رای فرجام خواسته چیست

رای فرجام خواسته به حکمی میگن که از دادگاه صادر شده و یک نفر به اون اعتراض داره و درخواست کرده که دیوان عالی کشور دوباره بررسی اش کنه. در واقع، این رای همون تصمیمی هست که شما یا طرف مقابلتون دلتون نمی خواد قطعی بشه و می خواید مراحل آخر قانونی رو برای نقض یا تاییدش طی کنید.

توی دنیای پیچیده دادگاه و قانون، گاهی اوقات یه رای صادر می شه که شاید به نظرمون عادلانه نباشه یا با قانون جور درنیاد. اینجا پای یه سری اصطلاحات حقوقی وسط میاد که دونستنشون خیلی مهمه. یکی از این اصطلاحات، «رای فرجام خواسته» هست که شاید اسمش یه کم غریب به نظر بیاد، ولی اگه درگیر پرونده های قضایی باشید، حتماً بهش برمی خورید. حالا بیاید با هم ببینیم این رای دقیقاً چیه، چه فرقی با فرجام خواهی داره، چه جور رای هایی می تونن فرجام خواسته بشن و اصلاً چرا و چطور باید بهش اعتراض کرد.

اصلاً «رای فرجام خواسته» یعنی چی؟ (یک تعریف خودمونی و کامل)

برای اینکه بهتر متوجه بشیم «رای فرجام خواسته» یعنی چی، اول باید ببینیم ریشه ی این کلمه از کجا میاد و بعد معنی حقوقی اون رو بررسی کنیم. این جوری خیلی راحت تر می تونید مفهومش رو درک کنید.

از کلمه تا مفهوم: ریشه یابی «فرجام خواسته»

کلمه فرجام خودش به معنی پایان، سرانجام یا نتیجه ست. وقتی می گیم فرجام خواسته، یعنی چیزی که خواسته ایم به سرانجام برسه یا درباره اش تصمیم نهایی گرفته بشه. حالا تو دنیای حقوقی، «رای فرجام خواسته» همون حکمیه که شما یا وکیلتون درخواست کردید دیوان عالی کشور بهش رسیدگی کنه. این رای، موضوع فرجام خواهی شماست. فکر کنید یه شیء هست که شما می خواید دیوان عالی کشور به اون شیء نگاه کنه و درستی یا نادرستی اش رو تشخیص بده. پس، «رای فرجام خواسته» در واقع اون حکمیه که قراره بهش اعتراض بشه.

یه نکته خیلی مهم اینجاست که «رای فرجام خواسته» رو با «فرجام خواهی» اشتباه نگیرید. «فرجام خواهی» خودِ عملیات و فرایند اعتراضه، یعنی شما می رید و اعتراضتون رو ثبت می کنید. اما «رای فرجام خواسته» اون حکمیه که دارید بهش اعتراض می کنید.

رای فرجام خواسته کجای پرونده ماست؟

تو مسیر طولانی یه پرونده قضایی، بعد از اینکه دادگاه بدوی (اولیه) یا دادگاه تجدیدنظر یه رای صادر می کنه و اون رای قطعی می شه، ممکنه باز هم مشکلاتی وجود داشته باشه. اینجا دقیقاً جاییه که پای «رای فرجام خواسته» به میون میاد.

فرض کنید دادگاه تجدیدنظر یه رای داده و شما ازش راضی نیستید. این رای، حالا برای شما تبدیل به «رای فرجام خواسته» می شه. یعنی شما به عنوان «فرجام خواه» (کسی که درخواست فرجام داره) می خواهید این رای توسط یه مرجع بالاتر (دیوان عالی کشور) بررسی بشه. اون طرف دعوا هم که به نفعش رای صادر شده، می شه «فرجام خوانده».

پس، «رای فرجام خواسته» حکمیه که مرحله تجدیدنظر رو هم پشت سر گذاشته و قطعی شده، اما به دلایلی که جلوتر توضیح می دیم، قابلیت اینو داره که دیوان عالی کشور دوباره نگاهی بهش بندازه. البته این نگاه فقط از جنبه قانونیه، نه اینکه دوباره از اول به ماهیت دعوا رسیدگی کنن.

فرجام خواهی: وقتی می خوایم به «رای فرجام خواسته» اعتراض کنیم!

