نمونه نظریه کارشناسی تحریر ترکه

نمونه نظریه کارشناسی تحریر ترکه، گزارشی دقیق و فنی است که توسط کارشناس رسمی دادگستری برای ارزیابی و شناسایی تمامی دارایی ها و بدهی های یک متوفی تهیه می شود تا تقسیم ارث بین ورثه بر پایه شفافیت و عدالت صورت بگیرد. اگه فکر می کنید به چنین گزارشی نیاز دارید، یا می خواید بدونید چطور باید یه نظریه کارشناسی تحریر ترکه درست و حسابی نوشت، جای درستی اومدین. توی این مقاله می خوایم از سیر تا پیاز این موضوع رو با هم بررسی کنیم و یه نمونه کامل ازش رو هم بهتون نشون بدیم تا قضیه براتون روشن بشه و بدون دردسر بتونید کارتون رو جلو ببرید.

وقتی یکی از عزیزانمون از دنیا میره، علاوه بر غم و اندوه، با یه سری مسائل قانونی هم روبرو می شیم که شاید تا قبل از اون اصلا بهشون فکر نکرده بودیم. یکی از این مسائل مهم، بحث ترکه و تحریر ترکه است. ترکه همون اموال و دارایی هایی هست که از متوفی به جا مونده و خب، همه ی این اموال ممکنه فقط پول نقد نباشن. می تونه شامل خونه، زمین، باغ، ماشین، سهام، حتی بدهی ها و کلی چیزای دیگه باشه. اینجا پای یه موضوع خیلی مهم وسط میاد: نظریه کارشناسی تحریر ترکه. این نظریه مثل یه چراغ راه عمل می کنه که همه ی ابهامات رو برطرف می کنه و اجازه نمیده کسی دچار مشکل بشه.

راستش رو بخواین، هدف اصلی ما از نوشتن این مقاله اینه که یه راهنمای جامع و کاربردی باشیم؛ یعنی هم به کارشناس ها و وکیل ها کمک کنیم که یه نمونه گزارش کارشناسی ارث استاندارد داشته باشن، هم به شما ورثه عزیز کمک کنیم تا با روند ارزیابی اموال متوفی و تقسیم ترکه کارشناسی آشنا بشید. قراره یه قالب دقیق و یه مثال واقعی (یا شبیه سازی شده) ارائه بدیم تا این فرآیند با شفافیت و دقت بیشتری انجام بشه و از دعواهای احتمالی بین ورثه جلوگیری بشه. آماده اید بریم سراغ جزئیات؟

مفهوم تحریر ترکه و ضرورت کارشناسی

قبل از اینکه بریم سراغ نمونه نظریه کارشناسی تحریر ترکه، بهتره اول بدونیم اصلا تحریر ترکه یعنی چی و چرا اینقدر مهمه که باید کارشناس بیاد و بررسی اش کنه. این بخش رو طوری تنظیم کردیم که برای همه، از متخصصین حقوقی گرفته تا ورثه ای که هیچ تجربه ای در این زمینه ندارن، کاملاً قابل فهم باشه.

ترکه چیست؟

خیلی ساده بخوایم بگیم، ترکه همه ی چیزایی هست که یه نفر بعد از فوتش از خودش به جا میذاره. این چیزا می تونن اموال باشن؛ مثل خونه، ماشین، زمین، حساب بانکی، سهام، طلا و جواهر، حتی لوازم خونه و هر چیز باارزش دیگه ای. اما فقط اموال نیست، بدهی ها و تعهدات مالی متوفی هم جزو ترکه حساب میشن. مثلاً اگه مرحوم به کسی بدهکار بوده یا وامی داشته، اینا هم جزو ترکه هستن. هدف اصلی هم اینه که این مجموعه اموال و بدهی ها، طبق قانون امور حسبی و اگه وصیت نامه ای بوده، طبق اون، بین ورثه تقسیم بشه.

تحریر ترکه چیست؟

حالا که می دونیم ترکه چیه، بریم سراغ تحریر ترکه. تحریر ترکه در واقع یه فرایند قانونیه که طی اون، همه ی دارایی ها و بدهی های متوفی شناسایی، لیست برداری و ارزش گذاری میشن. این کار برای چیه؟ برای اینکه:

• حقوق ورثه حفظ بشه و کسی نتونه اموالی رو پنهان یا ادعاهای دروغی مطرح کنه.
• از دعوا و اختلاف بین ورثه سر تقسیم ارث جلوگیری بشه.
• اگه متوفی بدهی داشته، مشخص بشه که بدهی هاش چقدره و از چه اموالی باید پرداخت بشه.

