فرم اعتراض به رای دادگاه

پیش می آید که از رای یک دادگاه دلخور باشید و احساس کنید حق با شما نیست. در اینجور مواقع، سیستم قضایی برای اینکه حق کسی ضایع نشود، راهی به اسم «اعتراض به رای دادگاه» گذاشته. این یعنی شما می تونید با تنظیم یه فرم یا لایحه مخصوص، دوباره از دادگاه بخواید به پرونده تون نگاه کنه. این فرآیند، شاید در نگاه اول پیچیده به نظر بیاد، اما در واقع یک فرصت طلایی برای دفاع از حقوق شماست. خب، بیایید ببینیم چطور باید این کار رو انجام داد.

ما تو این مقاله می خوایم قدم به قدم همراهتون باشیم و به زبان ساده بگیم که اصلاً این فرم اعتراض چیه، چه مدل هایی داره، چطور باید آماده اش کرد و چه نکاتی رو باید حتماً رعایت کنید تا شانس موفقیت تون بیشتر بشه. حتی اگه فکر می کنید توی پیچ و خم های قانونی گیر افتادید، نگران نباشید؛ اینجا بهتون می گیم چطور با دانش درست، مسیر رو پیدا کنید و از حق خودتون به بهترین شکل دفاع کنید.

اصلاً «فرم اعتراض به رای دادگاه» یعنی چی؟ (یک نگاه حقوقی ساده)

شاید کلمه «فرم» یه جورایی آدم رو یاد برگه های اداری ساده بندازه، اما وقتی حرف از اعتراض به رای دادگاه میشه، قضیه کمی فرق می کنه. در واقع، این «فرم اعتراض» همون چیزیه که بهش می گن «لایحه اعتراض» یا «دادخواست تجدیدنظر». اینا برگه های معمولی نیستند، سندهای حقوقی مهمی هستند که شما حرف دلتون (همون اعتراض تون) رو توش می نویسید و به دادگاه می دید تا دوباره به پرونده تون رسیدگی بشه. پس منظور ما از فرم اعتراض، همون سند مکتوب و مستدلیه که با کمکش می تونید به رای دادگاه اعتراض کنید.

اهمیت تنظیم درست این فرم یا لایحه اعتراض رو دست کم نگیرید. این برگه قراره تمام دلایل، مدارک و حرف های شما رو به گوش قاضی برسونه. اگه درست و حسابی تنظیم نشده باشه، ممکنه حتی قاضی فرصت بررسی دقیقش رو هم پیدا نکنه. پس بیایید با هم ببینیم این مفاهیم حقوقی دقیقاً چی هستند و چطور می تونیم ازشون به نفع خودمون استفاده کنیم.

تفاوت فرم، لایحه و دادخواست چیست؟

شاید این اصطلاحات حقوقی یه خورده سردرگم کننده باشن، اما تو دنیای اعتراض به رای دادگاه، فهمیدن تفاوتشون خیلی مهمه:

فرم: این کلمه یه اصطلاح کلیه که مردم عادی بیشتر استفاده می کنن. وقتی می گن فرم اعتراض، معمولاً منظورشون همون برگه یا سندی هست که توش اعتراضشون رو می نویسن.
لایحه: لایحه یه سند حقوقیه که توسط یکی از طرفین دعوا یا وکیلش برای دادگاه نوشته میشه. این سند معمولاً شامل دلایل، توضیحات و درخواست های مربوط به پرونده است. برای اعتراض به رای دادگاه، مخصوصاً در مراحل مثل واخواهی یا فرجام خواهی، معمولاً از «لایحه اعتراض» استفاده می کنیم. لایحه بیشتر برای توضیح و تشریح دلایل قانونی و حقوقی کاربرد داره.
دادخواست: دادخواست هم یه سند حقوقیه، اما معمولاً برای شروع یه دعوای جدید یا درخواست رسمی از دادگاه به کار میره. برای اعتراض به رای بدوی در مرحله تجدیدنظر، اصطلاح «دادخواست تجدیدنظر» رو به کار می برن. این یعنی شما دارید به صورت رسمی و با تشریفات خاص، درخواست تجدیدنظر پرونده تون رو می دید.

خلاصه که هر سه این کلمات، برای بیان اعتراض شما به رای دادگاه استفاده می شن، اما هر کدوم جایگاه و کاربرد حقوقی خاص خودشون رو دارن. مهم اینه که شما بدونید برای کدوم مرحله از اعتراض، باید از کدوم اصطلاح و فرمت استفاده کنید.

از واخواهی تا اعاده دادرسی: انواع راه های اعتراض به رای دادگاه

همین که از یه رای دادگاه ناراضی شدید، نمی تونید همین جوری هر اعتراضی رو بکنید. قانون برای هر نوع رای و هر شرایطی، راه اعتراض خاصی رو گذاشته. به این راه ها میگن «طرق اعتراض». این طرق اعتراض به دو دسته کلی تقسیم میشن: عادی و فوق العاده. حالا بیایید با هم ببینیم این راه ها چی هستن و شما برای کدوم شرایط باید از کدومشون استفاده کنید.

واخواهی: وقتی غیابی رای صادر میشه!

خب، تصور کنید یه پرونده ای دارید و شما بدون اینکه خبر داشته باشید یا تو دادگاه حاضر بشید، یه رای علیه تون صادر شده. اینجا چی؟ آیا همه چیز تموم شده؟ نه! اینجا پای «واخواهی» وسط میاد. واخواهی یه راهکار قانونیه برای اعتراض به رای های غیابی.

رای غیابی چیه؟

یه رای وقتی غیابی حساب میشه که:

شما یا وکیل تون در هیچ کدوم از جلسات دادگاه حاضر نشده باشید.
به شما ابلاغ واقعی (یعنی خودتون کاغذ رو دریافت کرده باشید) نشده باشه.
وکیل نگرفته باشید یا اگه گرفتید، وکیل تون تو دادگاه حاضر نشده باشه.

