول فقط به آجرهاش معروف نیست؛ رود دز، مثل یه رگ حیاتی، از کنار این شهر میگذره و بهش جون میده. این رود پرآب، فقط یه منظره قشنگ نیست؛ منبع اصلی آب برای کشاورزی، شرب و حتی خنک کردن خونه ها تو گرمای طاقت فرسای خوزستان بوده.

همین آب فراوونِ رود دز باعث شده بود که دزفولی ها از همون قدیم به فکر یه راهکار حسابی برای رسوندن آب به تمام نقاط شهر بیفتن. خب، تو منطقه ای که تابستوناش انقدر داغه، آب یعنی زندگی، یعنی بقا. اگه این رودخونه نبود، شاید اصلاً دزفولی هم وجود نداشت. واسه همین، سیستم های آبرسانی دزفول، بخش جدانشدنی از هویت و تاریخ این شهر به حساب میان و واقعاً دیدنی و آموزنده هستن.

قنات و قمش: فرقشان در دزفول چیست؟

وقتی اسم قنات میاد، معمولاً یاد تونل های زیرزمینی میفتیم که آب رو از عمق زمین به سطح میارن. اما دزفول یه کم فرق داره. اینجا ما یه چیزی به اسم «قمش» داریم که شاید به گوش خیلی ها ناآشنا باشه. تو دزفول، اصطلاح «قنات» و «قمش» رو برای سیستم های آبرسانی زیرزمینی به کار می برن، ولی خب، این دوتا با هم یه فرق اساسی دارن که دونستنش واقعاً جالبه و به درک بهتر منبع آب قنات های دزفول کمک می کنه.

قنات های سنتی ایران: شاهکار آب های زیرزمینی

قنات، اختراع ناب ایرانی هاست که تو مناطق کم آب فلات ایران، مثل یزد، کرمان و اصفهان، نقش حیاتی داشته. کار قنات اینجوریه که چاه هایی رو تو دل زمین حفر می کنن تا به لایه های آب دار زیرزمینی برسن. بعد، با یه تونل شیب دار (مادرچاه) آب رو از دل زمین می کشیدن بالا و با یه سری تونل های افقی به سمت شهرها و مزارع هدایت می کردن. این روش، یه شاهکار مهندسی بود که اجازه می داد تو دل کویر هم زندگی جریان داشته باشه. آب قنات همیشه خنک و زلال بود و از تبخیرش هم خبری نبود، چون مسیرش کلاً زیر زمین بود.

قمش دزفول: رودخانه زیرزمینی!

حالا برسیم به قمش دزفول! دزفولی ها به همین تونل های آبرسانی زیرزمینی، «قمش» میگن. شاید تو شوشتر بهش «سفته» بگن، ولی تو دزفول فقط قمشه. نکته جالب و تفاوت اصلی اینجاست: قمش های دزفول، برعکس قنات های سنتی که از آب های زیرزمینی تغذیه می کنن، آبشون رو مستقیماً از رودخانه دز می گرفتن! یعنی چی؟ یعنی مهندس های باستانی دزفول، با هوش و ذکاوتی مثال زدنی، تونستن یه کانال انحرافی بسازن که آب رود دز رو به زیر زمین و بعد به دل شهر هدایت کنه. این خودش یه مدل مهندسی خاص و ویژه برای دزفول به حساب میاد که با شرایط جغرافیایی و وجود یه رودخونه پرآب، کاملاً سازگار بوده.

قمش های دزفول با قنات های سنتی ایران یک تفاوت کلیدی دارند: آبشان را مستقیماً از رودخانه خروشان دز می گیرند و نه از سفره های آب زیرزمینی. این تمایز، نشان دهنده هوش مهندسی گذشتگان در انطباق با محیط است.

این تفاوت تو منبع آب، خیلی مهمه. چون این یعنی دزفولی ها به جای اینکه دنبال آب تو دل زمین بگردن، آب موجود و فراوون رودخونه دز رو به بهترین شکل ممکن مدیریت کردن تا شهرشون سیراب بمونه. این خودش یه درس بزرگ از دانش مهندسی باستان و استفاده بهینه از منابع موجوده.

