نمونه دادخواست مطالبه قرض

اگر پولی قرض داده اید و حالا برای پس گرفتنش به مشکل خورده اید، این راهنمای جامع به شما کمک می کند تا با یک نمونه دادخواست مطالبه قرض آماده و قدم به قدم با مسیر قانونی آشنا شوید. گاهی اوقات پیش می آید که ما از روی رفاقت، اعتماد یا برای کمک به یک آشنا، مبلغی را به عنوان قرض به او می دهیم. اما خب، دنیا همیشه روی یک پاشنه نمی چرخد و ممکن است با بدقولی طرف مقابل برای بازپرداخت مواجه شویم. در چنین شرایطی، وقتی که صحبت های دوستانه به جایی نرسید و راهی جز مراجعه به قانون نماند، باید بدانیم چطور حق خودمان را پس بگیریم. اینجاست که تنظیم یک دادخواست مطالبه قرض درست و حسابی، مثل یک نقشه راه به دردتان می خورد و می تواند مسیر احقاق حق تان را هموارتر کند.

توی این مقاله می خواهیم خیلی خودمانی و مرحله به مرحله با هم ببینیم که عقد قرض در قانون چه معنی ای دارد، چه مدارکی برای اثبات آن لازم است و چطور باید یک دادخواست مطالبه قرض را تنظیم کنیم. نگران نباشید، همه چیز را از صفر تا صد توضیح می دهیم و حتی یک نمونه دادخواست کاربردی هم برایتان می گذاریم تا حسابی کارتان راه بیفتد. پس اگر فکر می کنید راهتان به دادگاه افتاده، با ما همراه باشید تا با آگاهی کامل جلو بروید.

عقد قرض در قانون: مفاهیم و اوصاف حقوقی

اول از همه بیایید ببینیم اصلاً از نظر قانونی، قرض چیست و چه ویژگی هایی دارد. شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما قانون گذار برای آن قواعد خاصی گذاشته که دانستنشان برای شما که قصد مطالبه دارید، حسابی به کار می آید.

تعریف عقد قرض: ساده و کاربردی

طبق ماده ۶۴۸ قانون مدنی خودمان، قرض اینطور تعریف شده: قرض عقدی است که به موجب آن، احد طرفین مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک می کند که طرف مزبور مثل آن را از حیث مقدار و جنس و وصف رد نماید و در صورت تعذر رد مثل، قیمت یوم الرد را بدهد.

حالا این یعنی چی؟ یعنی وقتی شما چیزی را به کسی قرض می دهید، مالکیت آن چیز (مثلاً پول) از شما گرفته شده و به قرض گیرنده (مقترض) منتقل می شود. این خیلی نکته مهمی است! قرض گیرنده حالا مالک آن پول است و هر کاری دلش بخواهد می تواند با آن انجام دهد. اما در عوض، متعهد می شود که در آینده، مثل همان چیزی را که گرفته، با همان مقدار و کیفیت (جنس و وصف) به شما برگرداند. مثلاً اگر ۱۰۰ میلیون تومان به کسی قرض دادید، باید ۱۰۰ میلیون تومان از همان جنس (ریال) به شما پس بدهد. اگر هم به هر دلیلی نتواند مثلش را برگرداند، باید قیمت روزش را بدهد. این یعنی قرض با چیزهایی مثل عاریه فرق دارد؛ توی عاریه، شما فقط اجازه استفاده از مال را می دهید، نه مالکیتش را.

اوصاف عقد قرض: ویژگی های کلیدی

عقد قرض در قانون ما چند ویژگی مهم دارد که بد نیست با آن ها آشنا شوید:

تملیکی بودن: همان طور که گفتیم، با عقد قرض، مالکیت مالی که قرض داده می شود، از قرض دهنده (مُقرض) به قرض گیرنده (مقترض) منتقل می شود. یعنی قرض گیرنده صاحب آن پول یا کالا می شود.
معوض بودن: یعنی در قبال مالی که قرض گیرنده دریافت می کند، یک تعهد به گردن او می آید که باید مثل یا قیمت آن مال را به قرض دهنده بازگرداند. پس اینطور نیست که چیزی را مجانی دریافت کرده باشد.
لازم بودن: این یعنی عقد قرض یک قرارداد محکم و لازم الاجراست. نه قرض دهنده می تواند یک طرفه آن را فسخ کند و بگوید پشیمان شدم، نه قرض گیرنده. مگر اینکه دو طرف توافق کنند یا قانون این اجازه را بدهد.
رضایی بودن: یعنی برای اینکه عقد قرض شکل بگیرد، فقط توافق و رضایت دو طرف کافی است. نیازی نیست که حتماً مال مورد قرض، در همان لحظه به قرض گیرنده تحویل داده شود تا عقد صحیح باشد. همین که هر دو طرف بگویند باشه، عقد شکل می گیرد.

