قوانین مهم مراسم زار

مراسم زار، آیینی قدیمی و پررمزوراز در جنوب ایران، مجموعه ای از قوانین و آداب خاص خودش رو داره که رعایتشون برای باورمندان حسابی مهمه. این قوانین، از نحوه ورود به مجلس گرفته تا رفتار با اهل هوا، ریشه های عمیق فرهنگی و اعتقادی دارن و درک درستشون، کلید فهم این مراسمه. این آیین که ریشه های دور و درازی در تاریخ و فرهنگ مردم جنوب ایران داره، فقط یه رسم ساده نیست؛ یه جور تعامل عمیق با دنیای ماوراییه که اگه قواعدش رو ندونی، ممکنه دردسر بشه. پس بیاید یه گشتی بزنیم تو دنیای پنهان زار و ببینیم بایدها و نبایدهای این مراسم چیه و چرا این قدر جدی گرفته می شن.

قطعاً شما هم اصطلاح «هوایی شدن» به گوشتون خورده، مگه نه؟ این عبارت، ریشه ای عمیق تو فرهنگ مردم جنوب ایران داره و دقیقاً از همین مراسم زار میاد. سال های دور، مهاجرانی از آفریقا و مناطق دیگه اومدن جنوب ایران و با خودشون آداب و رسوم جدیدی آوردن که یکی از پررنگ ترینشون همین مراسم زار یا به قول بعضی ها، «جن گیری» بوده. مردم جنوب ایران معتقدن اگه کسی دچار مریضی یا دردی شده که دکترها از درمانش عاجزن، ممکنه «باد زار» به وجودش رخنه کرده باشه. اونا باور دارن که اجنه یا موجودات غیرمادی سوار بر این بادها، وارد بدن آدم ها می شن و کنترلشون رو دست می گیرن. برای «نجات» این آدم ها و بیرون کردن اون موجودات از بدنشون، باید آئین زار برگزار بشه.

این مراسم که قوانین و آداب پیچیده و بعضاً سختگیرانه ای داره، قرن هاست که نه فقط تو جنوب ایران، بلکه تو کشورهای عربی و آفریقایی هم با یه سری تفاوت های کوچیک برگزار می شه. تصور کنید یه دنیای موازی کنار دنیای ما وجود داره که ساکناش با بادها سفر می کنن و می تونن وارد زندگی آدم ها بشن. این آداب و قوانین، همون راه های ارتباط یا محافظت از این «همسایه های نامرئی» هستن. حالا بریم ببینیم زار دقیقاً چیه، «اهل هوا» کیان و چرا این قوانین تا این حد مهمه.

زار و اهل هوا: چی به چیه؟

باد زار چیه و از کجا اومده؟

شاید اولین سؤالی که براتون پیش بیاد این باشه که اصلاً «باد زار» یعنی چی؟ خب، توی فرهنگ مردم جنوب ایران، باد زار در واقع همون حالتیه که موجودات غیرانسانی مثل جن، پری یا حتی ارواح بد، به قول خودشون، «رخنه» می کنن توی وجود آدم ها و یه جورایی تسخیرشون می کنن. این بادها، یعنی همون نیروهای نامرئی، داستان ها و شکل های مختلفی دارن. می گن تا هفتاد نوع باد زار داریم که هر کدومشون شخصیت و رفتارهای خودشون رو دارن. از معروف ترین هاشون می شه به متوری، شیخ شنگر، دینگ مارو، اُم گاره، بومریم، چین یاسه، په په، دای کتو، بو جمبه، بابور، نمرود، تقروری و قضا اشاره کرد. هر کدوم این اسم ها یه جورایی داستان و ویژگی های خاص خودشون رو دارن که اگه اهلش باشی، حسابی برات جذابه.

مردم جنوب بر این باورن که یه سری اجنه، سوار بر بادهای موسمی که از دریاها و مناطق دور دست (مثل شرق آفریقا، سومالی، حبشه، عربستان، و هندوستان) میان، جابه جا می شن و می رسن به شهرهای ساحلی. این اجنه که بهشون «اهل هوا» می گن، ممکنه وارد بدن آدم ها بشن و کنترلشون رو به دست بگیرن. به کسی که باد زار تسخیرش کرده، «اهل هوا» می گن. و وقتی این اتفاق میفته، اصطلاحاً می گن «طرف هوایی شده». این واژه «هوایی شدن» دیگه انقدر جا افتاده که حتی ماها هم تو محاوره هامون ازش استفاده می کنیم، بدون اینکه شاید بدونیم ریشه اش از کجاست.