خلاصه که تحریر ترکه یه جور لیست دقیق و رسمی از همه ی دار و ندار متوفیه، با این هدف که همه چیز شفاف باشه و تقسیم ارث به عدالت انجام بشه.

تفاوت تحریر ترکه با انحصار وراثت

خیلی ها تحریر ترکه رو با انحصار وراثت اشتباه می گیرن، در حالی که این دو تا با هم فرق دارن و البته مکمل همدیگه ان. انحصار وراثت یعنی اینکه مشخص بشه چه کسانی وارث متوفی هستن و سهم هر کدوم چقدره. تو این مرحله، یه گواهی صادر میشه که اسم و مشخصات ورثه و نسبت اون ها با متوفی رو دقیقاً میگه. اما تحریر ترکه میاد و میگه که چیزی که قرار هست تقسیم بشه، یعنی خود ترکه، دقیقاً شامل چه چیزایی میشه و ارزشش چقدره. پس اول انحصار وراثت می کنیم تا بدونیم کیا وارثن، بعد تحریر ترکه می کنیم تا بدونیم چی برای تقسیم وجود داره. فهمیدید قضیه چیه؟

چرا به نظریه کارشناسی در تحریر ترکه نیاز داریم؟

شاید بپرسید خب خود ورثه نمی تونن این کارا رو بکنن؟ چرا باید پای کارشناس رسمی دادگستری بیاد وسط؟ راستش رو بخواین، دلایل زیادی وجود داره:

• پیچیدگی اموال: ممکنه اموال متوفی خیلی متنوع باشن؛ مثلاً یه خونه قدیمی، یه زمین کشاورزی، سهام شرکت، حساب بانکی، طلا و جواهر و کلی چیزای دیگه. ارزش گذاری دقیق اینا کار هر کسی نیست و نیاز به کارشناسی اموال متوفی داره.
• عدم توافق ورثه: اگه ورثه سر ارزش اموال یا حتی وجود بعضی از اون ها با هم به توافق نرسن، یه کارشناس رسمی دادگستری با نظر بی طرفانه و تخصصی خودش، گره کار رو باز می کنه.
• نیاز به ارزیابی تخصصی: مثلاً یه کارشناس کشاورزی می تونه ارزش یه باغ رو با توجه به نوع درختان، سن اونا، میزان آب و خاک و موقعیتش دقیقاً مشخص کنه، یا یه کارشناس راه و ساختمان، ارزش یه خونه رو با در نظر گرفتن متراژ، مصالح، قدمت و منطقه اش ارزیابی می کنه.
• اعتبار قانونی: نظریه کارشناسی ترکه یه سند معتبر قانونیه که دادگاه بهش استناد می کنه و جلوی هرگونه اعتراض بی مورد رو می گیره.

حفظ حقوق ورثه و جلوگیری از اختلافات آینده، نیاز به یک ارزیابی دقیق و شفاف دارد که فقط از عهده یک کارشناس رسمی دادگستری برمی آید. این فرآیند پایه های تقسیم عادلانه ترکه را می گذارد.

نقش و وظایف کارشناس رسمی دادگستری در تحریر ترکه

همونطور که گفتیم، تو فرایند تحریر ترکه، نقش کارشناس رسمی دادگستری خیلی پررنگ و حیاتیه. این متخصص ها هستن که با دانش و تجربه شون، یه عالمه از ابهامات و مشکلات رو حل می کنن. بیاین با هم ببینیم این کارشناس ها دقیقاً چه کارهایی انجام میدن و چه خصوصیاتی باید داشته باشن.