تفاوت قرض با سایر عقود: اشتباهات رایج

بعضی وقت ها مردم قرض را با عاریه یا حتی هبه اشتباه می گیرند. بیایید سریع یک مقایسه کوچک بکنیم:

قرض و عاریه: در قرض، مالکیت منتقل می شود و قرض گیرنده مثل آن را برمی گرداند. اما در عاریه، فقط اجازه استفاده از مال به شخص داده می شود و باید عین همان مال را پس بدهد (مثلاً ماشین را قرض می گیرید، باید همان ماشین را پس بدهید). عاریه هم از عقود جایز است، یعنی هر زمان طرفین بخواهند می توانند آن را برهم بزنند.
قرض و هبه: هبه یا همان بخشش، کاملاً رایگان است و قصد بازگرداندن در آن وجود ندارد. در حالی که در قرض، تعهد به بازپرداخت هست.

مسئله کاهش یا افزایش ارزش پول: تکلیف چیست؟

یکی از سؤالات پرتکرار و مهم این است که اگر پول قرض داده شده، در طول زمان ارزشش کم یا زیاد شود، تکلیف چیست؟ ماده ۶۵۰ قانون مدنی می گوید: مقترض باید مثل مالی را که قرض کرده است رد کند، اگر چه قیمتاً ترقی یا تنزل کرده باشد. یعنی از نظر قانونی، قرض گیرنده باید همان مقدار اسمی پول را برگرداند. مثلاً اگر ۱۰۰ میلیون تومان قرض گرفته، ۱۰۰ میلیون تومان هم پس می دهد، حتی اگر ارزش این ۱۰۰ میلیون تومان در بازار کم شده باشد.

اما این تازه نصف ماجراست! قانون گذار برای جبران این کاهش ارزش (بخصوص در شرایط تورمی کشور ما)، بحث خسارت تأخیر تأدیه را مطرح کرده که در ادامه مفصل به آن می پردازیم. این خسارت به نوعی جبران کننده کاهش ارزش پول شماست، اما مستقیماً به خاطر کاهش ارزش نیست، بلکه بابت تأخیر در پرداخت دین بعد از مطالبه رسمی است.

گام اول: جمع آوری مدارک و دلایل اثبات عقد قرض

خب، تا اینجا فهمیدیم قرض یعنی چی. حالا که می خواهیم پولمان را پس بگیریم، مهم ترین قدم این است که بتوانیم ثابت کنیم اصلاً پولی به کسی قرض داده ایم. بدون مدرک و دلیل محکمه پسند، حتی بهترین وکیل هم نمی تواند کاری از پیش ببرد. اینجا فهرستی از مهم ترین مدارکی که می تواند به دردتان بخورد را آورده ایم:

مدارک اصلی و محکم

رسیدهای بانکی (فیش واریز، تراکنش کارت به کارت، انتقال پایا/ساتنا): این ها اصلی ترین و معتبرترین مدارک شما هستند. هر انتقال وجهی که به حساب طرف مقابل انجام داده اید، می تواند دلیل محکمی بر پرداخت پول باشد. البته یادتان باشد صرف واریز پول به حساب کسی، همیشه به معنای قرض نیست و می تواند بابت خرید، دستمزد یا هر چیز دیگری باشد. اما وقتی این رسیدها با دلایل دیگر همراه می شوند، ارزش زیادی پیدا می کنند. مثلاً اگر در توضیحات واریز نوشتید قرض، که عالی است!
مبایعه نامه، قرارداد یا دست نوشته: اگر خوش شانس بودید و هنگام قرض دادن، یک قرارداد کتبی هرچند ساده، تنظیم کردید، یا یک دست نوشته با امضای طرفین دارید که در آن به قرض اشاره شده، این ها مدارک بسیار قوی ای هستند. حتی اگر در دل یک قرارداد بزرگ تر (مثلاً مبایعه نامه) به این قرض اشاره شده باشد، باز هم می تواند مدرک خوبی باشد.
اسناد تجاری (چک و سفته): اگر بابت قرض، چک یا سفته از قرض گیرنده دریافت کرده اید، این ها خودشان به تنهایی مدارک بسیار معتبری برای اثبات دین هستند و روند مطالبه را هم ساده تر می کنند. البته این ها فقط «قرض» را ثابت نمی کنند، بلکه «بدهی» را اثبات می کنند که می تواند بابت قرض باشد.