خلاصه، اگه شما اصلاً خبر نداشتید یا به هر دلیلی نتونستید خودتون رو به دادگاه برسونید و یه رای علیه تون صادر شده، می تونید از حق واخواهی استفاده کنید.

چه کسی میتونه واخواهی کنه؟

فقط کسی که رای غیابی علیهش صادر شده، می تونه واخواهی کنه. این یعنی اگه شما خوانده بودید و دادگاه بدون حضور شما علیه تون رای داده، شما حق واخواهی دارید.

مهلت واخواهی: چرا هر ثانیه مهمه؟

مهلت واخواهی، برای کسانی که تو ایران هستن، ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای غیابیه. برای کسانی که خارج از کشور هستن، این مهلت دو ماهه. یادتون باشه، این مهلت ها شوخی بردار نیستن! اگه از دستشون بدید، دیگه نمی تونید واخواهی کنید و رای قطعی میشه. پس حواس تون به تاریخ ابلاغ رای باشه که مبادا دیر بشه.

چطور لایحه واخواهی رو تنظیم کنیم؟ (بخش ها و نکته ها)

لایحه واخواهی هم مثل بقیه اسناد حقوقی، باید یه ساختار مشخص داشته باشه. توش باید اطلاعات مهمی رو بنویسید که دادگاه رو قانع کنه حرف شما درسته. این بخش ها معمولاً شامل موارد زیرن:

عنوان: بالای لایحه بنویسید: «لایحه واخواهی از رای غیابی».
مشخصات واخواه: اسم، فامیل، کد ملی، آدرس، شغل و شماره تماس خودتون رو دقیق بنویسید.
مشخصات واخوانده: (طرف مقابل دعوا) همین اطلاعات رو برای اون هم بنویسید.
مشخصات رای غیابی: شماره رای، تاریخ صدور، شماره پرونده و نام دادگاه صادرکننده رای رو حتماً قید کنید.
شرح اعتراض (جهات واخواهی): این مهم ترین بخش کاره! اینجا باید توضیح بدید چرا به رای اعتراض دارید. مثلاً می تونید بگید که اصلاً ابلاغی به شما نشده، یا مدارک جدیدی دارید که اگه دادگاه می دید، رای رو جور دیگه ای می داد، یا دلایل دیگه. سعی کنید دلایل تون رو حقوقی و مستند به قانون بیان کنید، نه احساسی.
خواسته: به وضوح بگید چی می خواید. مثلاً «تقاضای نقض رای غیابی و رسیدگی مجدد به پرونده».
منضمات: لیست مدارکی که همراه لایحه می فرستید، مثل کپی رای غیابی، مدارک هویتی، اسناد جدید و هر چیز دیگه ای که فکر می کنید به درد پرونده می خوره.
تاریخ و امضا: در آخر، تاریخ و امضای خودتون رو بزنید.

نمونه متن لایحه واخواهی (فقط ساختار و محتوا)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً عمومی حقوقی] [نام شهر]

با سلام و احترام،

موضوع: لایحه واخواهی از دادنامه غیابی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]

احتراماً، اینجانب [نام و نام خانوادگی واخواه]، فرزند [نام پدر]، به کد ملی [کد ملی]، ساکن [آدرس کامل]، در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، صادره از شعبه محترم شما، به موجب دادنامه غیابی شماره فوق الذکر، به [خلاصه محکومیت یا محتوای رای] محکوم شده ام.

با کمال احترام به نظر دادگاه محترم، با توجه به اینکه اینجانب در هیچ یک از مراحل دادرسی در دادگاه حضور نداشته و ابلاغیه های مربوطه به نحو مقتضی و واقعی به اینجانب نرسیده (یا سایر دلایل موجه)، رای صادره به صورت غیابی بوده و حق واخواهی برای اینجانب محفوظ است. لذا، به شرح ذیل اعتراض خود را اعلام می دارم:

جهات و دلایل واخواهی:

[دلیل اول: مثلاً: عدم ابلاغ واقعی دادخواست و سایر اوراق قضایی به اینجانب و در نتیجه عدم اطلاع از جریان پرونده.]
[دلیل دوم: مثلاً: کشف مدارک جدید (مانند فیش واریزی، قرارداد، شهادت شاهد) که نشان دهنده بطلان ادعای خواهان یا عدم استحقاق ایشان می باشد. (در صورت وجود، مدارک را نام ببرید).]
[دلیل سوم: هر دلیل حقوقی و مستند دیگر که نشان دهنده نادرست بودن رای غیابی باشد. مثلاً: اشتباه در تفسیر قانون، عدم توجه به ادله اثبات دعوا.]

خواسته:

با عنایت به مراتب فوق و دلایل ابرازی، از آن مقام محترم تقاضا دارم:

نسبت به نقض دادنامه غیابی شماره [شماره دادنامه] صادره از آن شعبه محترم، اقدام فرمایید.
پس از نقض رای، دستور به رسیدگی مجدد و صدور حکم مقتضی بر اساس واقعیات و مستندات ارائه شده (و برائت اینجانب از اتهام/خواسته مذکور) صادر فرمایید.

منضمات:

تصویر مصدق دادنامه غیابی مورد اعتراض
تصویر مدارک هویتی واخواه
[ذکر سایر مدارک و مستندات جدید در صورت وجود، مانند کپی فیش واریزی، قرارداد، استشهادیه و…]

با تشکر و احترام فراوان

تاریخ: [تاریخ تنظیم لایحه]

امضا: [امضای واخواه یا وکیل وی]

تجدیدنظرخواهی: فرصت دوباره در دادگاه بالاتر!