صلاحیت های مورد نیاز کارشناس

برای اینکه یه نفر بتونه به عنوان کارشناس رسمی دادگستری تو زمینه تحریر ترکه فعالیت کنه، باید تو یه رشته تخصصی، دانش و تجربه کافی داشته باشه و البته پروانه کارشناس رسمی رو هم از مراجع ذی صلاح گرفته باشه. چون ترکه می تونه شامل انواع مختلف اموال باشه، ممکنه به کارشناس های مختلفی نیاز باشه، مثلاً:

• کارشناس معماری و عمران برای ارزش گذاری اموال غیرمنقول مثل خونه، آپارتمان و مغازه.
• کارشناس کشاورزی برای ارزیابی زمین های زراعی، باغات و محصولات کشاورزی.
• کارشناس اموال منقول برای ارزش گذاری ماشین، سهام، لوازم منزل، طلا و جواهر و سایر دارایی های قابل جابجایی.
• کارشناس مالی و حسابداری برای بررسی حساب های بانکی، بدهی ها و مطالبات.

اینجوریه که اگه ترکه شامل چیزای متنوعی باشه، ممکنه حتی چند تا کارشناس با تخصص های مختلف، با هم روی پرونده کار کنن.

مسئولیت ها و حدود اختیارات کارشناس

وقتی یه دادگاه یا شورای حل اختلاف، پرونده تحریر ترکه رو به یه کارشناس ارجاع میده، اون کارشناس یه سری مسئولیت و اختیار داره:

1. مطالعه پرونده: کارشناس اول از همه باید پرونده رو کامل بخونه، دادخواست رو بررسی کنه و مدارک لازم برای تحریر ترکه مثل گواهی حصر وراثت و اسناد مالکیت رو دقیق مطالعه کنه.
2. بازدید و معاینه محلی: برای اموال غیرمنقول و بعضی اموال منقول، کارشناس باید از محل بازدید کنه. مثلاً بره خونه متوفی یا زمین کشاورزی رو ببینه و از نزدیک شرایط رو بررسی کنه. تو این بازدید، معمولاً ورثه یا نماینده های قانونی شون هم حضور دارن.
3. ارزیابی دقیق: مهمترین کار کارشناس، ارزش گذاری عادلانه و دقیق امواله. این ارزیابی باید بر اساس قیمت روز و با رعایت اصول فنی و تخصصی اون رشته انجام بشه.
4. نگارش گزارش: بعد از جمع آوری اطلاعات و ارزیابی، کارشناس باید یه نظریه کارشناسی یا گزارش مفصل و مستدل بنویسه که همه ی یافته ها، تحلیل ها و نتیجه گیری هاش توش باشه. این همون نمونه نظریه کارشناسی تحریر ترکه هست که ما هم می خوایم یه مدل ازش رو بهتون نشون بدیم.

اصول اخلاقی و حرفه ای کارشناس

یه کارشناس رسمی دادگستری، علاوه بر دانش فنی، باید به اصول اخلاقی و حرفه ای هم پایبند باشه. این اصول شامل:

• بی طرفی کامل: کارشناس نباید به نفع هیچ کدوم از طرفین (ورثه) عمل کنه و باید فقط بر اساس حق و عدالت نظر بده.
• دقت و امانت داری: همه ی اطلاعات و ارزیابی ها باید با بالاترین دقت انجام بشن و هیچ چیزی نباید از قلم بیفته یا تحریف بشه.
• رعایت قوانین: کارشناس باید تمام مراحل کارش رو طبق قانون امور حسبی تحریر ترکه و سایر قوانین مربوطه انجام بده.
• رازدار بودن: اطلاعات پرونده و جزئیات اموال متوفی محرمانه هستن و کارشناس حق نداره اون ها رو جایی فاش کنه.

اجزای اصلی یک نظریه کارشناسی تحریر ترکه (قالب استاندارد)

خب، رسیدیم به بخش اصلی و جذاب ماجرا! حالا می خوایم ببینیم یه نظریه کارشناسی تحریر ترکه استاندارد و اصولی، چه بخش هایی داره و تو هر بخش باید چه اطلاعاتی رو وارد کنیم. این قالب مثل یه چک لیست می مونه که کار شما رو خیلی راحت می کنه، چه کارشناس باشید و چه از ورثه که می خواهید گزارش رو بررسی کنید.