شواهد کمکی و مکمل

گاهی اوقات مدارک بالا را نداریم یا کافی نیستند. در این صورت، باید به دنبال شواهد دیگری باشیم که ادعای ما را تقویت کنند:

شواهد الکترونیکی: پیامک ها، ایمیل ها، مکاتبات در شبکه های اجتماعی (مثل واتساپ، تلگرام، ایتا و…) که در آن ها طرف مقابل به دریافت پول اعتراف کرده یا تعهد به بازپرداخت داده، می توانند به عنوان اماره (نشانه) و مدرک کمکی مورد استفاده قرار گیرند. البته دادگاه ممکن است برای اعتبار بیشتر، نیاز به استعلام از مراجع مربوطه یا شهادت پیامک دهنده داشته باشد. پس این ها به تنهایی ممکن است کافی نباشند، اما کنار مدارک دیگر خیلی کمک می کنند.
شهادت شهود و مطلعین: اگر هنگام قرض دادن پول یا زمانی که طرف مقابل تعهد به بازپرداخت می کرد، شاهد یا مطلعی حضور داشته، شهادت او می تواند بسیار موثر باشد. البته شاهد باید شرایط قانونی (مانند عدم نفع شخصی) را داشته باشد و به صورت شفاف شهادت بدهد.
سایر مدارک: مثلاً اگر قرض در قالب خرید کالایی بوده و فاکتور دارید، یا هر مدرک دیگری که نشان دهد شما پولی را به طرف داده اید و این پول بابت خرید، دستمزد یا تعهد دیگری نبوده، می تواند کمک کننده باشد.

توصیه می کنیم تمام این مدارک را جمع آوری کرده، از آن ها کپی مصدق (کپی برابر اصل شده در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر خدمات قضایی) تهیه کنید و آماده ارائه به دادگاه باشید. هر چقدر مستندات شما کامل تر باشد، شانس موفقیت تان در دادگاه بیشتر خواهد بود.

گام دوم: ارسال اظهارنامه رسمی برای مطالبه قرض

شاید بپرسید خب چرا وقتی می خواهیم دادخواست بدهیم، باید اول اظهارنامه بفرستیم؟ ارسال اظهارنامه قبل از اینکه کار به دادگاه بکشد، نه تنها یک اقدام حقوقی مهم است، بلکه می تواند چندین فایده اساسی برای پرونده شما داشته باشد. این یک گام مسالمت آمیز اما رسمی برای مطالبه حقتان است.

ضرورت و فواید اظهارنامه: چرا باید بفرستیم؟

شروع رسمی مطالبه: اظهارنامه به طرف مقابل نشان می دهد که شما در مطالبه پولتان جدی هستید و قصد اقدام قانونی دارید. این کار به نوعی اعلام رسمی طلب شماست.
مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه: این نکته خیلی مهم است! طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، خسارت تأخیر تأدیه (که بابت دیرکرد در پرداخت پولتان است)، از تاریخ مطالبه رسمی شما محاسبه می شود. ارسال اظهارنامه یکی از بهترین راه ها برای اثبات همین تاریخ مطالبه رسمی است. پس اگر اظهارنامه نفرستید، ممکن است محاسبه خسارت از تاریخ دیگری شروع شود و بخشی از حقتان از بین برود.
امکان اخذ اقرار ضمنی: گاهی اوقات، طرف مقابل در پاسخ به اظهارنامه یا حتی در رفتار بعد از دریافت آن، مطالبی را بیان می کند که می تواند به عنوان اقرار ضمنی (هرچند ناخواسته) به بدهی اش تعبیر شود و در دادگاه به نفع شما مورد استناد قرار گیرد.
تلاش برای حل و فصل مسالمت آمیز: بعضی وقت ها، دیدن یک برگ کاغذ رسمی که از طریق دادگستری ابلاغ شده، طرف مقابل را به تکاپو می اندازد و باعث می شود قبل از ورود به فاز دادگاه، برای پرداخت بدهی اش اقدام کند.