غلامحسین ساعدی، نویسنده معروف کشورمون، تو کتاب «اهل هوا» یه نکته جالب می گه: این بادهای بیماری زا و گرفتارکننده، بیشتر سراغ آدم های فقیر و زحمتکش، مثلاً ملوان ها و ماهی گیرها می رن، نه آدم های ثروتمند! انگار که این نیروها هم مثل خیلی از مشکلات دیگه، بیشتر گریبانگیر کسایی می شن که زندگی سخت تری دارن.

باد زار در واقع نیرویی نامرئی است که می تواند وارد بدن انسان شود و کنترل رفتار و احساسات او را به دست بگیرد. این باور، ریشه در مهاجرت های تاریخی و فرهنگ های مناطق ساحلی جنوب ایران دارد.

چرا رعایت قوانین توی مراسم زار این قدر حیاتیه؟

شاید از خودتون بپرسید که چرا این قوانین تو مراسم زار انقدر سختگیرانه و مهمه؟ قضیه اینه که از دیدگاه باورمندان به این آیین، این قوانین مثل یه خط قرمز عمل می کنن. اگه رعایت نشن، ممکنه حرمت و قدرت زارها (که همون نیروهای نامرئی هستن) خدشه دار بشه و این اصلاً خوب نیست.

هدف اصلی از این قوانین اینه که اطمینان حاصل بشه مراسم زار با موفقیت انجام می شه و اون نیروهای منفی (که ممکنه همون بادها باشن) تحریک نشن یا خشمگین نشن. چون اگه این اتفاق بیفته، می گن ممکنه پیامدهای ناخواسته ای برای هم خود فرد مبتلا و هم کسایی که توی مراسم حضور دارن پیش بیاد. در واقع، این قوانین یه جور محافظت از شرکت کننده ها و اهل هواست.

علاوه بر این، توی این مراسم، نیت خالص و احترام قلبی خیلی مهمه. باور بر اینه که همین نیت و احترام هست که تأثیر مستقیم داره رو اینکه زارها جذب بشن یا دفع بشن. یعنی اگه با بی احترامی یا شوخی وارد مراسم بشی، عملاً راه رو برای هر نوع تعامل مثبتی می بندی و ممکنه وضعیت بدتر هم بشه. پس هر حرکتی، هر کلمه ای، و هر رفتاری توی این آیین حساب شده و معنی داره.

مراسم زار از کجا شروع می شه؟ (ورود و آداب اولیه)

حالا که فهمیدیم باد زار چیه و چرا قوانینش مهمه، بریم سراغ اینکه خود مراسم چطور برگزار می شه. هر مراسمی یه سری پیش زمینه ها و آداب ورود داره، مراسم زار هم از این قاعده مستثنی نیست. این آداب دقیقاً مثل پله هایی می مونن که باید دونه دونه طی شون کنی تا به دل مراسم برسی و بتونی با اون دنیای موازی ارتباط برقرار کنی.

آداب ورود به مجلس: قدم به قدم

اگه یه روزی گذرتون به مراسم زار افتاد، حواستون باشه که یه سری قوانین هست که باید رعایتش کنید، وگرنه ممکنه هم برای خودتون و هم برای بقیه دردسر درست بشه.