حالا که فهمیدیم «رای فرجام خواسته» چیه، باید ببینیم فرجام خواهی به عنوان ابزار اعتراض به این رای، چه سازوکاری داره. اصلاً چرا باید به این مرحله برسیم و کی قراره به این اعتراض رسیدگی کنه؟

هدف از فرجام خواهی چیه؟

فرجام خواهی یه راهکار قانونیه برای اینکه مطمئن بشیم رایی که صادر شده، واقعاً درست و حسابی و طبق قانون و شرع هست یا نه. هدف اصلی فرجام خواهی، این نیست که دوباره از اول به پرونده شما رسیدگی کنن و مثلاً شهادت ها رو بشنون یا مدارک جدید رو بررسی کنن. نه! وظیفه دیوان عالی کشور اینه که ببینه دادگاه های پایین تر (بدوی و تجدیدنظر) موقع صدور رای، قانون رو درست اجرا کردن یا نه.

یعنی دیوان عالی کشور یه جور ناظره. اون فقط برابری رای با قانون و شرع رو بررسی می کنه و به ماهیت دعوا کاری نداره، مگر در موارد خیلی استثنایی. این ابزار کمک می کنه که یه رویه قضایی یکدست تو کشور داشته باشیم و از تضییع حقوق افراد جلوگیری بشه.

کی به «رای فرجام خواسته» رسیدگی می کنه؟

مرجع رسیدگی به فرجام خواهی و بررسی «رای فرجام خواسته»، دیوان عالی کشور هست. دیوان عالی کشور بالاترین مرجع قضایی کشور ماست و وظیفه اش اینه که بر حسن اجرای قوانین در دادگاه ها نظارت کنه. پس اگه شما به رایی اعتراض دارید و اون رای قابلیت فرجام خواهی داره، پرونده تون می ره دیوان عالی کشور.

شعب مختلفی تو دیوان عالی کشور هستن که هر کدوم به نوع خاصی از پرونده ها رسیدگی می کنن، مثلاً شعب حقوقی یا کیفری. وقتی پرونده شما به دیوان می رسه، یکی از این شعب اون رو بررسی می کنه و در نهایت تصمیم می گیره که رای درست بوده یا نه.

چه رای هایی می تونن «فرجام خواسته» بشن؟ (آرای قابل اعتراض)

حالا این سوال پیش میاد که هر رایی رو می شه برد دیوان عالی کشور؟ قطعاً نه! قانون گذار برای جلوگیری از بار اضافی روی دیوان عالی کشور و هم چنین حفظ اعتبار رای های قطعی، یه سری شرایط گذاشته و مشخص کرده که فقط بعضی از رای ها هستن که قابلیت فرجام خواهی دارن. بریم ببینیم این رای ها کدومان.

در پرونده های حقوقی چه رای هایی قابل فرجام اند؟

تو پرونده های حقوقی، ماده های 367 و 368 قانون آیین دادرسی مدنی به ما میگن که چه احکامی قابل فرجام خواهی هستن:

1. احکامی که خواسته اصلی شون بیشتر از مبلغ مشخصی باشه: (مثلاً در حال حاضر بیشتر از 20 میلیون تومن، البته این مبلغ ممکنه تغییر کنه و باید آخرین اصلاحات قانونی رو بررسی کنید.) اگه این احکام بعد از تجدیدنظرخواهی قطعی شده باشن، باز هم ممکنه قابلیت فرجام خواهی داشته باشن.
2. احکام مربوط به اصل خانواده و اموال خاص: بعضی از دعاوی، مثل اونایی که به اصل ازدواج (نکاح)، فسخ ازدواج، طلاق، نسب (نسبت خانوادگی)، حجر (جنون یا صغر)، وقف، ثلث (یک سوم اموال) و تولیت (مسئولیت اداره وقف) مربوط می شن، حتی اگه از دادگاه بدوی صادر بشن و قطعی بشن، باز هم می تونن فرجام خواسته بشن.
3. قرارهای خاصی که مربوط به اصل دعوا باشن: بعضی از قرارها مثل قرار ابطال دادخواست، رد دادخواست، سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین، اگه اصل حکمی که این قرارها توش صادر شدن خودش قابلیت فرجام خواهی داشته باشه، می تونن فرجام خواسته بشن.