رود دز، سرچشمه اصلی قنات ها و قمش های دزفول

همونطور که تا الان حتماً متوجه شدید، سرچشمه قمش دزفول و در واقع منبع آب قنات های دزفول، چیزی نیست جز رودخانه پربرکت دز. این رودخانه، شریان اصلی حیات این شهر بوده و بدون اون، اصلاً زندگی به شکل امروزی تو دزفول امکان پذیر نبود. حالا بیایید ببینیم این رود چقدر اهمیت داره و چطور آبش به قمش ها راه پیدا می کرد.

رود دز: شریان حیاتی دزفول

رود دز، یکی از مهم ترین رودخانه های خوزستانه که از کوه های زاگرس سرچشمه می گیره. این رود، با آب شیرین و همیشه روانش، نه تنها به دزفول، بلکه به بخش های زیادی از استان خوزستان زندگی بخشیده. اهمیت جغرافیایی رود دز تو اینه که تو یه منطقه گرم و خشک، یه منبع آب دائمی و قابل اطمینان فراهم می کرده. همین باعث شده بود که تمدن های مختلفی اطراف این رود شکل بگیرن و از آبش برای زندگی و کشاورزی استفاده کنن. اگه یه نگاهی به اطراف دزفول بندازید، هنوزم می تونید نخلستان های انبوه و زمین های کشاورزی رو ببینید که نشون دهنده برکت این رودخونه ست.

چگونه آب دز به دل شهر می رسید؟ مهندسی شگفت انگیز قمش ها

هدایت آب رودخونه دز به قمش ها، خودش یه داستان مهندسی جداگانه داره. رود دز، بین ۱۳ تا ۱۶ متر با سطح شهر اختلاف ارتفاع داره. یعنی سطح آب رودخونه پایین تر از شهر قرار داره. حالا چطور می تونستن آب رو از یه سطح پایین تر به یه سطح بالاتر (تو دل شهر) بیارن؟ اینجاست که نبوغ مهندسان باستان دزفول خودشو نشون میده.

• ورودی های هوشمندانه: مقنی ها (همون کسایی که قنات حفر می کردن) ورودی های خاصی رو کنار رودخانه طراحی کرده بودن که آب رو از رودخونه به داخل تونل های زیرزمینی قمش هدایت می کرد. این ورودی ها جوری ساخته شده بودن که بتونن نوسانات سطح آب رودخونه رو هم مدیریت کنن؛ مثلاً تو فصول پرآبی که رودخانه طغیان می کرد، مشکلی پیش نیاد و تو فصول کم آبی هم آب به اندازه کافی وارد قمش ها بشه.
• شیب بندی دقیق و فشار هیدرولیکی: یکی از مهم ترین چالش ها، نگه داشتن جریان آب تو مسیر طولانی قمش ها بود. مهندسان باستان دزفول، با یه شیب بندی خیلی دقیق و حساب شده، تونستن از نیروی گرانش و فشار هیدرولیکی استفاده کنن تا آب رود دز رو تو مسیرهایی حتی تا ۴۰ کیلومتر، زیر زمین و با یه جریان ثابت به نقاط مختلف شهر برسونن. این یعنی یه درک عمیق از فیزیک و هیدرولیک که واقعاً جای تحسین داره.

سربطاق ها: پله هایی به سوی آب

حالا آب وارد شبکه زیرزمینی قمش شده. مردم چطور به این آب دسترسی پیدا می کردن؟ اینجا بود که پای «سربطاق ها» وسط میومد. سربطاق ها، ورودی های پله دار و اغلب شیب داری بودن که از سطح زمین به شبکه ی قمش ها وصل می شدن. مثل یه راه پله می موندن که شما رو به عمق زمین و جایی که آب جاری بود، می رسوندن. مردم از طریق این سربطاق ها می تونستن آب تازه و خنک رو برای مصارف مختلف بردارن. سربطاق ها، خودشون بخش مهمی از معماری و زندگی مردم دزفول بودن و هر کدومشون یه داستان برای خودشون داشتن.