• پابرهنه وارد شدن و سلام نکردن: این یکی از اولین و مهمترین قوانینه. وقتی می خواید وارد مجلس زار بشید، باید کفش هاتون رو دربیارید و پابرهنه برید تو. از اون مهم تر، نباید سلام کنید. چرا؟ چون باور بر اینه که این فضا، یه فضای مقدسه و آداب روزمره نباید باهاش قاطی بشه. سلام کردن یا کفش پوشیدن، ممکنه حرمت رو بشکنه و زارها رو ناراحت کنه.
• سکوت و تمرکز: توی مجلس زار، هر کسی حق صحبت کردن نداره. سکوت از اهمیت زیادی برخورداره تا همه بتونن تمرکز کنن و حواس بادها پرت نشه. اگه هم واقعاً لازم بود حرفی بزنی، باید خیلی آروم باشه، در حدی که فقط نفر کناریت بشنوه.
• کفش ها بیرون از مجلس: خب، این از همون اول واضحه. کفش ها نماد دنیای بیرونی و آلودگی های اون هستن. بیرون گذاشتن کفش ها یعنی احترام به پاکیزگی و قداست محیط مراسم.
• نشستن دایره وار: معمولاً مراسم توی فضای باز، مثل ایوان یا حیاط، و به صورت دایره وار برگزار می شه. این نوع نشستن، نماد اتحاد و جمع شدن انرژی همه ست که برای موفقیت مراسم لازمه.
• نذاشتن ظروف خالی روی زمین: اگه چیزی خوردی یا نوشیدی، نباید ظرف خالیت رو زمین بذاری. باید توی دستت نگه داری تا خادم بیاد و ازت بگیره. این آداب، یه جور احترام به میزبان و البته به خود زارهاست.
• مسح سازها و صورت: موقع ورود، همه باید دست هاشون رو به نشونه تبرک روی سازهای موسیقی (مثل تنبوره، دهل و…) بکشن و بعد هم به صورت خودشون مسح کنن. این کار، یه جور ارتباط گرفتن با موسیقی مقدسه که ابزار اصلی تعامل با بادهاست.
• پنبه توی گوش: حاضران در مجلس، معمولاً توی گوششون پنبه می ذارن. دلیلش اینه که وقتی جن یا باد از بدن فرد مبتلا خارج می شه، مبادا وارد بدن بقیه بشه و اون ها رو هم درگیر کنه.
• جایگاه فرد مبتلا: فردی که باد زار تسخیرش کرده، باید کنار بابا زار یا ماما زار بشینه. این جایگاه، هم برای محافظت از فرد مبتلاست و هم برای تسهیل ارتباط بین زار و درمانگر.

جزئیات مراسم: بایدها و نبایدهای مهم

وقتی وارد مراسم می شی و آداب اولیه رو رعایت کردی، حالا نوبت به جزئیات پیچیده تری می رسه که رعایتشون از نون شب هم واجب تره. این مرحله، قلب مراسم زاره و تمام تعاملات با دنیای نامرئی اینجا شکل می گیره. هر حرکت، هر کلمه و حتی هر سکوتی، معنی خاص خودش رو داره.

اسامی مقدس: خط قرمز مراسم زار

یکی از مهمترین و حساس ترین قوانین توی مراسم زار، اینه که نباید کوچک ترین اشاره ای به اسم ائمه اطهار، پیامبر اسلام یا هر اسم مقدس دیگه تو دین اسلام کرد. اگه این اتفاق بیفته، مراسم فوراً باطل می شه و دیگه هیچ تأثیری نداره.

از دیدگاه باورمندان، دلیل این قانون عمیق تر از چیزیه که به نظر می رسه. اونا می گن زارها ممکنه غیرمسلمان باشن و بردن اسم مقدسات اسلامی باعث خشم اون ها یا ابطال کامل مراسم بشه. یه عده دیگه هم معتقدن این کار برای اینه که مرز بین آیین های بومی و شرعی حفظ بشه و این دو تا با هم قاطی نشن. به هر حال، این یه خط قرمزه که همه باید حسابی بهش احترام بذارن.

سفره زار: احترام به تقدیمات

توی مراسم زار، یه سفره ای پهن می شه که روش انواع و اقسام چیزها، از قربانی و خون گرفته تا میوه های جنوبی و بخورات خاص، چیده می شه. این سفره، در واقع نماد ارتباط و تقدیمات به بادهاست.

یکی از قوانین مهم اینه که هیچ کس حق نداره از روی سفره رد بشه یا بپره. این کار بی احترامی به تقدیمات و نیروهاییه که برای مراسم جمع شدن و ممکنه عواقب بدی داشته باشه. سفره زار، جایگاه ویژه ای داره و باید با نهایت احترام باهاش برخورد بشه.

پذیرایی از زار در زمان نزول (تسخیر)

وقتی زار به اصطلاح «نزول» می کنه، یعنی وارد بدن فرد مبتلا می شه و کنترلش رو به دست می گیره، یه سری آداب و رسوم پذیرایی خاص انجام می شه. این پذیرایی، مثل پذیرایی از یه مهمون خیلی مهمه، با این تفاوت که این مهمون از دنیای دیگه ای اومده!