اگه رای دادگاه بدوی (دادگاه اولیه) بر علیه تون صادر شده و شما ازش راضی نیستید، ولی این رای غیابی نبوده، یعنی تو دادگاه حضور داشتید یا ابلاغ واقعی بهتون شده، راهکار بعدی شما «تجدیدنظرخواهی» هست. تجدیدنظرخواهی یعنی پرونده شما می ره به یه دادگاه بالاتر، یعنی دادگاه تجدیدنظر استان، تا دوباره بررسی بشه.

کدوم رای ها قابل تجدیدنظرند؟

همه رای ها قابل تجدیدنظر نیستن. فقط بعضی از رای ها هستن که قانون اجازه تجدیدنظرخواهی رو داده. تو امور حقوقی، اگه ارزش خواسته (مثلاً پولی که مطالبه شده) بیشتر از سه میلیون تومان باشه، یا اگه رای راجع به مسائلی مثل نکاح، طلاق، نسب، حجر و ورشکستگی باشه، میشه تجدیدنظرخواهی کرد. تو امور کیفری هم، اکثر رای ها قابل تجدیدنظر هستن، مگر اینکه قانون استثنا کرده باشه.

دادگاه تجدیدنظر کجا قرار می گیره؟

همونطور که از اسمش پیداست، دادگاه تجدیدنظر تو مرکز هر استان قرار داره. یعنی اگه پرونده شما تو دادگاه بدوی یه شهرستان بررسی شده، برای تجدیدنظر باید به دادگاه تجدیدنظر استان مربوطه مراجعه کنید.

مهلت تجدیدنظرخواهی: باز هم پای زمان در میونه!

مثل واخواهی، تجدیدنظرخواهی هم مهلت داره. برای کسایی که تو ایران زندگی می کنن، مهلت تجدیدنظرخواهی ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای بدویه. برای کسایی که خارج از کشور هستن، این مهلت دو ماهه. دوباره تأکید می کنم، این مهلت ها رو از دست ندید که دیگه راه برگشتی نیست.

تنظیم دادخواست تجدیدنظر: چی بنویسیم؟

برای تجدیدنظرخواهی باید یه «دادخواست تجدیدنظر» تنظیم کنید. این دادخواست باید شامل بخش های زیر باشه:

عنوان: بالای دادخواست بنویسید: «دادخواست تجدیدنظرخواهی».
مشخصات تجدیدنظرخواه: اسم، فامیل، کد ملی، آدرس، شغل و شماره تماس خودتون.
مشخصات تجدیدنظرخوانده: (طرف مقابل) همین اطلاعات رو برای اون هم بنویسید.
مشخصات رای بدوی: شماره رای، تاریخ صدور، شماره پرونده و نام دادگاه صادرکننده رای.
دلایل تجدیدنظرخواهی: این بخش، قلب دادخواست شماست. اینجا باید خیلی محکم و با استناد به قانون بگید که چرا رای دادگاه بدوی اشتباه بوده. مثلاً می تونید بگید:
- رای صادر شده با قوانین حقوقی یا شرعی سازگار نیست.
- دادگاه به دلایل و مستندات شما توجه نکرده.
- مدارک جدیدی پیدا کردید که می تونه سرنوشت پرونده رو عوض کنه.
- تشریفات دادرسی رعایت نشده (مثلاً ابلاغ درست انجام نشده).
همیشه سعی کنید دلایل تون رو با اشاره به مواد قانونی مربوطه بیان کنید.
خواسته: به وضوح بگید که از دادگاه تجدیدنظر چی می خواید. مثلاً «نقض رای بدوی و صدور حکم جدید به نفع اینجانب».
منضمات: لیست مدارکی که پیوست دادخواست می کنید، مثل کپی رای بدوی، مدارک هویتی، اسناد و مدارک جدید.
تاریخ و امضا: در آخر، تاریخ و امضای خودتون رو بزنید.

یادتون باشه، وقتی پای دادخواست تجدیدنظر وسط میاد، دقیق بودن و رعایت همه جزئیات قانونی، شانس پیروزی شما رو چندین برابر می کنه. پس هرگز بدون مشورت با یه وکیل متخصص، دست به کار نشید.

نمونه متن دادخواست تجدیدنظر (فقط ساختار و محتوا)

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان]

موضوع: دادخواست تجدیدنظرخواهی از دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً عمومی حقوقی/کیفری/خانواده] [نام شهر]

تجدیدنظرخواه:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس کامل: [آدرس دقیق و کد پستی]

تجدیدنظرخوانده:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس کامل: [آدرس دقیق و کد پستی]

شرح دادخواست:

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی تجدیدنظرخواه]، در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، که در شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه بدوی] [نام شهر] مورد رسیدگی قرار گرفت، به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]، به [خلاصه حکم صادر شده، مثلاً: پرداخت مبلغ … ریال/انجام فلان کار/محکومیت به فلان جرم] محکوم گردیده ام.

اینجانب به دلایل و جهات زیر، رای صادر شده از دادگاه بدوی را خلاف موازین قانونی و شرعی می دانم و تقاضای تجدیدنظرخواهی از آن را دارم:

جهات و دلایل تجدیدنظرخواهی:

[دلیل اول: مثلاً: رای صادره مستند به ماده 1082 قانون مدنی است، حال آنکه با توجه به تاریخ عقدنامه و تبصره 2 ماده مذکور (الحاقی 1381)، مهریه باید بر اساس مبلغ مندرج در عقدنامه محاسبه شود، نه نرخ روز. این امر خلاف قانون صریح است.]
[دلیل دوم: مثلاً: دادگاه محترم بدوی بدون توجه به مدارک و مستندات ارائه شده توسط اینجانب (مانند قبض انفاق شماره … در پرونده) که نشان دهنده پرداخت مستمر نفقه بوده است، اقدام به صدور حکم نموده که نادیده گرفتن ادله اثبات دعوا محسوب می شود.]
[دلیل سوم: مثلاً: در طول دادرسی، تشریفات قانونی (ماده 197 قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص مهلت ابلاغ احضاریه) رعایت نشده و اینجانب از حق دفاع کافی و انتخاب وکیل محروم شده ام.]
[دلیل چهارم: هر دلیل حقوقی و مستند دیگر که نشان دهنده اشتباه دادگاه بدوی باشد. (با ذکر مواد قانونی مربوطه).]