نحوه تنظیم و ارسال اظهارنامه: نکات کلیدی

تنظیم اظهارنامه کار پیچیده ای نیست، اما دقت در آن مهم است. برای این کار باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. نکات زیر را در نظر داشته باشید:

مشخصات کامل: نام و نام خانوادگی، کد ملی، نشانی و شماره تماس خودتان (به عنوان اظهارکننده) و طرف مقابل (به عنوان مخاطب) را به دقت وارد کنید.
موضوع مطالبه: به صورت واضح بنویسید که چه مبلغی را و بابت چه چیزی (قرض) مطالبه می کنید.
مهلت پرداخت: معمولاً یک مهلت معقول (مثلاً ۱۰ روز) برای پرداخت به او می دهید و قید می کنید که در صورت عدم پرداخت در این مهلت، اقدام قانونی خواهید کرد.
پیوست مدارک: می توانید رونوشت مدارکی مثل رسید بانکی یا قرارداد را ضمیمه اظهارنامه کنید تا ادعای شما مستند باشد.
متن واضح و بدون ابهام: متن اظهارنامه باید روشن و بدون ابهام باشد. به زبان حقوقی اما قابل فهم نوشته شود.

نمونه خلاصه اظهارنامه مطالبه قرض: یک پاراگراف کلی

مخاطب محترم: جناب آقای/خانم [نام و نام خانوادگی قرض گیرنده]
موضوع: مطالبه مبلغ [عدد و حروف مبلغ] ریال بابت قرض

شرح: با سلام. احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، در تاریخ [تاریخ واریز] مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال را به عنوان قرض به حساب بانکی شما واریز/تقدیم نموده ام. از آنجایی که تا این تاریخ از بازپرداخت مبلغ مذکور خودداری فرموده اید، بدین وسیله رسماً مبلغ فوق را از شما مطالبه نموده و ۱۰ روز مهلت می دهم تا نسبت به بازپرداخت آن اقدام فرمایید. در غیر این صورت، مجبور به پیگیری قانونی و مطالبه کلیه خسارات دادرسی و تأخیر تأدیه خواهم بود.

با ارسال اظهارنامه، شما یک گام قانونی مهم برداشته اید و اگر کار به دادگاه بکشد، دستتان برای اثبات تاریخ مطالبه و شروع محاسبه خسارات بازتر خواهد بود.

گام سوم: تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه قرض

بعد از اینکه مدارک لازم را جمع آوری کردید و اگر لازم بود، اظهارنامه هم فرستادید، حالا نوبت به گام نهایی می رسد: تنظیم دادخواست و تقدیم آن به دادگاه. دادخواست، در واقع نامه ی رسمی شما به دادگاه است که در آن خواسته و دلایلتان را مطرح می کنید.

ساختار کلی دادخواست: اجزای اصلی

یک دادخواست حقوقی، فارغ از اینکه موضوعش چه باشد، از بخش های مشخصی تشکیل شده که باید به دقت پر شوند:

مشخصات خواهان (شما): نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی دقیق و شماره تماس شما.
مشخصات خوانده (قرض گیرنده): نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی دقیق و شماره تماس قرض گیرنده.
مشخصات وکیل (در صورت وجود): اگر وکیل گرفتید، مشخصات کامل او را هم باید بنویسید.
خواسته: این بخش، قلب دادخواست است و باید به طور واضح مشخص کنید که چه چیزی از دادگاه می خواهید (مثلاً محکومیت خوانده به پرداخت اصل قرض، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی).
دلایل و منضمات: در این قسمت، تمام مدارکی که در بخش اول جمع آوری کردید (رسید بانکی، اظهارنامه، پیامک ها و…) را فهرست می کنید و رونوشت مصدق آن ها را پیوست دادخواست می نمایید.
شرح دادخواست: این بخش، جایی است که شما به تفصیل داستان قرض دادن، مطالبه کردن و عدم بازپرداخت را توضیح می دهید. این قسمت باید منطقی، مستدل و روشن باشد.

انتخاب دادگاه صالح: کدام دادگاه؟

برای طرح دعوای مطالبه قرض، باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید. اما اینکه کدام دادگاه صالح است، معمولاً بر اساس یکی از این دو معیار مشخص می شود:

محل اقامت خوانده: در اغلب موارد، شما باید دادخواست خود را در دادگاه محل اقامت خوانده (کسی که از او طلب دارید) تقدیم کنید.
محل انعقاد قرارداد یا محل ایفای تعهد: اگر بین شما و قرض گیرنده یک قرارداد کتبی برای قرض بوده و در آنجا محل خاصی برای حل و فصل اختلافات یا ایفای تعهد مشخص شده، می توانید به دادگاه آن محل هم مراجعه کنید.

پس ابتدا نشانی دقیق خوانده را پیدا کنید تا بتوانید دادگاه صالح را تعیین کنید.