نقش چفیه یا بشار و اهمیت رنگ

اولین قدم اینه که یه چفیه یا «بشار» رو سر فردی که زار به بدنش نزول کرده، می ندازن. این پارچه باید طوری باشه که صورت فرد رو بپوشونه، مگر اینکه خود زار تو اون لحظه نخواد. جالبه که رنگ این چفیه هم خیلی مهمه و نمی شه همین طوری هر رنگی رو انتخاب کرد. کسایی که خودشون اهل هوا هستن و چند نوع زار مختلف دارن، قبل از نزول خودشون یا اعضای خانواده شون می دونن که باید از کدوم رنگ چفیه استفاده کنن. اگه چفیه روی سر زار نباشه، ممکنه آرام نگیره.

بخورات و عود: رایحه های خاص

بعد از چفیه، نوبت به بخور دادن می رسه. مبخر (همون بخوردان) رو روی زغال روشن می ذارن و بخورات خاصی مثل صندل سرخ و جاوی سیاه رو روش می ریزن. این دود معطر رو به آرامی زیر چفیه و نزدیک صورت فرد نازل شده می گیرن. این بخور دادن، هم برای خوشامدگویی به زاره و هم برای ایجاد فضایی معنوی و مناسب. نکته مهم اینه که کسی که بخور می ده باید خودش از نظر شرعی پاک باشه و با نیت خیر این کار رو انجام بده.

گلاب: مرش و پاشیدن به زار

گلاب هم از واجبات پذیراییه. با استفاده از «مرش» (همون گلاب پاش) یا حتی یه بطری گلاب که سرش سوراخ شده، به دست ها، سر و شانه های شیخ (زار) گلاب می پاشن. این کار هم احترام گذاشتن به زار و هم نوعی تبرکه. البته باید حواست باشه که بعضی از زارها گلاب رو دوست ندارن و باید از قبل شناخت کافی داشته باشی.

قهوه: آداب تعارف و نوشیدن

قهوه، به خصوص قهوه عربی که با «دله» درست می شه، جایگاه خاصی تو این پذیرایی داره. فنجان قهوه رو با دست راست به شیخ (زار) تعارف می کنن. آداب نوشیدنش هم جالبه: اگه شیخ فنجان رو تکون بده، یعنی دیگه نمی خواد، اما اگه تکون نده، باید به ریختن قهوه ادامه بدی، معمولاً تا سه فنجان. این آداب هم نشان دهنده احترام و فهم زبان اشاره زارهاست.

قلیان و دخانیات: اگر زار طلب کند

یه عده از زارها ممکنه به قلیان یا انواع خاصی از دخانیات علاقه داشته باشن. اگه زار طلب کرد و با صلاح دید بابا زار یا ماما زار بود، اون تنباکو یا قلیان رو براش آماده می کنن. اما این به معنی این نیست که هر کسی که زار داره حتماً باید قلیان بکشه، یا این کار نشونه بزرگی زاره. این فقط یه خواسته س که اگه مطرح بشه، انجامش می دن.

انگشتر و خیزران: ابزارهای مهم

اگه فرد مبتلا انگشتر یا رشم (بند خاص) داره که برای زار استفاده می شه، قبل از اینکه بپوشه، بهش بخور و گلاب می زنن. خیزران یا عصا هم همین طور. این ابزارها باید با احترام نگهداری بشن، مثلاً خیزران رو نباید افقی روی زمین گذاشت، بلکه باید به دیوار تکیه داد یا آویزون کرد.

رفتار با زار در حال نزول

وقتی زار در حال نزوله و با بابا زار صحبت می کنه، یه سری رفتارهای خیلی مهمه که باید رعایت بشه:

• پرهیز از قطع صحبت، ورود و خروج مکرر: نباید صحبت های زار و بابا زار رو قطع کنی. رفت وآمد زیاد تو اتاقی که مراسم توش برگزار می شه هم ممنوعه، چون باعث ناراحتی شیوخ می شه.
• نحوه دادن و گرفتن اشیاء: هر چیزی که می خوای به زار بدی یا ازش بگیری، باید با دست راست باشه. این یه نشونه احترامه.
• چهارچوب شوخی و صحبت: بعضی از شیوخ (زارها) شوخ طبعن، اما حتی تو این مواقع هم باید چهارچوب رو بدونی و با خنده ها و شوخی های بی جا، ناراحتشون نکنی.
• نحوه خطاب کردن زار: لازم نیست اسم های سخت زارها رو بلد باشی. برای زار مذکر، «شیخ»، برای زار مؤنث، «شیخه»، برای زار سادات مذکر، «سید» و برای زار سادات مؤنث، «علویه» کافیه.
• احترام به زبان نامفهوم زارها: اگه زار با زبانی نامفهوم یا غیرقابل فهم صحبت می کنه، یا با اشاره منظورشو می رسونه، باید با دقت به حرف هاش گوش بدی. اگه به حرف هاشون توجه نکنی، ناراحت می شن.
• آداب بدرقه زار: وقتی شیوخ قصد رفتن دارن، قبل از خروج بهشون گلاب می دن و با کلماتی مثل «حَیاکُمُ الله» (برای مذکر) یا «حَیاچِ الله» (برای مؤنث) و «اَهلاً وَ سَهلاً» بدرقه شون می کنن.

یادت باشه، اگه کسی برای خودنمایی، فخرفروشی یا الکی نازل بشه، ممکنه واقعاً هم نازل بشه، اما بعد از خروج حسابی اذیت می شه و درد جسمی و روحی زیادی رو تجربه می کنه، پرخاشگر و افسرده می شه. این مسائل شوخی بردار نیست.

زندگی با زار: قوانین برای اهل هوا

اهل هوا: تعهدات مادام العمر

شاید براتون جالب باشه که بدونید اصطلاح «فلانی هوایی شده» از همین مراسم زار میاد. اما قضیه به اینجا ختم نمی شه. هر کسی که یه زمانی دچار جن زدگی شده و باد زار تسخیرش کرده و با مراسم زار نجات پیدا کرده، دیگه به جرگه «اهل هوا» پیوسته. این افراد، بعد از اینکه از دست باد زار خلاص می شن، یه سری تعهدات و مسئولیت های جدید پیدا می کنن که باید تا آخر عمر بهشون پایبند باشن.

یکی از مهمترین تعهدات اهل هوا، شرکت در مراسم جن گیری افراد دیگه است. یعنی حالا که خودشون تجربه کردن و نجات پیدا کردن، باید به بقیه هم کمک کنن. اما این تنها وظیفه شون نیست، یه سری محدودیت های دائمی هم دارن که باید رعایت کنن:

• عدم دست زدن به مرده: چه انسان باشه چه حیوان، اهل هوا حق ندارن به مرده دست بزنن.
• پرهیز از الکل: مصرف الکل برای اهل هوا ممنوعه.
• پوشیدن لباس تمیز و سفید: اهل هوا باید همیشه لباس های تمیز و ترجیحاً سفید به تن داشته باشن. این کار نمادی از پاکی و آمادگی برای ارتباط با دنیای موازیه.
• دوری از نجاست: هر نوع نجاستی برای اهل هوا ممنوعه و باید ازش دوری کنن.

بعد از مراسم، باد یا زار بدن فرد بیمار رو به طور کامل ترک نمی کنه، بلکه تا آخر عمر توی سرش می مونه. اما دیگه فرد رو اذیت نمی کنه. فقط کافیه که اهل هوا باهاش صحبت کنه، بفهمه چه نوع بادی هست، چه خواسته ای داره و خواسته اش رو برآورده کنه. اگه این کارها انجام بشه، زار همراه فرد می مونه ولی دیگه آزاردهنده نیست. پس اگه دچار باد زار شدی، بدون که تا آخر عمر باهاته، اما اگه قوانین رو رعایت کنی، یه همسفر آروم و بی دردسره!

وقتی قوانین رعایت نمی شن: جریمه و عواقب

توی دنیای مراسم زار، مثل هر جامعه یا آیین دیگه ای، اگه قوانین رو زیر پا بذاری، عواقب خودش رو داره. این جا دیگه صحبت از جریمه های مالی یا قانونی معمولی نیست، بلکه بحث از عواقب روحی و جسمیه که می تونه حسابی زندگی آدم رو تحت تأثیر قرار بده.