خواسته:

با عنایت به مراتب فوق و دلایل ابرازی، از آن مقام محترم تقاضا دارم:

نسبت به نقض دادنامه شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه بدوی] [نام شهر]، اقدام فرمایید.
پس از نقض رای، دستور به رسیدگی مجدد و صدور حکم مقتضی بر اساس واقعیات و مستندات ارائه شده (و برائت اینجانب از اتهام/خواسته مذکور) صادر فرمایید.

منضمات:

تصویر مصدق دادنامه بدوی مورد اعتراض
تصویر مدارک هویتی تجدیدنظرخواه
[ذکر سایر مدارک و مستندات جدید در صورت وجود، مانند کپی قبض انفاق، گواهی عدم سوء پیشینه شاهد و…]

با تشکر و احترام فراوان

تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

امضا: [امضای تجدیدنظرخواه یا وکیل وی]

فرجام خواهی: وقتی پای دیوان عالی کشور وسطه!

حالا فرض کنید هم از رای دادگاه بدوی ناراضی بودید، هم از رای دادگاه تجدیدنظر! آیا دیگه هیچ راهی نمونده؟ چرا، هست! «فرجام خواهی» راهیه که شما می تونید در موارد خاصی، به دیوان عالی کشور شکایت کنید. دیوان عالی کشور، بالاترین مرجع قضایی کشورمونه و وظیفه اش نظارت بر اجرای صحیح قوانین توسط دادگاه هاست.

چه شرایطی برای فرجام خواهی لازمه؟

فرجام خواهی فرق داره با تجدیدنظرخواهی. دیوان عالی کشور به ماهیت دعوا و اینکه حق با کیه، کمتر کاری داره. بیشتر به این نگاه می کنه که آیا دادگاه های پایین تر (بدوی و تجدیدنظر) قوانین رو درست اجرا کردن یا نه. موارد فرجام خواهی خیلی محدود و مشخص شده ان، مثلاً:

نقض قوانین مربوط به صلاحیت دادگاه.
صدور رای خلاف قانون یا موازین شرعی.
صدور دو رای متناقض درباره یه پرونده.

در واقع، شما اینجا دیگه نمی گید که «قاضی اشتباه کرده» بلکه می گید «قاضی قانون رو اشتباه اجرا کرده».

چطور لایحه فرجام خواهی رو بنویسیم؟

برای فرجام خواهی باید یه «لایحه فرجام خواهی» تنظیم کنید. تو این لایحه باید به موارد زیر اشاره کنید:

عنوان: «لایحه فرجام خواهی از رای شماره …».
مشخصات فرجام خواه و فرجام خوانده: دقیقاً مثل مراحل قبلی.
مشخصات رای مورد فرجام: این بار باید رای دادگاه تجدیدنظر رو بنویسید (شماره، تاریخ، دادگاه صادرکننده).
جهات فرجام خواهی: اینجا باید با دقت خیلی بالا و با استناد به مواد قانونی، توضیح بدید که چطور رای دادگاه تجدیدنظر با قانون یا موازین شرعی مغایرت داره. این بخش خیلی تخصصی و دقیقه و نیاز به دانش حقوقی بالایی داره.
خواسته: معمولاً درخواست نقض رای و ارجاع پرونده به شعبه هم عرض دیگه برای رسیدگی مجدد.
منضمات: کپی مصدق رای های بدوی و تجدیدنظر، مدارک هویتی و هر مدرک دیگری که برای اثبات جهات فرجام خواهی نیازه.
مهلت: مهلت فرجام خواهی هم ۲۰ روز برای مقیمین ایران و ۲ ماه برای مقیمین خارج از کشور، از تاریخ ابلاغ رای تجدیدنظره.

نمونه متن لایحه فرجام خواهی (فقط ساختار و محتوا)

بسمه تعالی

مقام محترم ریاست دیوان عالی کشور

موضوع: لایحه فرجام خواهی از دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان]

فرجام خواه:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس کامل: [آدرس دقیق و کد پستی]

فرجام خوانده:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس کامل: [آدرس دقیق و کد پستی]

شرح لایحه:

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی فرجام خواه]، در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، که ابتدا در دادگاه بدوی و سپس در شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] مورد رسیدگی قرار گرفت، به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]، به [خلاصه حکم صادر شده] محکوم گردیده ام.

با کمال احترام به آرای قضایی، رای صادر شده از دادگاه تجدیدنظر به دلایل و جهات قانونی زیر، مستوجب فرجام خواهی در دیوان عالی کشور می باشد:

جهات و دلایل فرجام خواهی:

[دلیل اول: مثلاً: رای صادره مستند به ماده 331 قانون آیین دادرسی مدنی، خلاف موازین شرعی و قانونی صریح است. (توضیح دهید که کدام ماده قانونی یا اصل شرعی نقض شده است).]
[دلیل دوم: مثلاً: دادگاه تجدیدنظر در رسیدگی به پرونده، صلاحیت ذاتی یا محلی را رعایت نکرده و این امر برخلاف ماده 10 قانون آیین دادرسی مدنی است.]
[دلیل سوم: مثلاً: در خصوص موضوع واحد، دو رای متناقض صادر شده است که این امر برخلاف ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی می باشد.]
[دلیل چهارم: هر دلیل حقوقی و مستند دیگر که مطابق با مواد 426 و 427 قانون آیین دادرسی مدنی (یا مواد مشابه در آیین دادرسی کیفری) باشد و به نحوی نشان دهنده نقض قانون توسط دادگاه صادرکننده رای باشد.]