تاریخچه قمش های دزفول: میراثی چند هزار ساله

تاریخچه قمش های دزفول، به قدمت خود این شهره. وقتی صحبت از قنات های ساسانی دزفول میشه، یعنی داریم از چیزی حدود ۲۰۰۰ سال پیش حرف می زنیم! این یعنی سیستم آبرسانی دزفول، تقریباً همزمان با شکل گیری تمدن بزرگ ساسانی تو این منطقه توسعه پیدا کرده و نشون میده که دزفولی ها از همون اول به فکر مدیریت آب و استفاده بهینه از اون بودن.

تو خیلی از متون تاریخی قرون سوم و چهارم هجری قمری هم به این سیستم های آبرسانی اشاره شده. این خودش نشون میده که قمش های دزفول چقدر مهم و شناخته شده بودن و نقش اساسی تو زندگی مردم این شهر ایفا می کردن. در طول قرون، این سیستم ها توسعه پیدا کردن و به یه شبکه پیچیده و پیشرفته تبدیل شدن که شاید تو نوع خودش تو منطقه، بی نظیر بوده. این توسعه، با توجه به نیاز روزافزون شهر به آب و افزایش جمعیت، ضروری بود و مهندسان باستان دزفول هم به خوبی از عهده اش بر اومدن.

آب، زندگی، آرامش: کاربردهای قمش های دزفول

آب قمش ها فقط برای رفع تشنگی نبود؛ اون یه جورایی موتور محرک زندگی تو دزفول بود و کاربردهای مختلفی داشت. از آبیاری مزارع تا خنک کردن خونه ها، قمش ها همه جا نقش داشتن.

مصرف شرب و خانگی: مهم ترین و حیاتی ترین کاربرد قمش ها، تأمین آب آشامیدنی مردم شهر بود. آب زلال و خنک قمش ها تو هوای گرم دزفول، یه نعمت بزرگ بود و اهالی شهر برای آشامیدن، شست وشو و سایر مصارف روزانه ازش استفاده می کردن.

آبیاری گسترده: دزفول به خاطر نخلستان ها و زمین های کشاورزیش معروفه. آب قمش ها نقش اساسی تو آبیاری ۱۲۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی و نخلستان های اطراف شهر داشت. این سیستم باعث رونق کشاورزی و تولید محصولات متنوع تو منطقه می شد و اقتصاد دزفول رو زنده نگه می داشت.

خنک سازی و تهویه طبیعی: تو گرمای سوزان خوزستان، فضای خنک زیرزمین و تونل های قمش، یه پناهگاه واقعی بود. جریان آب و هوای داخل قمش ها، باعث خنک شدن فضای زیرزمین می شد و حتی به تهویه طبیعی بعضی از خانه های قدیمی که به این قمش ها راه داشتن، کمک می کرد. فکر کنید تو یه روز گرم تابستون، بری پایین و از هوای خنک و مطبوع قمش لذت ببری!

پناهگاه امن: یکی از کاربردهای تلخ اما مهم قمش ها، تو دوران جنگ تحمیلی بود. وقتی موشک های دشمن شهر دزفول رو هدف قرار می دادن، مردم به قمش ها پناه می بردن. این تونل های زیرزمینی، برای خیلی ها حکم پناهگاه امن رو داشتن و جونشون رو نجات می دادن. این خاطرات تلخ و شیرین، بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ قمش ها و مردم دزفوله.

قمش چوقابافان (قمش مؤمنان): نگین شبکه ی آبرسانی دزفول

حالا که حسابی با قمش ها آشنا شدید، وقتشه که بریم سراغ یکی از معروف ترین و البته تنها قمش قابل بازدید دزفول، یعنی قمش چوقابافان که بهش قمش مؤمنان هم میگن. این قمش، واقعاً نگین این سیستم آبرسانیه و حرف های زیادی برای گفتن داره.