مراحل ثبت دادخواست: از صفر تا صد

امروزه، دیگر مثل گذشته نیست که دادخواست را دستی بنویسید و مستقیم به دادگاه ببرید. همه چیز الکترونیکی شده است:

تنظیم دادخواست: می توانید دادخواست را خودتان با رعایت نکات گفته شده بنویسید یا از یک وکیل بخواهید این کار را برایتان انجام دهد.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن دادخواست تنظیم شده و تمام مدارک (اصل و رونوشت مصدق)، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کنید.
اسکن و بارگذاری مدارک: کارمندان دفتر، دادخواست و مدارک شما را اسکن و در سامانه عدل ایران بارگذاری می کنند.
پرداخت هزینه دادرسی: هزینه دادرسی را باید همانجا پرداخت کنید که بر اساس مبلغ خواسته شما (میزان قرض) محاسبه می شود.
ثبت و ارسال به دادگاه: بعد از انجام مراحل، دادخواست شما ثبت شده و به دادگاه صالح ارسال می شود. یک شماره پیگیری به شما داده خواهد شد که می توانید با آن وضعیت پرونده تان را پیگیری کنید.
ابلاغ به خوانده: دادگاه، دادخواست و ضمایم آن را به خوانده ابلاغ می کند و او را برای جلسه رسیدگی دعوت می کند. ابلاغ ها نیز امروزه اغلب الکترونیکی و از طریق سامانه ثنا انجام می شود.

یادتان باشد، تنظیم یک دادخواست دقیق و مستدل، اولین و شاید مهمترین قدم برای موفقیت در پرونده شماست. هر گونه اشتباه یا نقص در این مرحله می تواند روند رسیدگی را طولانی تر و پیچیده تر کند.

نمونه دادخواست مطالبه قرض

حالا که با کلیات آشنا شدید، وقت آن است که یک نمونه دادخواست مطالبه قرض را با هم ببینیم. این نمونه بر اساس مدارک رایج مثل رسید بانکی یا سند عادی تنظیم شده و می توانید با جایگزین کردن اطلاعات پرونده خودتان، از آن استفاده کنید.

بسمه تعالی

عنوان دادخواست: مطالبه قرض و خسارت تأخیر تأدیه (با رسید بانکی/سند عادی)

خواهان:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
نشانی: [نشانی دقیق و کامل خواهان (مثلاً: تهران، خیابان ولیعصر، کوچه دوم، پلاک ۵، واحد ۳)]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

خوانده:

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [نشانی دقیق و کامل خوانده (مثلاً: تهران، خیابان انقلاب، کوچه سوم، پلاک ۱۰، واحد ۷)]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده]

وکیل: (در صورت وجود وکیل)

نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه وکالت]
نشانی: [نشانی دفتر وکیل]
شماره تماس: [شماره تماس وکیل]

خواسته:

محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ قرض، معادل [مبلغ به عدد] ریال ([مبلغ به حروف] ریال).
محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه یا تاریخ مطالبه رسمی دیگر] لغایت زمان اجرای کامل حکم، بر اساس شاخص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی، شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت وجود)، و سایر هزینه های قانونی.
(اختیاری) صدور قرار تأمین خواسته قبل از ابلاغ به خوانده، به منظور جلوگیری از نقل و انتقال و مخفی کردن اموال، با ایداع خسارت احتمالی توسط خواهان.

دلایل و منضمات دادخواست:

رونوشت مصدق کارت ملی خواهان.
رونوشت مصدق رسید/فیش های واریزی بانکی (شماره تراکنش ها و تاریخ واریز مشخص شود).
رونوشت مصدق اظهارنامه ارسالی به خوانده به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه].
رونوشت مصدق پیامک ها، ایمیل ها یا مکاتبات الکترونیکی (در صورت وجود و لزوم استعلام قضایی).
(در صورت نیاز) استماع شهادت شهود.
(هر مدرک مرتبط دیگر، مانند قرارداد قرض کتبی، اقرارنامه و…)

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان دادگاه]

با سلام و احترام،

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب [نام خواهان] با توجه به روابط [مثلاً: دوستی و اعتماد/خویشاوندی] که با خوانده محترم جناب آقای/خانم [نام خوانده] داشتم، طی چندین نوبت و در فواصل زمانی مختلف، مبالغی را به عنوان قرض الحسنه به ایشان پرداخت نموده ام. این وجوه به شرح زیر و از طریق [مثلاً: حساب بانکی/کارت به کارت] به حساب ایشان منتقل شده است:

در تاریخ [تاریخ واریز اول]، مبلغ [مبلغ به عدد] ریال.
در تاریخ [تاریخ واریز دوم]، مبلغ [مبلغ به عدد] ریال.
… (فهرست کامل واریزی ها را در اینجا قید کنید) …

جمع کل مبالغ واریزی به عنوان قرض، مبلغ [مبلغ به عدد و حروف] ریال می باشد. رونوشت مصدق تمامی رسیدها و فیش های واریزی بانکی به شماره های تراکنش فوق الذکر، به پیوست این دادخواست تقدیم حضور محترم می گردد.