خواسته:

با عنایت به مراتب فوق و دلایل ابرازی، از آن مقام محترم تقاضا دارم:

نسبت به نقض دادنامه شماره [شماره دادنامه] صادره از شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان]، اقدام فرمایید.
پس از نقض رای، دستور به ارجاع پرونده به شعبه هم عرض دیگر جهت رسیدگی مجدد و صدور حکم مقتضی بر اساس قوانین و موازین شرعی صادر فرمایید.

منضمات:

تصویر مصدق دادنامه های بدوی و تجدیدنظر مورد اعتراض
تصویر مدارک هویتی فرجام خواه
[ذکر سایر مدارک و مستندات مرتبط با جهات فرجام خواهی، مانند نظریه کارشناسی جدید، اسناد معتبر و…]

با تشکر و احترام فراوان

تاریخ: [تاریخ تنظیم لایحه]

امضا: [امضای فرجام خواه یا وکیل وی]

اعاده دادرسی: یه شانس استثنایی برای تغییر رای!

«اعاده دادرسی» آخرین تیر تو ترکش شماست. این راهکار برای زمانیه که دیگه همه راه های اعتراض تموم شده و رای قطعی شده، اما یه اتفاق استثنایی افتاده که می تونه کل جریان پرونده رو عوض کنه. اعاده دادرسی خیلی خیلی محدوده و فقط تو موارد خاصی میشه ازش استفاده کرد.

چه وقت میشه درخواست اعاده دادرسی داد؟

جهاتی که میشه درخواست اعاده دادرسی داد، تو قانون به صورت مشخص و محدود بیان شده. مثلاً:

بعد از صدور رای، یه سند یا مدرک جدید پیدا شده که نشون میده حق با شماست و قبلاً نمی تونستید ارائه کنید.
سندهایی که قبلاً تو دادگاه ارائه شده بودن، جعلی از آب در اومدن و این جعل ثابت شده.
شهادت شهود یا سوگند یا نظریه کارشناسی، بعداً دروغ بودن یا نادرست بودنشون ثابت شده.
اگه دو تا رای متناقض درباره یه پرونده از یه دادگاه صادر شده باشه.
اگه رای صادر شده، فراتر از خواسته شما باشه.

اینجا دیگه بحث اشتباه قاضی یا اجرای نادرست قانون نیست، بلکه یه اتفاق جدید افتاده که کل ماجرا رو زیر و رو می کنه.

چطور درخواست اعاده دادرسی رو تنظیم کنیم؟

برای اعاده دادرسی هم باید یه «درخواست اعاده دادرسی» تنظیم کنید. تو این درخواست باید:

عنوان: «درخواست اعاده دادرسی از رای قطعی شماره …».
مشخصات درخواست کننده و طرف مقابل: مثل قبل.
مشخصات رای قطعی: شماره، تاریخ و دادگاه صادرکننده رای قطعی (که معمولاً رای دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشوره).
جهات اعاده دادرسی: اینجا باید با دقت و وضوح بگید که کدوم یکی از اون موارد استثنایی بالا (مثل کشف سند جدید یا جعل سند) اتفاق افتاده و چطور این اتفاق می تونه رای قبلی رو نقض کنه.
خواسته: معمولاً درخواست نقض رای قطعی و رسیدگی مجدد به پرونده.
منضمات: مدارک اثبات کننده اون جهت اعاده دادرسی (مثلاً همون سند جدید یا حکم ثابت کننده جعل).
مهلت: مهلت اعاده دادرسی برای مقیمین ایران ۲۰ روز و برای مقیمین خارج از کشور دو ماه از تاریخ وقوع جهت اعاده دادرسی (مثلاً از تاریخ کشف سند جدید یا از تاریخ اثبات جعل).

نمونه متن درخواست اعاده دادرسی (فقط ساختار و محتوا)

بسمه تعالی

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه صادرکننده رای قطعی، مثلاً دادگاه تجدیدنظر استان یا دادگاه عمومی حقوقی] [نام شهر/استان]

موضوع: درخواست اعاده دادرسی از دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه]

درخواست کننده اعاده دادرسی:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس کامل: [آدرس دقیق و کد پستی]

طرف مقابل اعاده دادرسی:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
شغل: [شغل]
آدرس کامل: [آدرس دقیق و کد پستی]

شرح درخواست:

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند، در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، که منجر به صدور دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] از شعبه محترم [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه صادرکننده رای قطعی] گردیده، اینجانب [نام و نام خانوادگی درخواست کننده]، به [خلاصه حکم صادر شده] محکوم شده ام.

با توجه به قطعیت رای فوق الذکر، اما به دلیل وقوع یکی از جهات اعاده دادرسی پیش بینی شده در قانون آیین دادرسی مدنی (یا کیفری)، اینجانب تقاضای اعاده دادرسی از رای مذکور را دارم. جهات اعاده دادرسی به شرح زیر می باشد:

جهات و دلایل اعاده دادرسی:

[ذکر دقیق و با جزئیات جهت اعاده دادرسی. مثلاً: پس از صدور رای قطعی، سند جدیدی کشف گردیده است (شرح کامل سند جدید و نحوه کشف آن) که این سند در زمان رسیدگی های قبلی در اختیار اینجانب نبوده و نقش تعیین کننده ای در اثبات حقانیت اینجانب دارد. (با استناد به ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، بند 1)]
[یا: مدارکی که مستند رای بوده، جعلی اعلام و حکم قطعی بر جعلیت آن صادر شده است. (با ذکر شماره و تاریخ حکم جعلیت و استناد به ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، بند 2)]
[یا: در مورد موضوع واحد، دو حکم متناقض صادر شده است. (با ذکر شماره و تاریخ هر دو حکم و استناد به ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، بند 5)]
[هر جهت دیگر از موارد محدود و قانونی اعاده دادرسی، با شرح کامل و استناد به ماده قانونی مربوطه.]