نام گذاری و داستان پشت آن

واسه اسم گذاری قمش چوقابافان، دو تا روایت وجود داره که هر دوش هم جالبه:

1. روایت شهدا: میگن تو زمان جنگ تحمیلی، یه مسجد نزدیک این قمش بود که مورد اصابت موشک قرار گرفت و عده ای شهید شدن. متولی اون مسجد، آقای صادق قلی چوقابافان بود. بعد از سال ها، وقتی این قمش احیا شد، به یاد و خاطره ایشون و شهدای اونجا، این اسم رو روی قمش گذاشتن.
2. روایت کارگاه های چوقابافی: یه روایت دیگه هم میگه که تو قدیم الایام، اطراف این قمش پر از کارگاه های چوقابافی بوده. چوقا هم که یه نوع بالاپوش مردونه بختیاریه. به خاطر وجود این کارگاه ها، اسم چوقابافان روی قمش مونده.

پس تعجب نکنید اگه شنیدید بهش قمش چوقابافان، قمش عبابافان، سربطاق چوقابافان یا قمش مؤمنان میگن. همشون اشاره به همین قمش تاریخی دارن.

معماری منحصربه فرد: سربطاق و تونل رنگارنگ

برای دیدن قمش چوقابافان، باید از یه در چوبی و سنتی رد بشید و بعد وارد یه ورودی شیب دار به اسم «سربطاق» بشید. تو گویش محلی دزفول، سربطاق یعنی همون مسیر پله ای که شما رو به آب می رسونه. سربطاق قمش چوقابافان، با ۷۴ پله آجری و طاق های هلالی، شما رو به عمق ۵۰ متری زمین می بره. یه جوری حس میکنی وارد یه دالان رازآلود شدی!

بعد از اینکه از پله ها پایین رفتید، با یه فضای دیدنی روبرو میشید: تونلی که با ریسه های رنگی نورانی تزئین شده. این تونل رو بهش «تونل رنگارنگ قمش» میگن و واقعاً یه منظره شگفت انگیزه. هوای خنک و مطبوع اونجا، تو گرمای دزفول، روح آدمو تازه می کنه. بوی نم خاک هم که به مشام میرسه، حس تاریخ و قدمت رو بیشتر می کنه. اینجا بهترین جا برای عکاسی و ثبت خاطراته، البته حواستون باشه به دیوارها تکیه ندید که ممکنه خاک ریزی کنن.

مشخصات فنی و گستردگی قمش چوقابافان

قمش چوقابافان، یکی از رشته قنات های اصلی دزفول محسوب میشه. عمقش که گفتیم بیشتر از ۵۰ متره، ولی طولش تا رودخونه دز، حدود ۸۱۰۰ متره! یعنی آب رو از مسافت طولانی تا دل شهر می رسونده. البته در حال حاضر، فقط حدود ۳۰۰ متر از این قمش خاک برداری شده و برای بازدید آماده ست.

جالبه بدونید این قمش تو گذشته، آب آشامیدنی و آب مورد نیاز ۱۲۰۰ هکتار از زمین های کشاورزی منطقه رو تأمین می کرده. این یعنی یه منبع حیاتی برای زندگی و اقتصاد دزفول بوده که واقعاً قابل تأمله. وقتی به این اعداد و ارقام فکر می کنیم، تازه متوجه نبوغ نیاکانمون میشیم.

مجسمه ها و اشیای تاریخی: روایتگر زندگی گذشته

یکی از قشنگ ترین بخش های قمش چوقابافان، وجود مجسمه هایی از مردان و زنانی با کوزه های آب به دسته که تو نقاط مختلف قمش قرار گرفتن. این مجسمه ها حس وحال دزفول قدیم رو برات زنده می کنن و انگار داری تو یه فیلم تاریخی قدم میزنی. علاوه بر این، اشیای قدیمی مثل کاسه ها، بشقاب ها، چراغ های قدیمی و کوزه های سفالی هم تو قسمت های مختلف قمش به نمایش گذاشته شدن. این اشیا رو اهالی شهر به قمش هدیه دادن تا سهمی تو حفظ این میراث ارزشمند داشته باشن و به نوعی ادای احترام به گذشتگان خودشون باشه. این صحنه ها، هر بیننده ای رو به فکر گذشته و سختی های زندگی تو اون دوران میندازه.