سربرگ و مشخصات اولیه

اولین چیزی که تو یه گزارش کارشناسی به چشم میاد، سربرگ و مشخصات کلی پرونده ست. این بخش باید شامل موارد زیر باشه:

• باسمه تعالی: شروع با نام خدا.
• تاریخ، شماره و پیوست: تاریخ تهیه گزارش، شماره ارجاعیه کارشناسی و در صورت وجود، شماره پیوست ها.
• مرجع ارجاع: معمولاً ریاست یا شعبه ای از دادگاه عمومی یا شورای حل اختلاف که کارشناسی رو به شما ارجاع داده.
• شماره پرونده، کلاسه و تاریخ صدور قرار کارشناسی: مشخصات کامل پرونده قضایی.
• خواهان و خواندگان: نام و مشخصات طرفین دعوا (معمولاً یکی از ورثه به عنوان خواهان و بقیه به عنوان خوانده).
• موضوع دعوا: واضح و مشخص ذکر بشه، مثلاً تحریر و تقسیم ترکه مرحوم [نام متوفی].
• نام و مشخصات کامل کارشناس(ان): نام، نام خانوادگی، رشته تخصصی و شماره پروانه کارشناس(ان) تهیه کننده گزارش.

مقدمه و خلاصه ای از روند رسیدگی

تو این قسمت، کارشناس یه توضیح کوتاه و مفید از ماجرا میده، طوری که خواننده سریع متوجه بشه که قضیه چیه و چه مراحلی طی شده:

• خلاصه دستور مرجع قضایی: اینجا دقیقاً گفته میشه که دادگاه از کارشناس چی خواسته؛ مثلاً ارزیابی اموال متوفی و صورت برداری از اموال متوفی.
• اشاره به مطالعه پرونده و مستندات موجود: کارشناس میگه که پرونده (شامل دادخواست، گواهی حصر وراثت و سایر مدارک) رو مطالعه کرده.
• ذکر تاریخ و نحوه بازدید/معاینه محلی: مشخص میشه که چه تاریخی و با حضور چه کسانی (مثلاً خواهان و برخی خواندگان) از اموال بازدید شده.
• توضیحات در مورد مدارک مالکیت: کارشناس میگه که مدارک مالکیت (سند رسمی، عادی، استشهادیه و…) چطور بررسی شده و اگه نواقصی وجود داشته، به اون ها اشاره می کنه.

صورت برداری و ارزیابی دقیق اموال متوفی

این بخش قلب نظریه کارشناسی تحریر ترکه است که باید با دقت و جزئیات فراوان نوشته بشه. همه ی اموال و بدهی ها باید اینجا لیست و ارزش گذاری بشن:

الف) اموال غیرمنقول (به تفکیک و جزئیات کامل):

برای هر ملک (خانه، زمین، باغ و…) باید اطلاعات زیر آورده بشه:

• توصیف دقیق هر رقبه: نوع ملک (مثلاً زمین زراعی، باغ، منزل مسکونی، آپارتمان)، پلاک ثبتی یا آدرس دقیق، مساحت (هم عرصه یا زمین، هم اعیانی یا ساختمون روی اون).
• مشخصات اعیانی: اگه ملک ساختمون داره، تعداد طبقات، نوع اسکلت (فلزی، بتنی، آجری)، مصالح ساختمون، وضعیت بهره برداری (مسکونی، تجاری)، وضعیت پایان کار یا پروانه ساخت.
• ارزش گذاری تفکیکی: خیلی مهمه که ارزش عرصه و ارزش اعیانی جداگانه مشخص بشه.
• ذکر انشعابات و امتیازات: داشتن آب، برق، گاز، تلفن و فاضلاب چقدر روی ارزش ملک تاثیر میذاره.
• نکات فنی و سازه ای: اگه ساختمون نقصی داره، خیلی قدیمی شده، یا نیاز به تعمیرات اساسی داره، باید گفته بشه.

ب) اموال منقول:

برای هر قلم از اموال منقول (مثل ماشین، سهام، حساب بانکی، لوازم منزل و طلا) هم باید این اطلاعات رو وارد کنیم:

• توصیف و مشخصات دقیق هر قلم: مثلاً برای ماشین، نوع، مدل، سال ساخت، شماره پلاک؛ برای سهام، نام شرکت، تعداد و نوع سهام؛ برای حساب بانکی، نام بانک، شعبه و شماره حساب.
• ارزش گذاری دقیق هر قلم: ارزش روز هر کدوم از این اموال باید مشخص بشه.