با توجه به اینکه خوانده محترم پس از گذشت مدت زمان قابل توجهی از واریز وجوه مذکور و علیرغم مطالبه مکرر اینجانب از طرق [مثلاً: شفاهی/تلفنی/پیامکی]، هیچ گونه اقدامی برای بازپرداخت مبلغ مذکور ننموده و با سوءاستفاده از اعتماد اینجانب، از ایفای تعهد خود مبنی بر استرداد مبلغ قرض امتناع ورزیده است.

لذا، اینجانب در تاریخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] با ارسال اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] (رونوشت مصدق آن ضمیمه می باشد) به خوانده، به صورت کتبی و رسمی طلب خود را مطالبه نمودم و از ایشان خواستم که در مهلت مقرر نسبت به بازپرداخت آن اقدام نماید. متأسفانه خوانده محترم نه تنها به اظهارنامه ارسالی پاسخ نداد، بلکه همچنان از بازپرداخت قرض خودداری می نماید.

با عنایت به مراتب فوق، مستنداً به ماده ۶۴۸ قانون مدنی، مواد ۱۹۸، ۵۱۵ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، بدین وسیله از ریاست محترم دادگاه استدعا دارد ضمن رسیدگی به دلایل و مستندات ارائه شده و احراز حقانیت اینجانب، حکم بر محکومیت خوانده محترم به شرح ستون خواسته (پرداخت اصل مبلغ قرض، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ مطالبه رسمی و کلیه خسارات دادرسی) صادر و اِعلام فرمایید.

با تشکر و احترام

امضاء خواهان/وکیل و تاریخ:

[امضاء]
[تاریخ]

نکات حقوقی و کاربردی مهم در دعوای مطالبه قرض

تنظیم دادخواست تازه اول ماجراست. در ادامه کار، شما با مفاهیم و مراحل دیگری هم روبرو می شوید که دانستنشان می تواند حسابی به کارتان بیاید و به شما کمک کند تا با آگاهی بیشتری در مسیر پرونده حرکت کنید.

خسارت تأخیر تأدیه: جبران دیرکرد

همان طور که قبلاً اشاره کردیم، خسارت تأخیر تأدیه، جبران کننده کاهش ارزش پول نیست، بلکه جبران ضرری است که به دلیل دیرکرد بدهکار در پرداخت بدهی، به شما وارد شده است. برای مطالبه این خسارت، سه شرط اصلی لازم است:

موضوع دین پول رایج کشور باشد: یعنی خود قرض باید پول باشد.
خواهان (طلبکار) دین خود را رسماً مطالبه کرده باشد: یعنی با ارسال اظهارنامه، ارسال نامه ی عادی و ثبت شده، یا از طریق طرح دادخواست، رسماً طلب خود را خواسته باشد.
مدیون (بدهکار) تمکن مالی برای پرداخت داشته باشد: یعنی بتواند بدهی را پرداخت کند اما از این کار امتناع کند. البته در عمل، اثبات عدم تمکن مالی بر عهده مدیون است.

نحوه محاسبه: این خسارت بر اساس نرخ شاخص بانک مرکزی (نرخ تورم سالانه) و از تاریخ مطالبه رسمی تا زمان اجرای حکم، محاسبه و به اصل مبلغ اضافه می شود.

قرار تأمین خواسته: قفل کردن اموال بدهکار

قرار تأمین خواسته، یکی از مهم ترین ابزارهای حقوقی برای طلبکاران است. با صدور این قرار، دادگاه دستور می دهد که معادل مبلغ مورد مطالبه شما، از اموال بدهکار توقیف شود تا او نتواند اموالش را مخفی یا منتقل کند. این کار به نوعی تضمین می کند که حتی اگر پرونده طول بکشد، بالاخره پولی برای پرداخت بدهی وجود خواهد داشت.

اهمیت: این قرار می تواند مانع بزرگی برای بدهکاران متقلب باشد. اگر نگران هستید که بدهکار اموالش را پنهان یا منتقل کند، حتماً درخواست صدور قرار تأمین خواسته را در دادخواست خود بنویسید.