خواسته:

با عنایت به مراتب فوق و جهات ابرازی، از آن مقام محترم تقاضا دارم:

نسبت به پذیرش درخواست اعاده دادرسی اینجانب و نقض دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] اقدام فرمایید.
پس از نقض رای، دستور به رسیدگی مجدد و صدور حکم مقتضی بر اساس واقعیات و مستندات جدید صادر فرمایید.

منضمات:

تصویر مصدق دادنامه قطعی مورد اعتراض
تصویر مدارک هویتی درخواست کننده
[ذکر و ارائه مدارک اثبات کننده جهت اعاده دادرسی، مثلاً: اصل/کپی مصدق سند جدید کشف شده، حکم قطعی جعلیت و…]

با تشکر و احترام فراوان

تاریخ: [تاریخ تنظیم درخواست]

امضا: [امضای درخواست کننده یا وکیل وی]

یه اشاره کوچیک به اعتراض ثالث

یه نوع اعتراض دیگه هم هست که شاید کمتر به گوشتون خورده باشه، به اسم «اعتراض ثالث». این اعتراض وقتی به کار میاد که شما نه خواهان پرونده بودید، نه خوانده، اما از رایی که بین دو نفر دیگه صادر شده، یه ضرر یا حق و حقوقی متوجه شما شده. تو این حالت، شما به عنوان شخص ثالث می تونید به رای اعتراض کنید. این هم یه راهکار حقوقی خاصه که شرایط خودش رو داره و معمولاً با دادخواست یا لایحه مخصوص خودش مطرح میشه.

هر فرم اعتراضی چه چیزهایی باید داشته باشه؟ (چک لیست ضروری)

هر نوع فرم اعتراض به رای دادگاه (چه لایحه باشه، چه دادخواست) یه سری بخش های مشترک و ضروری داره که حتماً باید توش باشه. اگه اینا کامل نباشن، ممکنه پرونده تون به مشکل بخوره یا حتی اصلاً قبول نشه. پس این چک لیست رو همیشه یادتون باشه:

مشخصات کامل معترض و طرف مقابل (هویت ها رو کامل بنویسید)
اسم، فامیل، نام پدر، کد ملی، آدرس دقیق، شغل و شماره تماس خودتون رو بنویسید. برای طرف مقابل هم همین اطلاعات رو، تا جایی که می دونید، قید کنید.
اطلاعات رای (شماره، تاریخ، دادگاه)
شماره دقیق رای دادگاه، تاریخ صدور اون رای، نام دادگاهی که رای رو صادر کرده (مثلاً شعبه فلان دادگاه عمومی حقوقی) و شماره کلاسه پرونده رو حتماً وارد کنید.
موضوع اعتراض (صریح و واضح)
موضوع اعتراضتون رو به وضوح و بدون ابهام بنویسید. مثلاً: «واخواهی از رای غیابی»، «تجدیدنظرخواهی از دادنامه»، «فرجام خواهی از رای تجدیدنظر» یا «درخواست اعاده دادرسی».
دلایل و مستندات (مهم ترین بخش)
اینجا جاییه که باید تمام حرفاتون رو بزنید. چرا فکر می کنید رای اشتباهه؟ به کدوم ماده قانونی استناد می کنید؟ چه اشتباهی تو دادگاه قبلی رخ داده؟ چه مدارک جدیدی دارید؟ این بخش رو باید خیلی دقیق، منطقی و با استناد به قانون بنویسید. از احساسی حرف زدن دوری کنید و روی دلایل حقوقی تمرکز کنید.
خواسته (چی می خواید از دادگاه؟)
آخرش باید به صراحت بگید که از دادگاه چی می خواید. مثلاً: «نقض رای صادره و رسیدگی مجدد»، «ابطال رای»، «صدور حکم جدید به نفع اینجانب». خواسته شما باید مشخص و قابل اجرا باشه.
مدارک پیوست (ضمائم)
هر مدرکی که برای اثبات حرفاتون لازمه، باید به صورت کپی مصدق (کپی برابر اصل شده) همراه فرم اعتراضتون ارسال بشه و لیست اون ها رو هم تو فرم بنویسید. مثلاً: کپی رای مورد اعتراض، کپی مدارک هویتی، اسناد و قراردادها، شهادت نامه ها، فیش های واریزی و…
تاریخ و امضا
در نهایت، تاریخ تنظیم فرم رو بنویسید و اون رو امضا کنید. اگه وکیل دارید، وکیل شما امضا می کنه.

قدم به قدم تا ثبت اعتراض: از رای تا رسیدگی!

خب، تا اینجا فهمیدیم فرم اعتراض چیه و چه انواعی داره. حالا بیایید ببینیم چطور باید این فرم رو آماده و ثبت کنیم. این مراحل رو به دقت دنبال کنید:

رای دادگاه رو دقیق بخونید.
اولین و مهم ترین قدم اینه که رای دادگاه رو که به دستتون رسیده، مو به مو بخونید. هر کلمه، هر تاریخ و هر بندی تو این رای مهمه. ببینید قاضی بر اساس چی رای داده و شما کجا با این رای مخالفید.
نوع اعتراض و مهلتش رو تشخیص بدید.
با خوندن دقیق رای و فهمیدن اینکه آیا رای غیابی بوده، آیا به اون اعتراض قبلاً رسیدگی شده یا نه، و با توجه به ارزش خواسته، باید تشخیص بدید که الان کدوم راه اعتراض (واخواهی، تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی یا اعاده دادرسی) برای شما مناسبه. همین طور، حواستون به مهلت قانونی باشه که از دستش ندید.
همه مدارک رو جمع آوری کنید.
هر مدرکی که فکر می کنید به درد اثبات حرفاتون می خوره، جمع کنید. این مدارک می تونن شامل قراردادها، فیش های بانکی، نامه ها، شهادت نامه ها، پیامک ها، پرینت مکالمات، عکس و فیلم و … باشن. هر چی مدارکتون کامل تر باشه، دستتون تو دادگاه پرتره.
(توصیه مهم) با وکیل مشورت کنید.
راستش رو بخواید، مسائل حقوقی پیچیده ان و یه اشتباه کوچیک می تونه همه چیز رو خراب کنه. حتی اگه خودتون هم دانش حقوقی دارید، مشورت با یه وکیل متخصص، مثل یه چراغ راه می مونه که مسیر رو روشن می کنه. وکیل می تونه پرونده شما رو دقیق بررسی کنه، نوع اعتراض مناسب رو تشخیص بده، بهترین دلایل رو پیدا کنه و فرم اعتراض رو به شکلی تنظیم کنه که بیشترین شانس موفقیت رو داشته باشید.
لایحه یا دادخواست رو دقیق بنظمید.
حالا وقت تنظیم فرم اعتراضه. با توجه به راهنمایی هایی که بالا گفتیم و با کمک وکیل (اگر دارید)، متن لایحه یا دادخواست رو بنویسید. دقت کنید که همه بخش های ضروری رو شامل بشه و دلایل و خواسته تون رو واضح و مستدل بیان کنید. از نمونه هایی که بالاتر آوردیم، کمک بگیرید تا ساختارش رو درست بنویسید.
هزینه ها رو بپردازید.
برای ثبت هر نوع اعتراض، باید یه مبلغی به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید. این هزینه رو می تونید از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سایت دادگستری بپرسید. بدون پرداخت این هزینه، درخواستتون بررسی نمیشه.
ثبت الکترونیکی از طریق دفاتر خدمات قضایی.
دیگه مثل قدیم لازم نیست با یه کوه کاغذ برید دادگاه. الان همه چیز از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشه. شما باید فرم اعتراض و مدارک پیوست رو به این دفاتر ببرید. اونا اطلاعات رو وارد سیستم می کنن و درخواست شما رو به دادگاه صالح می فرستن. حتماً ازشون رسید ثبت رو بگیرید و شماره پیگیری پرونده رو نگه دارید.
پرونده رو پیگیری کنید.
بعد از ثبت، کارتون تموم نمیشه. باید پرونده رو از طریق سامانه های الکترونیک قضایی پیگیری کنید. ببینید در چه مرحله ایه، آیا نیاز به تکمیل مدرکی هست یا جلسه دادرسی جدیدی تعیین شده. پیگیری مستمر، یکی از کلیدهای موفقیت تو پرونده های قضاییه.

چطوری شانس موفقیت تون رو بالا ببرید؟ (نکات طلایی)

اعتراض به رای دادگاه، مثل یه بازی شطرنجه که هر حرکتش مهمه. اگه می خواید برنده بشید، باید هوشمندانه عمل کنید. این نکات طلایی رو جدی بگیرید:

رعایت مهلت های قانونی: زمان از دست نره!
همون طور که بارها تأکید کردم، مهلت اعتراض شوخی نیست. اگه ۲۰ روز یا دو ماه رو از دست بدید، دیگه کاری از دستتون برنمیاد و رای قطعی میشه. پس به محض دریافت رای، تقویم رو چک کنید و تاریخ ها رو علامت بزنید.
دلایل حقوقی و مستند، نه احساسی!
دادگاه جای احساسات و گله و شکایت نیست. باید حرفاتون رو با زبان قانون بزنید. بگید کدوم ماده قانونی نقض شده، چطور تفسیر نادرستی از قانون شده یا چه اشتباهی تو روند رسیدگی بوده. از گفتن جملات کلیشه ای و احساسی مثل «حق با منه چون…» پرهیز کنید.
مدارک و منضمات کامل و بی نقص.
هر چی مدرک بیشتر و کامل تری داشته باشید، استدلال تون محکم تره. مطمئن بشید که همه کپی ها برابر اصل شدن و لیستی از مدارک پیوست رو تو فرم اعتراضتون آوردید. یه نقص کوچیک تو مدارک می تونه روند رسیدگی رو به تأخیر بندازه یا حتی به ضرر شما تموم بشه.
شفاف و مختصر بنویسید.
متن فرم اعتراضتون رو واضح، روشن و بدون حاشیه نویسی بنویسید. قاضی ها وقت زیادی ندارن که صفحات طولانی و پر از توضیحات بی ربط رو بخونن. مستقیم برید سر اصل مطلب و حرفاتون رو مختصر و مفید بیان کنید.
کمک گرفتن از وکیل متخصص: یه راه مطمئن.
اینو باز هم می گم: بهترین کاری که می تونید انجام بدید، مشاوره و کمک گرفتن از یه وکیل باتجربه و متخصص تو اون زمینه حقوقیه. یه وکیل خوب می تونه مثل یه قطب نما تو دریای پرپیچ وخم قانون، راه رو بهتون نشون بده، از اشتباهات جلوگیری کنه و شانس موفقیتتون رو چندین برابر کنه.
احترام به دادگاه و قاضی.
همیشه تو تمام مراحل، چه تو متن فرم اعتراض و چه تو جلسات دادگاه (اگه تشکیل شد)، ادب و احترام رو رعایت کنید. استفاده از ادبیات تند یا بی احترامی به قاضی، نه تنها کمکی به شما نمی کنه، بلکه ممکنه به ضررتون هم تموم بشه.

هزینه های اعتراض به رای دادگاه: چقدر باید کنار بذاریم؟

اعتراض به رای دادگاه، متاسفانه یا خوشبختانه، یه سری هزینه هایی هم داره. این هزینه ها شامل چند بخشه که باید ازشون مطلع باشید تا بعداً غافلگیر نشید:

هزینه دادرسی (برای هر نوع اعتراض)

اولین و اصلی ترین هزینه، همون «هزینه دادرسی» هست. این هزینه بسته به نوع اعتراض (واخواهی، تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی یا اعاده دادرسی) و همین طور ارزش مالی پرونده (مثلاً اگه دعوا بر سر پول باشه)، متفاوته. مثلاً هزینه تجدیدنظرخواهی معمولاً نسبتی از هزینه دادرسی مرحله بدویه. این هزینه ها رو باید موقع ثبت درخواستتون تو دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت کنید.