ج) دیون و مطالبات (در صورت ارجاع و امکان):

اگه کارشناس مأموریت داشته که بدهی ها و طلب های متوفی رو هم بررسی کنه، باید این بخش رو هم دقیق بنویسه:

• شرح دیون متوفی: بدهی هایی که متوفی به اشخاص یا بانک ها داشته، با ذکر مستندات (مثلاً سند وام، قرارداد).
• شرح مطالبات متوفی: طلب هایی که متوفی از دیگران داشته، با ذکر مستندات.

محاسبه و اعلام سهم الارث هر یک از ورثه

بعد از اینکه همه ی دارایی ها و بدهی ها مشخص و ارزش گذاری شد، نوبت به حساب و کتاب سهم الارث هر وارث میرسه:

• تعیین مجموع ارزش خالص ماترک: یعنی کل دارایی ها منهای بدهی ها و هزینه های قانونی.
• اعلام فرمول و قواعد تقسیم ارث: اینجا کارشناس بر اساس گواهی حصر وراثت و قانون امور حسبی، میگه که مثلاً سهم زوجه، زوج، فرزندان پسر و دختر چقدره (مثلاً زوجه یک هشتم، مابقی بین فرزندان ذکور دو برابر اناث).
• محاسبه سهم هر یک از ورثه: در نهایت، سهم هر وارث به صورت عددی و ریالی دقیقاً محاسبه و اعلام میشه.

پیشنهادهای کارشناسی برای تقسیم (در صورت درخواست مرجع)

گاهی اوقات دادگاه از کارشناس می خواد که علاوه بر ارزش گذاری، روش هایی رو هم برای تقسیم ترکه پیشنهاد بده. این بخش هم خیلی مهمه:

• ارائه یک یا چند روش عملی و عادلانه: مثلاً تقسیم به صورت افراز (جدا کردن سهم هر کس)، تعدیل (پرداخت پول برای جبران تفاوت سهم)، یا مزایده (فروش اموال و تقسیم پول).
• پیشنهادات تفکیکی: اگه بشه، مشخص کنه که هر وارث چه اموالی رو برداره و اگه تفاوت ارزش هست، چقدر باید رد و بدل بشه.
• بررسی قابلیت افراز: بگه که آیا فلان ملک (مثلاً یه خونه کوچک) قابل افراز بین چند نفر هست یا نه.

نتیجه گیری و اعلام نظر نهایی

تو این قسمت، کارشناس یه جمع بندی کوتاه از کل گزارشش ارائه میده و روی قطعیت نظرش تاکید می کنه:

• خلاصه نظریه: یه مرور کلی بر نتایج اصلی.
• ذکر هرگونه محدودیت: اگه کارشناس تو انجام وظایفش با محدودیتی روبرو بوده (مثلاً مدارک کامل نبوده یا دسترسی به محلی ممکن نشده)، باید اینجا ذکر کنه.

امضاء و مهر کارشناس(ان) و تاریخ

در نهایت، گزارش با امضاء و مهر رسمی کارشناس(ان) و تاریخ تهیه گزارش، اعتبار پیدا می کنه. این مهر و امضاء نشون دهنده مسئولیت پذیری و تایید محتوای گزارش توسط کارشناس هست.

نمونه کامل نظریه کارشناسی تحریر ترکه (سناریوی فرضی)

حالا که با اجزای یه نظریه کارشناسی تحریر ترکه آشنا شدیم، اجازه بدید یه نمونه گزارش کارشناسی ارث واقعی (البته فرضی) رو با هم مرور کنیم. اینجوری بهتر متوجه میشید که این توضیحات چطور تو یه قالب عملیاتی پیاده سازی میشن. فرض می کنیم آقای عباس حسینی فوت کرده و ورثه اش همسرش خانم فاطمه رضایی و سه فرزندش، علی، رضا و مریم هستن.