سرنوشت قمش های دزفول: از تخریب تا احیا

شاید فکر کنید دزفول فقط قمش چوقابافان رو داشته، ولی نه! تو گذشته دزفول پر از قمش های مختلف بود، مثلاً قمش عاملی، قمش جیحون، قمش سرکنده، قمش آقامیر، قمش بوعلا و خیلی های دیگه. اما متاسفانه با گذر زمان و تغییر و تحولات، بیشتر این قمش ها از بین رفتن.

دلایل مختلفی برای تخریب این قمش های تاریخی دزفول وجود داشت. از دهه ۴۰، با راه اندازی شبکه های آب رسانی شهری و لوله کشی آب، کم کم استفاده از قمش ها کمتر شد. بعضی ها حتی از قمش ها به عنوان مسیر فاضلاب استفاده می کردن که باعث آلودگی و تخریبشون می شد. بعد از دهه ۵۰ و ۶۰ هم که جنگ تحمیلی شروع شد، موشک باران ها و نشست زمین، خیلی از این قمش ها رو نابود کرد. حتی برای پیدا کردن پیکر شهدا اطراف مساجد رو خاک برداری کردن و همین خاک ها مسیرهای ورودی قمش ها رو بست. واسه همین تا مدت ها کسی از وجود خیلی از این گنجینه های زیرزمینی خبر نداشت.

اما داستان قمش چوقابافان یه فرق کوچیک داره. احیای این قمش، مدیون یه مرد از اهالی محله شیدانه ست به نام سعید قلیان. ایشون تو دهه ۸۰ شنیده بود که تو این محله یه قناتی هست. سال ۸۹ از زیر مسجد چوقابافان شروع به خاک برداری کرد و بعد از کلی زحمت، پله های قنات رو پیدا کرد. با اینکه اولش میراث فرهنگی همکاری نکرد، اما تو سال ۹۴، با کمک آقای احمدی نیا (مسئول پروژه فاضلاب بندی شهر) و با هزینه شخصی و کمک چند نفر دیگه، تونستن حدود ۳۰۰ متر از طول قمش رو خاک برداری و مرمت کنن. این یعنی یه جور احیای میراث که واقعاً از خودگذشتگی می خواد.

چرا سیستم آبرسانی دزفول یک شاهکار مهندسی باستانی است؟

اگه بخوایم جمع بندی کنیم، سیستم آبرسانی دزفول، به خصوص قمش هاش، یه شاهکار واقعی مهندسی باستانی محسوب میشه. چرا؟ چون:

1. تفاوت بنیادی با قنات های سنتی: همونطور که گفتیم، قمش های دزفول آبشون رو از رودخونه دز می گرفتن، نه از آب های زیرزمینی. این یعنی یه روش کاملاً متفاوت و متناسب با شرایط جغرافیایی خاص دزفول که رودخانه ای پرآب در دسترس داشته.
2. هوشمندی و دانش مهندسی گذشتگان: مقنی های دزفول، با درک عمیق از هیدرولیک، شیب بندی و مدیریت آب، تونستن آب رو از یه سطح پایین تر (رودخانه) به دل شهر برسونن و نوسانات فصلی رودخونه رو هم مدیریت کنن. این دانش، تو اون زمان، واقعاً بی نظیر بوده.
3. اهمیت این میراث برای درک تمدن آبی ایران: قمش های دزفول، فقط یه سری تونل آب نیستن؛ اونها بخش مهمی از هویت و تمدن آبی ایران رو تشکیل میدن. مطالعه این سیستم ها به ما کمک می کنه تا بفهمیم نیاکان ما چطور با کمبودها می جنگیدن و چطور با طبیعت کنار میومدن.

خلاصه که دزفول با قمش هاش، یه گوشه جذاب از تاریخ مهندسی ایرانه که دیدنش خالی از لطف نیست.

راهنمای بازدید از قمش چوقابافان و دیدنی های دزفول

حالا که حسابی به وجد اومدید و دوست دارید برید و این شاهکار مهندسی رو از نزدیک ببینید، بذارید یه راهنمای کوچیک هم برای بازدید و گشت وگذار تو دزفول بهتون بدم.

