مدارس امروز، انسان آینده ساز تولید می‎کنند؟

از دانش آموزان به عنوان آینده سازان جامعه یاد می شود آینده سازانی که رشد شخصیتی و روانی آنها به اندازه رشد علمی و موفقیت مادی شان مهم بوده و چه اهمیتی بیشتر دارد و با توجه به نسبت مستقیم مدرسه و آموز ش های آن با رشد همه جانبه دانش آموز بد نیست میزان تاثیرگذاری مدارس امروز بر رشد شخصیتی مدیران و آینده سازان کشور بررسی شود.

در واقع سوال اینجاست که آیا مدارس در این خصوص نقش موثری ایفا می کنند؟ و آیا نظام تعلیم و تربیت به همان میزان که به تحصیل دانش آموزان اهمیت می دهد به پرورش شخصیت و رشد روانی و شخصیتی دانش آموزان و آماده کردن آنها برای ورود به عرصه های بزرگتری مثل دانشگاه یا دیگر عرصه های اجتماعی نیز اهمیت می دهد و اصولا دوران مدرسه تا چه میزان می تواند در آینده دانش آموزان تاثیرگذار باشد.

پاسخ به این سوالات و برخی سوالات دیگر در این خصوص موضوعی گزارشی است که اکسیداک در گفت وگو با اساتید دانشگاه بدان پرداخته است.

علیرضا بهرامی عضو هیات علمی دانشگاه اراک است و با توجه به تخصصش در روانشناسی ورزشی با دانشجویان و ورزشکاران که هر دو عموما قشر جوان جامعه را تشکیل می دهند و همگی از مسیر مدرسه عبور کرده اند سر و کار دارد و می تواند برداشتش از اینکه مدارس امروز تا چد در پرورش انسان آینده ساز برای کشور موثر هستند را با توجه به تعاملاتی که با جوانان داشته و دارد برایمان بگوید.

وی در گفت وگو با اکسیداک با بیان اینکه در حال حاضر تاثیرگذاری نظام آموزش و پرورش با توجه به پیچیدگی هایی که دارد کاهش یافته است اظهار کرد: برای تاثیرگذاری مدرسه در رشد شخصیتی دانش آموزان نیازمند یک تحول جدی هستیم و این مهم قطعا با شعار و حرف عملیاتی نخواهد شد.

جای خالی مهارت آموزی در مدارس

وی با بیان اینکه در دوران ۶ ساله ابتدایی باید محفوظات یادگیری را کاهش داده و قدرت مهارتی دانش آموزان را افزایش دهیم اظهار کرد: دوران ابتدایی مهمترین دوره برای یادگیری مهارت های زندگی نظیر ارتباط موثر با همکلاسی خانواده و دیگران و نیز یادگیری عملی برخی مهارت هایی است که دانش آموزان در منزل به آنها نیاز دارند تا تحت تاثیر آن مسئولیت پذیر شوند به عنوان مثال در این دوران باید دانش آموز به تنهایی بتواند کفش خود را واکس بزند و بسیاری از امور مربوط به زندگی فردی خود را انجام دهد و قانون مسئولیت پذیری را در زندگی روزمره خود بپذیرد.

وی در ادامه تقویت و پرورش کنترل هیجان و هوش هیجانی را از دیگر مهارت هایی دانست که دانش آموزان باید فرا بگیرند و گفت: در حال حاضر آموزش و پرورش چنین محصولی را تولید نمی کند و تا زمانی که نظام آموزش و پرورش به سمت و سوی یادگیری مهارت های زندگی به ویژه در دوران ابتدایی حرکت نکند و صرفا در مسیر یادگیری محفوظات طی مسیر کند نه تنها مشکلی از مشکلات کشور دانش آموزان و خانواده های آنان حل نمی کند بلکه هر روز آنها را با تبعاتی نظیر استرس اضطراب امتحان مقایسه کردن و … مواجه می کند.

خروج نظام آموزشی عادلانه از ریل

بهرامی با اشاره به اینکه حدود ۸۰ درصد نفرات برتر کنکور پذیرفته شده در دانشگاه های دولتی را دانش آموزان مدارس غیردولتی تشکیل داده اند گفت: این بی عدالتی در نظام آموزش و پرورش موجب شده است تا نظام آموزشی عادلانه از ریل اصلی خود خارج شود.