باسمه تعالی

تاریخ: 1403/05/15
شماره: 1234/ک/1403
پیوست: ندارد

ریاست محترم شعبه پنجم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان تهران

سلام علیکم

احتراماً، عطف به ابلاغ کارشناسی پرونده کلاسه 990123456/ح5 مورخ 1403/02/20، موضوع دعوای خواهان آقای علی حسینی به طرفیت خواندگان خانم فاطمه رضایی، آقای رضا حسینی و خانم مریم حسینی (ورثه مرحوم عباس حسینی)، در خصوص تحریر و تقسیم ترکه آن مرحوم؛ پس از اطلاع و حضور در دفتر شعبه و مطالعه کامل پرونده شامل دادخواست، گواهی حصر وراثت و مدارک موجود، اینجانبان، کارشناسان منتخب رسمی دادگستری (کشاورزی: مهندس احمدی، راه و ساختمان: مهندس کریمی) در معیت خواهان و خانم فاطمه رضایی (همسر متوفی)، از محل اموال متنازع فیه واقع در تهران، خیابان ولیعصر، کوچه 10، پلاک 5 و کرج، روستای قاسم آباد، پلاک ثبتی 123 بخش 7 بازدید و معاینه محلی به عمل آمد. در این بازدید، مستندات مالکیت از قبیل سند رسمی ملک مسکونی و قولنامه عادی زمین کشاورزی، به رویت کارشناسان رسید و همچنین اطلاعات لازم از حضار اخذ گردید. این نظریه پس از بررسی های لازم به حضور مقام محترم قضایی تقدیم می گردد.

الف) مشخصات ورثه و سهم الارث قانونی:

با استناد به گواهی حصر وراثت شماره 1402/321 صادره از شورای حل اختلاف منطقه 6 تهران، شادروان عباس حسینی در تاریخ 1402/01/10 درگذشته و ورثه قانونی ایشان در هنگام فوت عبارتند از:

1. خانم فاطمه رضایی (زوجه متوفی): سهم یک هشتم (1/8) از اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول.
2. آقای علی حسینی (فرزند پسر).
3. آقای رضا حسینی (فرزند پسر).
4. خانم مریم حسینی (فرزند دختر).

باقیمانده ترکه پس از کسر سهم زوجه، بین فرزندان تقسیم می گردد به قاعده ذکور دو برابر اناث.

ب) صورت برداری و ارزیابی دقیق اموال متوفی:

پس از بررسی مستندات و معاینه محلی، اموال متوفی به شرح زیر صورت برداری و ارزش گذاری گردید:

1. اموال غیرمنقول:

1. یک واحد آپارتمان مسکونی:

   • آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، کوچه 10، پلاک 5، طبقه 3، واحد 6.
   • پلاک ثبتی: 12345 فرعی از 678 اصلی، بخش 11 تهران.
   • مساحت: 120 مترمربع (عرصه به صورت مشاعی).
   • مشخصات اعیانی: سال ساخت 1380، اسکلت بتنی، 5 طبقه 10 واحدی، دارای پارکینگ و انباری، وضعیت بازسازی شده و بسیار مطلوب.
   • انشعابات: آب، برق، گاز، تلفن، فاضلاب.
   • ارزش گذاری:
   • ارزش عرصه (سهم الشرکه): 18,000,000,000 ریال
   • ارزش اعیانی: 12,000,000,000 ریال
   • ارزش کل واحد: 30,000,000,000 ریال (سی میلیارد ریال)

2. یک قطعه زمین کشاورزی:

   • محل: کرج، روستای قاسم آباد، مزرعه دشت سبز.
   • پلاک ثبتی: 123 فرعی از 789 اصلی، بخش 7 کرج (مالکیت بر اساس قولنامه عادی و تصرفات محلی).
   • مساحت: حدود 2000 مترمربع.
   • مشخصات: زمین دایر، دارای 20 اصله درخت سیب 10 ساله و 15 اصله درخت گلابی 7 ساله، دارای سهم آب از چاه عمیق (1.5 ساعت در هفته).
   • ارزش گذاری:
   • ارزش عرصه: 8,000,000,000 ریال
   • ارزش اعیانی (درختان و سهم آب): 2,000,000,000 ریال
   • ارزش کل زمین: 10,000,000,000 ریال (ده میلیارد ریال)

2. اموال منقول:

1. یک دستگاه خودروی سواری:

   • نوع: پژو پارس.
   • مدل: 1398.
   • رنگ: سفید.
   • پلاک: ایران 11 – 123 ع 45.
   • وضعیت فنی و بدنه: سالم، بدون رنگ، کارکرد 80,000 کیلومتر.
   • ارزش گذاری: 900,000,000 ریال (نهصد میلیون ریال).