یادتون باشه که آرای دادگاه تجدیدنظر استان که توی همین موارد خاص صادر می شن، همیشه قابلیت فرجام خواهی دارن. یعنی اگه تو این جور پرونده ها دادگاه تجدیدنظر هم رایی صادر کنه، بازم می شه برای فرجام خواهی به دیوان عالی کشور رفت.

در پرونده های کیفری چه رای هایی قابل فرجام اند؟

تو پرونده های کیفری هم وضعیت مشابهه و ماده های 427 و 428 قانون آیین دادرسی کیفری، آرای قابل فرجام خواهی رو مشخص کردن:

1. جرایم تعزیری درجه سه و بالاتر: مجازات های تعزیری بر اساس شدت جرم به درجه های مختلفی تقسیم می شن. اگه مجازات یه جرم تعزیری درجات بالا (مثل درجه سه و بالاتر) باشه، رای اون پرونده می تونه فرجام خواسته بشه.
2. جرایم سنگین مثل سلب حیات، قطع عضو، حبس ابد: دیگه مشخصه که پرونده هایی که مجازاتشون جون آدم هاست یا قطع عضو و حبس ابد داره، چون خیلی مهمن، قابلیت فرجام خواهی تو دیوان عالی کشور رو دارن.
3. جنایات عمدی علیه بدن با دیه زیاد: اگه یه نفر به خاطر جنایات عمدی علیه جسم کسی محکوم بشه و میزان دیه نصف دیه کامل یا بیشتر باشه، رای اون هم قابل فرجام خواهی هست.

ماده 429 هم یه نکته مهم میگه: اگه تو یه پرونده ای، محکومیت هم به دیه یا ارش باشه و هم به ضرر و زیان، و یکی از این جنبه ها قابل فرجام باشه، اون وقت بقیه جنبه های رای هم قابل فرجام می شن. این یعنی قانون گذار خواسته حق کسی ضایع نشه.

چه رای هایی نمی تونن «فرجام خواسته» بشن؟ (آرای غیر قابل اعتراض)

حالا که فهمیدیم چه رای هایی رو می تونیم فرجام خواهی کنیم، باید بدونیم که بعضی از رای ها هم هستن که اصلاً نمی شه بهشون اعتراض فرجامی کرد. این هم باز برای اینه که دیوان عالی کشور شلوغ نشه و پرونده هایی که واقعاً نیازی به بررسی مجدد ندارن، دیگه وقت دیوان رو نگیرن. ماده 369 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 430 قانون آیین دادرسی کیفری، این موارد رو مشخص کردن:

آرای غیر قابل فرجام در پرونده های حقوقی:

ماده 369 قانون آیین دادرسی مدنی به وضوح میگه که این احکام رو نمی شه فرجام خواهی کرد:

• احکامی که به اقرار قاطع دعوا صادر شدن: اگه یکی از طرفین تو دادگاه یه اعترافی بکنه که باعث بشه دعوا کلاً تموم بشه و دادگاه بر اساس همون اقرار رای بده، دیگه نمی شه اون رای رو فرجام خواهی کرد. انگار خودتون با زبون خودتون دعوا رو تموم کردید.
• احکام بر اساس نظر کارشناسی با توافق طرفین: اگه شما و طرف مقابلتون کتباً توافق کنید که نظر یه کارشناس برای شما حکم قانونه و دادگاه هم بر اساس همون نظر کارشناس رای بده، نمی تونید به اون رای اعتراض فرجامی کنید.
• احکام بر اساس سوگند قاطع دعوا: بعضی وقتا، برای اثبات یا رد یه ادعا، قسم خوردن (سوگند) نقش اساسی پیدا می کنه. اگه رایی بر اساس این سوگند صادر بشه و سوگند هم قاطع دعوا باشه، دیگه فرجام خواهی معنی نداره.
• احکامی که حق فرجام خواهی شون رو ساقط کرده باشید: اگه خودتون یا وکیلتون به صورت کتبی از حق فرجام خواهی نسبت به یه رای صرف نظر کرده باشید، دیگه نمی تونید بعداً بهش اعتراض فرجامی کنید.
• احکام مربوط به مسائل فرعی دعوا: اگه یه حکم اصلی قابلیت فرجام خواهی نداشته باشه، دیگه اون احکامی که به مسائل فرعی اون دعوا (مثل هزینه های دادرسی) مربوط می شن هم قابل فرجام خواهی نیستن.
• احکامی که قوانین خاص میگن قابل فرجام نیستن: گاهی اوقات یه سری قوانین خاص وجود دارن که به صراحت می گن فلان نوع رای، قابل فرجام خواهی نیست. تو این جور موارد، دیگه کاری نمی شه کرد.