حد و جریمه ها: از تنبیه تا ناراحتی زار

اگه کسی از قوانین مراسم زار تخطی کنه، براش «حد» تعیین می شه. تعیین این حد هم به عهده بابا زار یا ماما زاره، یعنی همون کسی که مسئولیت مراسم رو داره و با بادها ارتباط برقرار می کنه. این حد می تونه یه جور تنبیه یا مجازات باشه که بسته به نوع بی احترامی یا تخلف، متفاوت خواهد بود.

از دیدگاه باورمندان، رعایت نکردن قوانین یا تمسخر کردن زار، ممکنه عواقب روحی و جسمی بدی برای فرد داشته باشه. مثلاً ممکنه دوباره دچار همون بیماری یا حالت «هوایی شدن» بشه، یا اینکه زارها ازش ناراحت بشن و آزارش بدن. این ناراحتی زارها می تونه خودش رو به شکل های مختلف، از دردهای بی دلیل جسمی گرفته تا مشکلات روحی مثل افسردگی و پرخاشگری نشون بده.

یه نکته دیگه هم که خیلی روش تأکید می شه، پرهیز از «خودنمایی» یا «فخرفروشی» تو زمان نزول زاره. یعنی اگه کسی زار داره و تو مراسم نزول می کنه، نباید از این موقعیت برای خودنمایی یا جلب توجه استفاده کنه. این کار هم بی احترامی به آیین و زارهاست و ممکنه عواقب ناخوشایندی داشته باشه. تو این دنیا، نیت واقعی و احترام قلبی، خیلی بیشتر از ظاهرسازی ارزش داره.

نگاه های مختلف به مراسم زار: باورها و چالش ها

مراسم زار، مثل خیلی از آیین های قدیمی و مرموز، همیشه با نگاه های مختلف و گاهی متضاد روبه رو بوده. بعضی ها با تمام وجود بهش اعتقاد دارن، بعضی ها هم اون رو خرافه می دونن. بیایید نگاهی بندازیم به این دیدگاه ها و چالش هایی که درباره این مراسم وجود داره.

خرافات یا واقعیت؟

شاید اصلی ترین بحث درباره مراسم زار، همینه که آیا واقعیت داره یا صرفاً خرافاته؟ مردم جنوب ایران، به خصوص تو استان هرمزگان و جزیره قشم، خیلی ها باورش دارن و معتقدن زارها و مراسمشون واقعی ان. اونا می گن که این بادها وجود دارن و می تونن باعث بیماری و مشکلات بشن و مراسم زار هم راهی برای درمانه. از طرف دیگه، یه عده هم هستن که این مراسم رو زاییده تخیل انسان و توهم می دونن و میگن که هیچ پایه و اساس علمی نداره.

این موضوع، هم تو محافل علمی و هم بین مردم عادی، همیشه محل بحث و گفت وگو بوده. حتی توی بخش نظرات مقاله های مرتبط با زار هم می بینیم که آدم ها چطور درباره تجربیاتشون صحبت می کنن و چالش های ذهنی شون رو مطرح می کنن.

تعارض با دین؟ (اسلام)

یکی دیگه از چالش های مهم، بحث تعارض این مراسم با آموزه های دین اسلامه. یه عده معتقدن که کارهایی که تو مراسم زار انجام می شه، مثل بردن اسم غیر ائمه یا نوشیدن خون قربانی، با اصول اسلامی سازگار نیست و حتی کفرآمیزه. این افراد می گن که جن گیری و ارتباط با اجنه تو اسلام حرام اعلام شده و راه های ارتباط با اجنه شیطانی، توهین به قرآن و اهل بیت یا کارهای خلاف شرعه.

اما در مقابل، عده ای از باورمندان به زار معتقدن که این مراسم هیچ ربطی به دین اسلام نداره و یه آیین هزاران ساله است که جدا از مسائل دینی انجام می شه. حتی بعضی ها می گن زارها هم مثل ما مخلوق خدا هستن و مسلمان و کافر دارن و برخی بابا زارها هم از آیات قرآن استفاده می کنن. این بحث، خیلی عمیق و پیچیده ست و هر دو طرف دلایل خودشون رو دارن.