نحوه درخواست و تودیع خسارت احتمالی: برای درخواست این قرار، باید در ستون خواسته دادخواست به آن اشاره کنید. معمولاً دادگاه از شما می خواهد که مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کنید (حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد مبلغ خواسته). این مبلغ برای این است که اگر بعداً مشخص شد دعوای شما ناحق بوده، خسارت احتمالی وارد شده به بدهکار جبران شود. البته اگر مستندات شما سند رسمی باشد (مثلاً چک یا سفته رسمی)، نیازی به تودیع خسارت احتمالی نیست.

اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: برای کسانی که تمکن مالی ندارند

اگر شما به عنوان خواهان (طلبکار) تمکن مالی کافی برای پرداخت هزینه های دادرسی را ندارید، نگران نباشید! قانون این امکان را فراهم کرده که با ارائه دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، از پرداخت این هزینه ها معاف شوید یا آن را به صورت اقساطی پرداخت کنید. برای این کار باید همزمان با دادخواست اصلی یا قبل از آن، دادخواست اعسار خود را با شهادت ۲ نفر شاهد به دادگاه تقدیم کنید.

نظریات مشورتی قوه قضاییه: راهنمایی های حقوقی

گاهی اوقات در مسائل حقوقی، ابهاماتی وجود دارد که قوه قضاییه با صدور نظریات مشورتی به آن ها پاسخ می دهد. مثلاً یک نظریه مشورتی مهم وجود دارد که می گوید: چنانچه خواهان دادخواست مطالبه وجه به دلیل قرض دادن آن به خوانده را مطرح می کند و مستند دعوای خود را یک فقره رسید (فیش) بانکی اعلام می کند، نیازی به طرح دعوای جداگانه برای اثبات عقد قرض نیست و دادگاه باید ضمن همان پرونده مطالبه وجه، به ماهیت قرض بودن آن نیز رسیدگی کند. این نظریه کار شما را راحت تر می کند و نشان می دهد که صرفاً با رسید بانکی هم می توانید دعوای مطالبه قرض را مطرح کنید.

قرض های با اسناد تجاری (چک و سفته): روند متفاوت

اگر قرض شما با چک یا سفته انجام شده، روند مطالبه کمی متفاوت و در بعضی موارد ساده تر است. اسناد تجاری به خودی خود اثبات کننده بدهی هستند و نیاز به اثبات عقد قرض ندارند. می توانید از طریق اجرائیه یا دادخواست مطالبه وجه چک/سفته اقدام کنید که معمولاً سریع تر هم به نتیجه می رسند.

اثبات قرض شفاهی: چالش ها و روش ها

اثبات قرض شفاهی (بدون هیچ مدرک کتبی) بسیار سخت و چالش برانگیز است، اما غیرممکن نیست. در این موارد، باید به شدت به شهادت شهود و اقرار (کتبی یا شفاهی) طرف مقابل یا امارات (نشانه ها و قراین) قوی تکیه کنید. مثلاً اگر بدهکار در حضور چند نفر به شما قول داده که پول را پس بدهد، شهادت آن ها می تواند مدرک شما باشد. اما این نوع پرونده ها معمولاً پیچیده تر و طولانی تر هستند و نیاز به پیگیری دقیق تری دارند.

هر چقدر مدارک و مستندات شما برای اثبات قرض محکم تر و رسمی تر باشد، مسیر مطالبه وجه برایتان هموارتر و شانس پیروزی تان بیشتر خواهد بود. در صورت شک و تردید، همیشه قبل از هر اقدامی با یک وکیل مشورت کنید.

سایر سناریوهای مطالبه وجه (اشاره کوتاه)

علاوه بر مطالبه قرض، ممکن است در موقعیت های دیگری هم نیاز به مطالبه وجه داشته باشید که هر کدام قوانین و مدارک خاص خود را می طلبند. در اینجا فقط به چند نمونه رایج اشاره می کنیم:

مطالبه وجه بابت واریز اشتباه: گاهی اوقات به اشتباه پولی به حساب کسی واریز می کنیم. در این صورت، با استناد به قاعده دارا شدن بلاجهت (ثروت اندوزی ناعادلانه)، می توانیم آن مبلغ را مطالبه کنیم.
مطالبه ثمن معامله: اگر کالایی را فروخته اید یا خدماتی ارائه داده اید و خریدار یا دریافت کننده از پرداخت پول آن (ثمن) خودداری می کند، می توانید از طریق دادگاه اقدام کنید.
مطالبه وجه بابت فروش کالا یا ارائه خدمات: همانند مورد بالا، اگر فاکتور فروش، قرارداد ارائه خدمت یا مدارکی دال بر انجام کار و عدم پرداخت دستمزد دارید، می توانید دعوای مطالبه وجه را مطرح کنید.