آرای غیر قابل فرجام در پرونده های کیفری:

تو پرونده های کیفری هم تقریباً مثل حقوقیه. ماده 430 قانون آیین دادرسی کیفری میگه اگه طرفین دعوا با هم توافق کتبی کنن و از حق تجدیدنظر یا فرجام خواهی خودشون بگذرن، دیگه نمی تونن به رای صادره اعتراض فرجامی کنن. پس حواستون باشه که تو چه شرایطی از چه حقی می گذرید!

چرا باید به «رای فرجام خواسته» اعتراض کنیم؟ (جهات فرجام خواهی)

خب، تا اینجا فهمیدیم «رای فرجام خواسته» چیه و چه رای هایی قابلیت فرجام خواهی دارن. حالا سوال مهم تر اینه که با چه دلایلی می تونیم به این رای ها اعتراض کنیم؟ الکی که نمی شه گفت رای بده و دوباره بررسی کنن! باید یه دلیل محکم و قانونی داشته باشیم. این دلایل رو بهشون میگن «جهات فرجام خواهی».

دلایل اعتراض حقوقی به «رای فرجام خواسته»:

قانون گذار تو ماده های 371 تا 376 قانون آیین دادرسی مدنی، جهات فرجام خواهی رو کامل توضیح داده. اینا رو با دقت بخونید:

1. عدم صلاحیت دادگاه: اگه دادگاهی که رای رو صادر کرده، اصلاً از نظر ذاتی (مثلاً دادگاه حقوقی به جای دادگاه خانواده) یا از نظر محلی (مثلاً دادگاه شیراز به جای دادگاه تهران) صلاحیت رسیدگی به اون پرونده رو نداشته باشه.
2. رای مخالف با شرع یا قانون: اگه رای صادره کلاً خلاف دین اسلام یا قوانین جاری کشور باشه. این مهم ترین دلیل برای فرجام خواهیه.
3. رعایت نکردن اصول دادرسی: اگه دادگاه موقع رسیدگی، یه سری اصول خیلی مهم تو دادرسی رو رعایت نکرده باشه که همین باعث شده رای اشتباه صادر بشه. مثلاً حق دفاع رو ازتون گرفته باشن یا به حرفاتون گوش نداده باشن.
4. مغایرت دو رای تو یه موضوع مشابه: اگه قبلاً تو یه پرونده ای با همین موضوع و با همین افراد، یه رای دیگه صادر شده باشه که با این رای جدید کلاً فرق داره و دلیل قانونی هم برای این فرق وجود نداشته باشه.
5. تحقیقات ناقص یا بی توجهی به دفاعیات: اگه دادگاه پرونده رو ناقص بررسی کرده باشه یا به حرف ها و مدارکی که شما برای دفاع از خودتون آوردید، اصلاً توجه نکرده باشه.
6. تفسیر اشتباه از مدارک و اسناد: اگه دادگاه مدارک و اسناد پرونده رو اشتباه خونده باشه یا معنی متفاوتی از اونا برداشت کرده باشه که رای هم بر اساس همون برداشت اشتباه صادر شده.
7. بی اعتبار بودن مدارک اصلی رای: اگه بعداً ثابت بشه مدارکی که دادگاه بر اساس اون ها رای داده، اصلاً بی اعتبار بودن (مثلاً جعلی بودن یا تاریخ مصرفشون گذشته بوده).

دلایل اعتراض کیفری به «رای فرجام خواسته»:

تو پرونده های کیفری هم، ماده 464 قانون آیین دادرسی کیفری جهات فرجام خواهی رو مشخص کرده:

1. عدم رعایت قوانین مربوط به متهم و مجازاتش: اگه دادگاه قوانین مربوط به اینکه آیا متهم واقعاً مقصره یا نه و اینکه چه مجازاتی باید براش تعیین بشه رو درست رعایت نکرده باشه.
2. رعایت نکردن اصول دادرسی مهم: اگه تو پرونده های کیفری هم یه سری اصول اساسی دادرسی رعایت نشده باشه که این موضوع باعث بی اعتباری رای شده. مثلاً حق دفاع متهم نادیده گرفته شده باشه.
3. عدم انطباق مستندات با مدارک پرونده: اگه مدارکی که دادگاه برای صدور رای بهش استناد کرده، با بقیه مدارک و واقعیت های پرونده همخونی نداشته باشه.