وی بیان کرد: نوجوانان ما معنویت گرا و آرمان طلب هستند و از ویژگی های ممتازی برخوردارند اما متاسفانه بستری که این ویژگی را تربیت تقویت و بارور کند در مدارس وجود ندارد. از طرفی وقتی معلمین از نظر اقتصادی در تنگناهای معیشتی قرار دارند و تمرکز لازم برای آموزش موثر در مدارس ندارند محصولی که به عنوان دانش آموز به جامعه ارائه بدهند کارآمد نخواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه شرایط اقتصادی معلمین باید در بهترین وضعیت قرار گیرد اظهار کرد: وقتی نسل جوان می بیند که معلمین و اساتید دانشگاه از نظر اقتصادی در شرایط مناسبی قرار ندارند طبیعی است که به سمت درس و تحصیل گرایش پیدا نمی کنند.

در خانواده اول باید انسان تربیت کنیم

این مدرس دانشگاه در ادامه گرایش مدارس و دانشگاه ها به سمت مهارت محوری را راهکار برون رفت از شرایط فعلی در نظام آموزشی دانست و گفت: مهارت محوری باید از مدرسه به سمت مسئولیت پذیری دانش آموزان آغاز شود و خانواده ها هم نقش تاثیرگذاری در این خصوص دارند. متاسفانه برخی خانواده ها بچه های مهندس تربیت می کنند اما با انسان تربیت کردن فاصله داریم.

وی ادامه داد: در درون خانواده باید اول انسان تربیت کنیم و دانش آموزی خوش رفتار مسئولیت پذیر و منظم بار بیاوریم. وقتی دانش آموز در محیط آموزشی غنی به سمت مهارت آموزی قدم بردارد قطعا وقتی به دانشگاه می رود در همین مسیر حرکت می کند و یک نیروی انسانی ماهر و متعهد بار می آید و به عنوان یک نیروی موثر به جامعه تحویل داده می شود.

دانش آموز باید در مسیر چالش های صحیح قرار گیرد

وی تصریح کرد: دانش آموز باید در مسیر چالش های صحیح قرار گیرد تا از طریق بارش فکری خود به دنبال حل مسئله باشد و اگر در نظام آموزشی تحول ایجاد شود قطعا شاهد تحول در حوزه صنعت فرهنگ افتصاد و … خواهیم بود.

عضو هیات علمی دانشگاه اراک در پاسخ به این پرسش که آیا نظام تعلیم و تربیت به همان میزان که به تحصیل دانش آموزان اهمیت می دهد به پرورش شخصیت و رشد روانی و شخصیتی دانش آموزان و آماده کردن آنها برای ورود به عرصه های بزرگتری مثل دانشگاه یا دیگر عرصه های اجتماعی نیز اهمیت می دهد گفت: مهمترین خاستگاه رشد شخصیت دانش آموزان ابتدا خانواده و سپس مدرسه است اما مدارس ما چنین ویژگی هایی جهت رشد شخصیت ندارند گرچه والدین هم مقصر هستند. آنها صرفا به دنبال این هستند که فرزندان شان محفوظاتی را در ذهن خود ایجاد کنند و نمره ۲۰ بگیرند تا با دیگران مقایسه شوند که تمامی این موارد مخرب و ضربه زننده به شخصیت دانش آموز است.

کمبود معلم ورزش نباید گریبانگیر دوران ابتدایی شود

وی در ادامه ورزش را یکی از عوامل رشد شخصیت دانست و گفت: باید دید ورزش در دوران ابتدایی چه جایگاهی دارد ولی مدیر مدرسه و کادر آموزشی عموما هیچ نقشی جز نمره خوب دادن به دانش آموز برای جلوگیری از اعتراض والدین ندارند. در صورتی که معلم ورزش می تواند از طریق بازی مسئولیت پذیری و تعامل را به دانش آموز آموزش دهد بر این اساس باید میزان ساعات درس ورزش بویژه در دوران ابتدایی افزایش یابد و اگر کمبود معلم ورزش وجود دارد این مشکل نباید گریبانگیر دوران ابتدایی شود چراکه حضور معلم ورزش در دوران ابتدایی واجب تر از دوران متوسطه است.