مسئله سودجویی و ضرورت احتیاط

مثل هر آیین و باوری که توش پای نیروهای ماورایی و درمان در میونه، متأسفانه مسئله سودجویی هم پیش میاد. بعضی از بابا زارها و ماما زارها، مبالغ زیادی رو برای برگزاری مراسم از خانواده ها دریافت می کنن و همین باعث می شه که عده ای کل این مراسم رو یه روش برای کلاهبرداری بدونن. این اتفاق باعث شده که دیدگاه منفی ای نسبت به این آیین شکل بگیره و خیلی ها رو به شک بندازه.

البته، این موضوع نباید باعث بشه که کل مراسم زیر سؤال بره. هنوز هم افراد زیادی هستن که با نیت خالص و باور قلبی به سراغ بابا زارها و ماما زارها می رن، به خصوص اگه درمان های پزشکی رایج جواب نده. تو این شرایط، خیلی مهمه که آدم ها با احتیاط عمل کنن و مراقب باشن تا طعمه افراد سودجو نشن.

فرق زار با جن کافر یا موکل سحر و جادو

توی دنیای این باورها، یه تفاوتی بین «زار» و «جن کافر» یا «موکل سحر و جادو» قائل می شن. بعضی از بابا زارها و اهل هوا معتقدن که زارها لزوماً همون جن های کافر یا موکل هایی که با سحر و جادو ارتباط دارن، نیستن. اونا ممکنه یه جور «باد» باشن که فقط باعث بیماری می شن و نه لزوماً شرارت. این تفاوت مهمیه، چون روش برخورد و درمان با هر کدوم متفاوته. مثلاً بعضی ها می گن زارها کینه ای نیستن و با گذشتن، اما اگه کسی عمدی بهشون بی احترامی کنه، حتماً نتیجه کارشو می بینه.

در هر صورت، مراسم زار یه بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ مردم جنوب ایرانه که چه باورش داشته باشی چه نداشته باشی، نمی تونی اهمیت فرهنگی و تاریخی اش رو انکار کنی.

جمع بندی: احترام به ریشه ها

تا اینجا با هم گشتی زدیم توی دنیای پر رمز و راز مراسم زار و از قوانین ورود و آداب پذیرایی گرفته تا جزئیات رفتار با بادها و عواقب رعایت نکردن قواعدش گفتیم. این آیین قدیمی که توی فرهنگ جنوب ایران ریشه های عمیقی داره، یه جورایی نماد ارتباط آدم ها با دنیای پنهانه، دنیایی که شاید برای همه قابل دیدن نباشه، اما برای باورمندان حسابی واقعیه و تأثیرگذار.

اهمیت قوانین مهم مراسم زار فقط یه سری دستورالعمل خشک و خالی نیست. این قوانین، تضمین کننده ی اینه که مراسم به درستی و با احترام کافی انجام بشه تا هم زارها خشمگین نشن و هم فرد مبتلا بتونه از شر «باد» خلاص بشه. درک چرایی این قوانین، یعنی فهمیدن ریشه های فرهنگی، تاریخی و اعتقادی که پشت هر کدومشون هست. از احترام به فضای مقدس گرفته تا آداب خاص پذیرایی با گلاب و بخور و قهوه، همه و همه یه هدف دارن: برقراری ارتباطی مسالمت آمیز و مؤثر با این نیروهای نامرئی.

این آیین، نقش مهمی تو حفظ هویت فرهنگی مردم جنوب کشورمون داره. حتی با اینکه ممکنه بعضی ها اونو خرافات بدونن یا با اعتقادات مذهبی شون در تضاد ببینن، اما نمی تونیم از ارزش مردم شناسی و فرهنگی اش چشم پوشی کنیم. این مراسم، بخشی از تاریخ زنده ی مردمیه که قرن ها با این باورها زندگی کردن.

پس، چه به دنیای زارها و اهل هوا اعتقاد داشته باشی و چه نداشته باشی، همیشه مهمه که به باورها و فرهنگ های مختلف احترام بذاری. فهم عمیق این قوانین، نه فقط برای کسایی که تو این مراسم شرکت می کنن، بلکه برای هر کسی که دنبال شناخت دقیق تر از فرهنگ و آداب و رسوم اصیل ایرانیه، حسابی لازمه. این احترام، خودش یه جور پل ارتباطیه بین دنیای ما و دنیای اون ها، یا حداقل بین دیدگاه های مختلف آدم ها.