خیلی مهمه که بدونید اگه می خواید فرجام خواهی کنید، باید حتماً یکی از این دلایل قانونی رو داشته باشید وگرنه دیوان عالی کشور به درخواست شما رسیدگی نمی کنه یا درخواستتون رو رد می کنه.

چطور «رای فرجام خواسته» رو فرجام خواهی کنیم؟ (گام به گام)

حالا که با مفهوم «رای فرجام خواسته» و دلایل اعتراض بهش آشنا شدیم، می رسیم به بخش عملیاتی کار: چطور باید فرجام خواهی کنیم؟ این مراحل هم برای پرونده های حقوقی و هم برای کیفری، تشریفات خاص خودشون رو دارن که باید با دقت رعایت بشن.

چقدر وقت داریم؟ (مهلت فرجام خواهی)

اولین و شاید مهم ترین نکته، مهلت فرجام خواهیه. اگه تو زمان مقرر اعتراض نکنید، دیگه فرصت رو از دست دادید و رای قطعی می شه و کاری نمی شه کرد. مهلت فرجام خواهی بر اساس اینکه کجا زندگی می کنید، فرق می کنه:

• برای اشخاصی که تو ایران هستن: 20 روز از تاریخ ابلاغ رای.
• برای اشخاصی که خارج از کشور زندگی می کنن: 2 ماه از تاریخ ابلاغ رای.

حواستون باشه که این مهلت ها دقیقاً از وقتی شروع می شه که رای به شما ابلاغ شده. پس اگه رای رو دریافت کردید، معطل نکنید و سریع اقدام کنید.

فرجام خواهی حقوقی: از ثبت ثنا تا دیوان عالی

اگه قصد دارید یه «رای فرجام خواسته» تو پرونده حقوقی رو فرجام خواهی کنید، باید این مراحل رو طبق ماده های 378 تا 389 قانون آیین دادرسی مدنی طی کنید:

1. ثبت نام تو سامانه ثنا: اولین قدم برای هر اقدام قضایی، ثبت نام و احراز هویت تو سامانه ثناست. اگه هنوز تو سامانه ثنا (sana.adliran.ir) ثبت نام نکردید، حتماً از طریق دفاتر خدمات قضایی یا سایت، این کار رو انجام بدید.
2. تنظیم دادخواست فرجام خواهی: باید یه دادخواست دقیق و کامل تنظیم کنید. تو این دادخواست باید مشخصات کامل خودتون (فرجام خواه) و طرف مقابل (فرجام خوانده)، اطلاعات دادگاه صادرکننده رای، مشخصات دقیق رای مورد اعتراض، دلایل و جهات فرجام خواهی (همونایی که بالاتر توضیح دادیم) و تاریخ ابلاغ رای رو بنویسید.
3. ضمیمه کردن مدارک: کپی مصدق (برابر اصل) رای مورد اعتراض، لایحه دفاعیه و اگه وکیل دارید، وکالتنامه رو حتماً باید به دادخواست اضافه کنید.
4. پرداخت هزینه ها: مثل هر اقدام قضایی دیگه ای، باید هزینه های دادرسی و هزینه های دفاتر خدمات قضایی رو پرداخت کنید.
5. ثبت و ارسال دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی: با مدارک و دادخواست آماده، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواستتون رو ثبت و ارسال کنید.
6. بررسی اولیه و ارسال به دیوان عالی کشور: دفتر دادگاهی که رای رو صادر کرده، دادخواست شما رو از نظر نقص های احتمالی بررسی می کنه و اگه مشکلی نداشت، پرونده رو به دیوان عالی کشور می فرسته.
7. رسیدگی تو دیوان عالی کشور: دیوان عالی کشور بر اساس دلایلی که شما تو دادخواستتون نوشتید، پرونده رو بررسی می کنه و در نهایت تصمیم می گیره که رای رو تأیید کنه یا نقض.