لزوم آموزش مشارکت و تعامل در دوران ابتدایی و بازنگری جدی در تدوین و تعلیم دروس

وی با تاکید بر لزوم آموختن مهارت هایی نظیر ورزش و هنر به دانش آموزان گفت: دانش آموزی که در دوران ابتدایی کار مشارکتی و تعاملی یاد نگیرد هرچقدر هم که شعر حفظ کند و درس یاد بگیرد کامل نیست. محیط مدرسه و نظام آموزش و پرورش با همراهی والدین باید به سمت آموزش مهارت های زندگی حرکت کنند.

بهرامی خواستار بازنگری جدی در تدوین و تعلیم دروس شد و گفت: شاید در برخی دروس نیازی به یادگیری نباشد و مهمترین وجه تمایز نظام آموزشی در ایران با سایر کشورها اثرگذاری مهارت های زندگی است.

باید طرحی نو درانداخت

وی به موضوع آگاهی سازی نیز اشاره کرد و با تاکید بر لزوم آموزش سواد رسانه ای در مدارس گفت: سواد رسانه ای باید در همین دوره ابتدایی آموزش داده شود. متاسفانه امروزه تاثیر فضای مجازی بر افراد از تاثیر از رادیو و تلویزیون بیشتر شده واگر سواد رسانه ای از دوران ابتدایی آموزش داده شود موجب استفاده درست و اثربخش از رسانه و آگاهی از نقاط منفی و مثبت شبکه های اجتماعی و فضای مجازی خواهد شد و باید در این زمینه طرحی نودرانداخت تا سواد رسانه ای بهبود یابد.

وی در خصوص سرمایه گذاری آموزش و پرورش برای رشد شخصیتی دانش آموزان گفت: متاسفانه نظام تعلیم و تربیت در این حوزه خیلی توفیق نداشته است و تاثیر آن را در جامعه می بینیم و اهداف و برنامه هایی که تدوین شده عملیاتی نشده و تحقق نیافته است.

بهرامی تاکید کرد: باید آموزش از طریق ابزارهای جذاب هنری به دانش آموز ارائه شود و این قابلیت وجود دارد که بتوان در جهت آموزش اثربخش در دوران ابتدایی و متوسطه اول گام های بهتری برداشت تا در کنار سواد رسانه ای شاهد رشد شخصیتی دانش آموزان باشیم.

دانشگاه فرهنگیان با کمبودهای جدی مواجه است

وی همچنین خواستار تقویت امکانات دانشگاه فرهنگیان شد و گفت: دانشگاه فرهنگیان با کمبودهای جدی مواجه است و باید امکانات و زیرساخت های آن که تربیت کننده معلم است تقویت شود. نظام دانشگاهی ما ابزارهای لازم برای آموزش درست نیروی انسانی را ندارد و گرچه اقدامات اثربخشی انجام شده اما با توجه به محدودیت منابع مالی نیازمند بازنگری است.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان مرکزی استاد دانشگاه اراک و دانشگاه فرهنگیان استان است. با توجه به شغل و تعاملات او با کودکان نوجوانان و جوانان و البته آموزش و پرورش نگاه به موضوع مورد بحث این گزارش از دید او نیز جالب توجه و تامل برانگیز است.

بارقه هایی برای تقویت فعالیت های تربیتی و پرورشی ایجاد شده است

احسان منصوری به اکسیداک گفت: نظام آموزش و پرورش کنونی با مشکلاتی که مواجه است و مهمترین کاری که در حال حاضر با استفاده از زیرساخت های موجود می تواند انجام دهد مقوله آموزش است.

وی افزود: در شرایطی که وزارت آموزش و پرورش باید به دنبال تامین زیرساخت های مورد نیاز مدارس مرمت و بازسازی مدارس و جلوگیری از تخریب آنها برچیده شدن مدارس کانکسی و … باشد انتظار ایده آل وجود ندارد که بتواند در حوزه مهارت افزایی برای دانش آموزان نقش جدی ایفا کند.

وی با اشاره به اینکه نظام آموزش و پرورش در حوزه زیرساختی و معلمان در حوزه معیشتی دچار مشکلات جدی هستند گفت: مراکز مشاوره ای و ارتباطی در آموزش و پرورش توسعه یافته اند و در حوزه پرورشی نیز با توجه به فعالیت تشکل های دانش آموزی بارقه هایی برای تقویت فعالیت های تربیتی و پرورشی ایجاد شده است.