هر کدام از این سناریوها، نمونه دادخواست و مدارک خاص خود را دارند. اگر در این زمینه ها نیاز به راهنمایی بیشتر داشتید، حتماً به مقالات اختصاصی مربوط به آن ها مراجعه کنید یا از مشاوره حقوقی بهره بگیرید.

نقش وکیل متخصص در دعوای مطالبه قرض

با اینکه شما با کمک این مقاله می توانید یک دید کلی پیدا کنید و حتی یک دادخواست اولیه تنظیم کنید، اما این را هم بدانید که پیچیدگی های حقوقی کم نیستند. اینجا است که نقش یک وکیل متخصص و باتجربه حسابی پررنگ می شود:

پیچیدگی های حقوقی و نیاز به دانش تخصصی: قوانین مدنی و آیین دادرسی مدنی، نکات ریز و تبصره های زیادی دارند که یک فرد عادی ممکن است از آن ها بی خبر باشد. یک وکیل متخصص، با اشراف کامل به این قوانین و رویه های قضایی، می تواند بهترین راهکار را برای پرونده شما پیدا کند.
تسریع روند رسیدگی و جلوگیری از اطاله دادرسی: وکیل می داند دقیقاً چه مدارکی لازم است، چطور باید دادخواست را تنظیم کند که هیچ نقصی نداشته باشد و چطور در جلسات دادگاه از حقوق شما دفاع کند. این کارها باعث می شود پرونده شما سریع تر و بدون اتلاف وقت به نتیجه برسد.
تنظیم دقیق اوراق قضایی و لوایح: نگارش یک دادخواست، لایحه دفاعیه یا اظهارنامه درست و محکم، نیاز به تخصص دارد. وکیل این کار را به بهترین نحو ممکن برای شما انجام می دهد.
افزایش شانس موفقیت و مطالبه کامل حقوق (مانند خسارات): یک وکیل باتجربه، نه تنها به دنبال پس گرفتن اصل پول شماست، بلکه می تواند خسارات جانبی مانند خسارت تأخیر تأدیه، هزینه های دادرسی و حق الوکاله اش را هم برای شما مطالبه کند و شانس موفقیت شما را به طور چشمگیری افزایش دهد. او می تواند تمام حقوق قانونی شما را که شاید خودتان از آن ها بی اطلاع باشید، پیگیری کند.

در نهایت، انتخاب با شماست. اما اگر پرونده تان پیچیده است یا مبلغ مطالبه شده بالا، حتماً توصیه می شود که از کمک یک وکیل متخصص بهره مند شوید تا با خیالی راحت تر و با اطمینان از اینکه همه جوانب قانونی رعایت شده، به حقتان برسید.

نتیجه گیری

مطالبه قرض، یک فرآیند حقوقی است که با آگاهی و اقدام به موقع، می تواند به احقاق حق شما منجر شود. از تعریف قانونی قرض و تفاوت های آن با سایر عقود، تا جمع آوری مدارک لازم مثل رسیدهای بانکی و شواهد الکترونیکی، هر گام اهمیت خودش را دارد. ارسال اظهارنامه رسمی برای شروع فرآیند مطالبه و مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه، یک قدم کلیدی است و سپس تنظیم دقیق و جامع نمونه دادخواست مطالبه قرض، پایه و اساس دعوای شما در دادگاه خواهد بود. همچنین نباید از نکات کاربردی مثل اهمیت قرار تأمین خواسته برای حفظ اموال بدهکار و نقش تأثیرگذار یک وکیل متخصص در تسریع و موفقیت پرونده غافل شوید.

همیشه به یاد داشته باشید که در مسائل حقوقی، پیشگیری بهتر از درمان است. در زمان قرض دادن پول، تا حد امکان مدارک کتبی تهیه کنید تا در آینده با چالش کمتری مواجه شوید. اما اگر کار به اینجا کشید، نگران نباشید! با داشتن اطلاعات کافی و اقدام قانونی درست، می توانید حق از دست رفته تان را پس بگیرید. پس اگر نیاز به راهنمایی بیشتری دارید یا پرونده تان پیچیدگی های خاص خودش را دارد، با متخصصین حقوقی مشورت کنید و اجازه ندهید حقتان پایمال شود.

دسته های هم موضوع