فرجام خواهی کیفری: مراحل انجام کار

برای فرجام خواهی «رای فرجام خواسته» تو پرونده های کیفری هم، ماده 439 قانون آیین دادرسی کیفری مراحلش رو گفته:

1. تحویل درخواست به دادگاه یا زندان: درخواست یا دادخواست فرجام خواهی رو باید به دفتر دادگاهی که رای رو صادر کرده (چه دادگاه بدوی چه تجدیدنظر) یا حتی دفتر زندان تحویل بدید.
2. ثبت درخواست و گرفتن رسید: دفتر دادگاه یا زندان باید بلافاصله درخواست شما رو ثبت کنه و بهتون یه رسید بده که توش مشخصات شما، طرف مقابل، تاریخ و شماره ثبت درج شده باشه. این تاریخ ثبت همون تاریخ فرجام خواهی شما حساب می شه.
3. ارسال درخواست به دادگاه صادرکننده رای: اگه درخواست رو به دفتر زندان یا دادگاه تجدیدنظر استان تحویل دادید، اونا باید بلافاصله اون رو به دادگاه صادرکننده رای اولیه بفرستن.
4. بررسی و ارسال پرونده به دیوان عالی کشور: اگه فرجام خواهی تو مهلت قانونی انجام شده باشه و مشکلی نداشته باشه، دادگاه صادرکننده رای، پرونده رو به دیوان عالی کشور می فرسته.
5. صدور حکم تو دیوان عالی کشور: دیوان عالی کشور پرونده رو بررسی می کنه و تصمیم نهایی رو اعلام می کنه.
6. امکان پس گرفتن درخواست: اگه پشیمون شدید یا به هر دلیلی خواستید درخواست فرجام خواهیتون رو پس بگیرید، می تونید این کار رو بکنید. اگه پرونده هنوز تو دادگاه صادرکننده رای باشه، اون دادگاه قرار رد درخواست یا ابطال دادخواست رو صادر می کنه. اگه هم پرونده رفته باشه دیوان عالی کشور، دیوان خودش این قرار رو صادر می کنه.

وقتی دیوان عالی کشور به «رای فرجام خواسته» رسیدگی می کنه، چی می شه؟ (نتیجه گیری)

بعد از اینکه «رای فرجام خواسته» شما به دیوان عالی کشور رفت و بررسی شد، دیوان سه تا تصمیم اصلی می تونه بگیره که هر کدوم از این تصمیم ها پیامدهای خاص خودشون رو دارن.

«نقض رای» یعنی چی؟

«نقض رای» به این معنیه که دیوان عالی کشور تشخیص داده رایی که از دادگاه های پایین تر صادر شده، ایراد قانونی یا شرعی داره و اشتباهه. تو این حالت، رای قبلی بی اثر می شه و دیوان عالی کشور پرونده رو برای رسیدگی دوباره به یکی از دادگاه ها برمی گردونه. معمولاً پرونده رو به یه شعبه هم عرض با دادگاه صادرکننده رای (مثلاً یه شعبه دیگه از همون دادگاه تجدیدنظر) می فرسته تا با رعایت نظرات دیوان، دوباره بهش رسیدگی کنن و رای جدید بدن. گاهی اوقات هم در موارد خیلی خاص، خود دیوان عالی کشور دوباره به پرونده رسیدگی ماهوی می کنه.

«ابرام رای» یعنی چی؟

«ابرام رای» یعنی دیوان عالی کشور تشخیص داده که رایی که از دادگاه های پایین تر صادر شده، هیچ ایراد قانونی و شرعی نداره و کاملاً درسته. تو این حالت، رای قبلی تایید می شه و پرونده برای اجرای حکم به دادگاه صادرکننده رای برمی گرده. دیگه شما نمی تونید برای اون رای دوباره فرجام خواهی کنید و پرونده تموم می شه.