کجاست و چطور برویم؟

برای رفتن به قمش چوقابافان، باید خودتونو به دزفول برسونید. این قمش تو خیابان طالقانی دزفول، پشت بقعه سید محمود و درست کنار مسجد و شیدانه امام رضا (ع) قرار داره. یه در چوبی و سنتی کنار مسجد هست که ورودی قمش رو بهتون نشون میده. نگران نباشید، اگه از مردم محلی بپرسید، همه راهنماییتون می کنن. اگه از اهواز میاید، حدود ۱۴۷ کیلومتر راهه و می تونید با ماشین راحت به دزفول برسید.

تنها قمش دزفول که در حال حاضر قابل بازدید است، قمش چوقابافان (یا قمش مؤمنان) نام دارد که در خیابان طالقانی، پشت بقعه سید محمود و کنار مسجد امام رضا قرار گرفته است.

جاذبه های نزدیک به قمش دزفول

دزفول فقط قمش نداره، پر از جاهای دیدنی دیگه هم هست که ارزش دیدن دارن:

• آسیاب های آبی دزفول: این آسیاب ها هم مثل قمش ها از آب رود دز استفاده می کردن و واقعاً دیدنی هستن. منشا آب آسیاب های آبی دزفول هم همین رود دز بوده.
• خانه های تاریخی دزفول: بافت قدیم دزفول پر از خونه های آجری قشنگه که هر کدومشون یه شاهکار معماری محسوب میشن.
• دره کول خرسان: اگه اهل طبیعت گردی و ماجراجویی هستید، این دره با مسیرهای پرپیچ وخم و صخره ای خودش، شما رو حسابی هیجان زده می کنه.
• بقعه یعقوب لیث صفاری: آرامگاه بنیان گذار سلسله صفاریان که نقش مهمی تو احیای زبان فارسی داشته. یه بنای تاریخی با معماری خاص.

بهترین زمان سفر و اقامت در دزفول

دزفول تابستونای خیلی گرمی داره، پس اگه دلتون نمی خواد تو گرما کباب بشید، بهترین زمان برای سفر به این شهر، بهار (به خصوص اسفند و فروردین) و پاییز (مهر و آبان) هست. تو این فصول هوا معتدله و می تونید حسابی از گشت وگذار لذت ببرید.

برای اقامت هم نگران نباشید. دزفول هم هتل های خوبی داره و هم اقامتگاه های بوم گردی جذاب که می تونید توشون تجربه زندگی سنتی رو امتحان کنید. مثلاً هتل جهانگردی دزفول، هتل دز، هتل روناش یا اقامتگاه های بوم گردی مثل خانه پامنار. بستگی به سلیقه و بودجه تون داره که کدومو انتخاب کنید.

سخن آخر: دزفول، گنجینه ای از آب و تاریخ

رسیدیم به آخر این سفر مجازی به دزفول زیبا. خب، اگه بخوایم جمع بندی کنیم، جواب سوال اصلیمون که قنات های شهر دزفول و قمش دزفول از کجا سرچشمه می گیرند؟، مشخص شد: همشون از رودخانه پرخروش دز سرچشمه می گیرن. این رودخانه با عظمت، با هوش و ذکاوت مهندسان باستان دزفول به دل شهر هدایت شده و هزاران سال به این منطقه زندگی بخشیده.

قمش ها و به خصوص قمش چوقابافان، فقط یه سری سازه آبی نیستن؛ اونها یه گنجینه باستانی و یه میراث فرهنگی بی بدیل هستن که داستان های زیادی از زندگی، تلاش و نبوغ مردم دزفول رو تو دل خودشون دارن. ارزش این میراث، فقط تو مهندسی اش نیست، بلکه تو نقشیه که تو زندگی مردم این منطقه داشته، از تأمین آب شرب و کشاورزی گرفته تا پناهگاه شدن تو دوران سخت جنگ.

امیدوارم این مقاله بهتون کمک کرده باشه تا دزفول و سیستم آبرسانیش رو بهتر بشناسید و اگه فرصتی پیش اومد، حتماً یه سری به این شهر تاریخی و این قمش های شگفت انگیز بزنید. دیدن این همه خلاقیت و هوش از نزدیک، واقعاً تجربه ای فراموش نشدنیه. سفر به دزفول، یعنی سفر به قلب تاریخ و تمدن آبی ایران. پس منتظر چی هستید؟