حق الوکاله (اگه وکیل گرفتید)

اگه تصمیم گرفتید از کمک وکیل استفاده کنید (که توصیه اکید ما هم همینه)، باید هزینه حق الوکاله وکیل رو هم در نظر بگیرید. میزان حق الوکاله بستگی به توافق شما با وکیل، پیچیدگی پرونده، زمان مورد نیاز برای رسیدگی و تجربه وکیل داره. بهتره قبل از شروع کار، با وکیل خودتون در مورد این هزینه به توافق برسید.

چطور از هزینه ها باخبر بشیم؟

برای اطلاع از میزان دقیق هزینه های دادرسی، می تونید به چند روش عمل کنید:

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این دفاتر معمولاً لیست کامل هزینه ها رو دارن و می تونن راهنمایی تون کنن.
مراجعه به سایت قوه قضاییه یا سایت های معتبر حقوقی: معمولاً جدول هزینه های دادرسی به صورت سالانه منتشر میشه.
مشاوره با یه وکیل: وکیل ها از این هزینه ها باخبرن و می تونن بهتون مشاوره بدن.

پرداخت به موقع و کامل این هزینه ها خیلی مهمه، چون اگه این کار رو نکنید، درخواست اعتراض شما مورد رسیدگی قرار نمی گیره.

سوالات متداول در مورد اعتراض به رای دادگاه

آیا میشه بدون وکیل اعتراض کرد؟

بله، قانون این اجازه رو به شما میده که خودتون به رای دادگاه اعتراض کنید و نیاز به وکیل نداشته باشید. اما باید بدونید که این کار، مخصوصاً تو پرونده های پیچیده، ریسک های زیادی داره. قوانین و رویه های قضایی خیلی پیچیده ان و یه آدم عادی، حتی با خوندن چندتا مقاله، نمی تونه همه ریزه کاری ها رو بفهمه. یه وکیل متخصص، هم دانش و تجربه لازم رو داره، هم می تونه پرونده رو از دید حقوقی دقیق بررسی کنه و شانس موفقیت شما رو خیلی بیشتر کنه. پس اگه می تونید، حتماً از وکیل کمک بگیرید.

رسیدگی به اعتراض چقدر طول می کشه؟

این سوالیه که جواب دقیقی براش نیست. مدت زمان رسیدگی به اعتراض، بستگی به عوامل مختلفی داره؛ مثلاً نوع اعتراض (واخواهی سریع تره تا فرجام خواهی)، حجم کاری دادگاه، پیچیدگی پرونده، نیاز به کارشناسی یا تحقیق بیشتر، و… . ممکنه یه پرونده چند ماه طول بکشه و یه پرونده دیگه تا چند سال. تنها کاری که از دست شما برمیاد، پیگیری منظم و صبور بودنه.

اگه مهلت اعتراض تموم شد، دیگه کاری نمیشه کرد؟

متاسفانه، تو بیشتر موارد، اگه مهلت قانونی اعتراض (مثلاً ۲۰ روز برای تجدیدنظرخواهی) تموم بشه، رای قطعی میشه و دیگه نمی تونید به اون رای اعتراض کنید. مهلت های قانونی تو سیستم قضایی خیلی جدی گرفته میشن. فقط تو موارد خیلی خاص و استثنایی، اون هم با شرایط سخت و محدود (مثل اعاده دادرسی به دلیل کشف سند جدید یا اثبات جعل) شاید راهی برای تغییر رای قطعی وجود داشته باشه. پس تا فرصت دارید، اقدام کنید!

آیا رای دادگاه تجدیدنظر همیشه قطعیه؟

تو بیشتر پرونده ها، بله، رای دادگاه تجدیدنظر قطعیه و دیگه نمی تونید به اون اعتراض کنید. اما تو یه سری موارد خاص و محدود، قانون اجازه داده که حتی به رای دادگاه تجدیدنظر هم در دیوان عالی کشور «فرجام خواهی» بشه. این موارد معمولاً مربوط به نقض قوانین یا رویه های دادرسی توسط دادگاه تجدیدنظره و نه صرفاً نارضایتی از ماهیت رای. پس همیشه چک کنید که آیا پرونده شما شامل اون موارد خاص فرجام خواهی میشه یا نه.

یه دفاع محکم، یه حق مسلم! (نتیجه گیری)

دیدیم که اعتراض به رای دادگاه، فقط یه حق نیست، بلکه یه فرصت خیلی مهمه برای احقاق حق و جلوگیری از تضییع اون. فرقی نمی کنه که پرونده شما کوچیک باشه یا بزرگ، مهم اینه که اگه فکر می کنید حق با شماست، از این فرصت به درستی استفاده کنید.

کلید موفقیت تو این مسیر پرپیچ وخم، رعایت سه تا نکته اساسی و طلاییه: اول، حواستون به مهلت های قانونی باشه و زمان رو از دست ندید. دوم، فرم اعتراضتون رو با دلایل حقوقی محکم و مستند و نه با احساسات، تنظیم کنید و سوم، حتماً از مشاوره و کمک یه وکیل متخصص استفاده کنید. یه وکیل خوب می تونه نقش یه راهنمای باتجربه رو داشته باشه و کمک کنه که از این مسیر سخت، سربلند بیرون بیاید.

پس اگه از رایی ناراضی هستید، دست روی دست نذارید. با دانش کافی و کمک متخصصین، از حق خودتون دفاع کنید. مطمئن باشید که پیگیری حقوقی درست، همیشه نتیجه خودش رو داره.

برای مشاوره حقوقی تخصصی در مورد پرونده خود، با ما تماس بگیرید. کارشناسان ما آماده پاسخگویی به شما هستند.

دسته های هم موضوع