فرق فرجام با تجدیدنظر: ماهیت قضیه چیه؟

یه فرق اساسی بین فرجام خواهی و تجدیدنظرخواهی هست که باید حواستون بهش باشه:

• تجدیدنظرخواهی: تو این مرحله، دادگاه تجدیدنظر دوباره به کل پرونده رسیدگی می کنه، یعنی هم می تونه به ماهیت دعوا ورود کنه (مثلاً مدارک رو دوباره بررسی کنه، شهادت ها رو بشنوه) و هم می تونه به مسائل شکلی و قانونی رسیدگی کنه.
• فرجام خواهی: اما تو فرجام خواهی، همونطور که گفتیم، دیوان عالی کشور فقط به این نگاه می کنه که آیا دادگاه های پایین تر قانون رو درست اجرا کردن یا نه. یعنی اصولاً به ماهیت دعوا و اینکه حق با کیه، کاری نداره و فقط جنبه های قانونی و شرعی رای رو بررسی می کنه. مگر در موارد خیلی خاص و استثنایی که قانون اجازه بده، دیوان عالی کشور هم ممکنه به ماهیت دعوا ورود کنه.

پس، فرجام خواهی بیشتر یه نظارته تا یه رسیدگی دوباره ماهوی.

چند نکته مهم که باید حواست بهشون باشه! (توصیه های حقوقی)

تا اینجا هر چی لازم بود درباره «رای فرجام خواسته» و فرجام خواهی بگیم، گفتیم. اما تو این مرحله حساس از دادرسی، یه سری نکات هست که اگه بهشون توجه نکنید، ممکنه حتی اگه حق با شما هم باشه، نتونید به حقتون برسید. پس حواستون رو خوب جمع کنید:

مشاوره با وکیل متخصص، حرف اول و آخر رو میزنه: پرونده های فرجامی خیلی پیچیده و حساسن. اینطور نیست که خودتون بتونید از پسش بربیاید. نیاز به دانش عمیق حقوقی و تجربه تو کار با دیوان عالی کشور داره. یه وکیل متخصص فرجام خواهی دقیقاً می دونه که چه رای هایی قابل فرجام خواهین، چه دلایلی رو باید مطرح کنه و چطور لایحه بنویسه که دیوان عالی کشور رو قانع کنه. باورتون نمی شه که یه اشتباه کوچیک تو تنظیم دادخواست یا ذکر دلایل، چقدر می تونه سرنوشت پرونده رو تغییر بده.

به مهلت های قانونی خیلی دقت کنید: همونطور که گفتیم، مهلت فرجام خواهی خیلی کوتاهه. 20 روز برای داخل کشور و 2 ماه برای خارج کشور. اگه یه روز هم دیر بشه، دیگه فرصت رو از دست دادید و رای قطعی می شه. پس به محض اینکه رای به دستتون رسید، زمان بندی کنید و سریعاً اقدام کنید یا به وکیلتون بسپرید.

دادخواست و لوایح رو جدی بگیرید: تنظیم دادخواست فرجام خواهی و لایحه ای که توش دلایل اعتراضتون رو می نویسید، خیلی مهمه. باید دلایل قانونی و شرعی رو به صورت مستند و محکم مطرح کنید و از حاشیه پردازی و حرف های اضافه دوری کنید. دیوان عالی کشور فرصت زیادی برای خوندن طولانی ترین لوایح نداره، پس مختصر، مفید و مستند بنویسید.

عواقب بی توجهی به تشریفات رو دست کم نگیرید: هر مرحله از دادرسی، تشریفات خاص خودش رو داره. اگه این تشریفات رو رعایت نکنید، ممکنه درخواستتون رد بشه، حتی اگه حق با شما باشه. مثلاً اگه مدارک لازم رو ضمیمه نکنید یا هزینه های دادرسی رو نپردازید، درخواستتون به مشکل می خوره. یه وکیل خوب به همه این جزئیات مسلطه.

«رای فرجام خواسته» پایان خط نیست، یه فرصته: اگه رایی علیه شما صادر شده و قابلیت فرجام خواهی داره، اصلاً ناامید نشید. این مرحله، آخرین فرصت برای احقاق حقه و دیوان عالی کشور می تونه خیلی چیزها رو تغییر بده. پس با یه وکیل متخصص مشورت کنید و با تمام توان، برای برگردوندن حقتون تلاش کنید.

به قول معروف، «کار را به کاردان بسپار». تو مسائل حقوقی و به خصوص تو فرجام خواهی، کاردان همون وکیل متخصص و باتجربه ست که می تونه راهنمایی تون کنه و نذاره حقتون ضایع بشه.