منصوری با اشاره به سوابق وزیر آموزش و پرورش در حوزه پرورشی گفت: نگاه مثبت مقام عالی وزارت به حوزه پرورشی یقینا موجب تقویت این بخش می شود و تقویت حوزه پرورش و تربیت منجر به ارتقای شاخص های آموزشی و کیفی شدن آموزش خواهد شد.

بازوهایی که باید بکار گرفته شوند

وی در ادامه بر استفاده از ظرفیت مراکزی نظیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به عنوان بازوان تربیتی و پرورشی در نظام آموزشی تاکید کرد و گفت: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان صرفا به فضای تعقلی کودکان نمی پردازد بلکه از عناصری نظیر هنر ادبیات فضای فرهنگی موجود و … برای مهارت آموزی جامعه هدف استفاده می کند. توجه به بازوان تربیتی آموزش و پرورش نظیر کانون های پرورشی کودکان و نوجوانان و کانون های تربیتی آموزش و پرورش می تواند اهداف هدف گذاری شده در حوزه تربیتی را محقق کند.

نظام غیررسمی آموزش و پرورش و زیست مجازی دانش آموزان نادیده گرفته می شود

استاد دانشگاه فرهنگیان در ادامه با بیان اینکه نظام غیررسمی آموزش و پرورش اهمیت داده نشده و نادیده گرفته می شود گفت: امروزه پرورش دانش آموزان در بستر شبکه های مجازی شکل گرفته در حالی که زیست مجازی دانش آموزان نادیده گرفته می شود یا کم اهمیت پنداشته می شود.

وی اظهار کرد: وقت زیست مجازی دانش آموزان نادیده گرفته می شود ارتباط بین نسلی ایجاد نمی شود و کادر آموزشی نمی توانند در جریان فعالیت آموزشی ارتباط موثر با دانش آموزان در این بستر برقرار کنند.

نظام رسمی و نظام غیر رسمی آموزش و پرورش باید بهم متصل شوند

وی با بیان اینکه سبک زندگی و زیست دانش آموزان با والدین و معلمین خود متفاوت شده است گفت: در گذشته سبک زندگی معمولا سینه به سینه یا از طریق دیداری و شنیداری منتقل می شد اما شرایط به گونه ای شده که در انتقال سبک زندگی انقطاع بوجود آمده است پس نظام رسمی و نظام غیر رسمی آموزش و پرورش باید بهم متصل شوند تا فاصله بین دانش آموزان و والدین و معلمان کاهش یابد.

منصوری در ادامه گفت: برخی دانشجویان وقتی پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه برای کارورزی به مدرسه بر می گردند اذعان می کنند که احساس می کنیم در دوران کارورزی با موجودات عجیبی برخورد داریم. این نکته نشان می دهد که اگر با همین رویه حرکت شود مدرسه مرجعیت خود را در تربیت و پرورش دانش آموزان از دست می دهد و نسل جوان با چالش های جدی مواجه می شود.

وی گفت: با نزدیک شدن مدرسه به فضای زیستی دانش آموزان نقش مرجعیت به مدارس برمی گردد که نیازمند ایجاد و تقویت فضای تحول خواهی است.

لزوم تغییر جهت اولویت های حکمرانی فرهنگی آموزشی به سمت آموزش و پرورش

وی با تاکید بر برگزاری اردوهای تربیتی و پرورشی برای دانش آموزان به منظور کاهش فاصله معلمان با دانش آموزان گفت: باید اولویت های حکمرانی فرهنگی و آموزشی تغییر جهت داده و به سمت آموزش و پرورش برگردد و تا زمانی که این تغییر جهت انجام نشود نمی توان انتظار تحول داشت.

منصوری با بیان اینکه باید بجای اینکه درس های نظری صرف داشته باشیم دانش آموزان را به اجتماع ببریم تا مهارت و سبک زندگی سالم یاد بگیرند گفت: تغییر نسل در معلمان راه چاره است. باید معلمینی که از طریق دانشگاه فرهنگیان یا ماده ۲۸ جذب نظام تعلیم و تربیت می شوند به سمت و سویی سوق داده شوند که فعالیت آموزشی آنها تحول در نظام تعلیم و تربیت را رقم بزند.

پایان خبر اکسیداک

a