2. موجودی حساب بانکی:

   • بانک: ملی ایران، شعبه ولیعصر.
   • شماره حساب: 123-456-7890.
   • موجودی در تاریخ فوت: 250,000,000 ریال (دویست و پنجاه میلیون ریال) (بر اساس استعلام بانکی).

3. تعدادی طلا و جواهر:

   • شامل: 100 گرم طلای 18 عیار (انواع النگو و گردنبند).
   • ارزش گذاری: 3,500,000,000 ریال (سه میلیارد و پانصد میلیون ریال) (بر اساس نرخ روز طلا در تاریخ ارزیابی).

3. دیون و مطالبات:

بر اساس بررسی های انجام شده و مدارک موجود در پرونده (سند وام بانکی):

1. بدهی به بانک مسکن:

   • مبلغ باقی مانده وام مسکن: 500,000,000 ریال (پانصد میلیون ریال).

ج) محاسبه سهم الارث هر یک از ورثه:

مجموع ارزش دارایی ها:
30,000,000,000 (آپارتمان) + 10,000,000,000 (زمین کشاورزی) + 900,000,000 (خودرو) + 250,000,000 (حساب بانکی) + 3,500,000,000 (طلا و جواهر) = 44,650,000,000 ریال

مجموع دیون:
500,000,000 ریال

مجموع ارزش خالص ماترک:
44,650,000,000 ریال – 500,000,000 ریال = 44,150,000,000 ریال (چهل و چهار میلیارد و صد و پنجاه میلیون ریال)

سهم الارث هر یک از ورثه بر اساس قانون و گواهی حصر وراثت:

• سهم زوجه (خانم فاطمه رضایی): 1/8 از قیمت اموال غیرمنقول (به دلیل عدم افراز) و عین اموال منقول. در اینجا برای سهولت تقسیم، از کل دارایی ها (پس از کسر دیون) سهم ایشان محاسبه می شود.
  44,150,000,000 ریال * 1/8 = 5,518,750,000 ریال
• مابقی برای فرزندان:
  44,150,000,000 ریال – 5,518,750,000 ریال = 38,631,250,000 ریال
• سهم هر فرزند پسر (آقایان علی حسینی و رضا حسینی): (هر کدام 2 سهم)
  (38,631,250,000 ریال / 5 سهم) * 2 = 15,452,500,000 ریال
• سهم فرزند دختر (خانم مریم حسینی): (1 سهم)
  (38,631,250,000 ریال / 5 سهم) * 1 = 7,726,250,000 ریال

جدول خلاصه ای از سهم الارث:

وارث	نسبت	سهم (ریال)
خانم فاطمه رضایی (زوجه)	1/8	5,518,750,000
آقای علی حسینی (پسر)	2 سهم	15,452,500,000
آقای رضا حسینی (پسر)	2 سهم	15,452,500,000
خانم مریم حسینی (دختر)	1 سهم	7,726,250,000
مجموع		44,150,000,000

د) پیشنهادهای کارشناسی برای تقسیم:

با عنایت به مجموع اموال متوفی و عدم قابلیت افراز آپارتمان مسکونی به نسبت سهام ورثه، روش های پیشنهادی جهت تقسیم ترکه به شرح زیر ارائه می گردد:

1. روش اول (تقسیم توافقی با تعدیل نقدی):

   • آپارتمان مسکونی به یکی از ورثه یا دو نفر از آن ها (مثلاً علی و رضا) واگذار شود و مابقی سهام ورثه به صورت نقدی از طریق پرداخت رد سهم یا فروش آپارتمان و تقسیم وجه آن جبران گردد.
   • زمین کشاورزی و خودرو به دو نفر دیگر (مثلاً مریم و فاطمه) اختصاص یابد و تفاوت ارزش با سهم الارث آن ها، از طریق اموال منقول یا پرداخت نقدی تعدیل شود.
   • طلا و جواهر و موجودی بانکی به نسبت سهم الارث بین ورثه تقسیم شود.

2. روش دوم (مزایده و تقسیم وجه):

   • در صورت عدم توافق ورثه بر روش اول، تمامی اموال (آپارتمان، زمین کشاورزی، خودرو، طلا و جواهر) از طریق مزایده به فروش رسیده و وجوه حاصله پس از کسر هزینه ها و دیون، بر اساس سهم الارث قانونی بین ورثه تقسیم گردد. این روش در صورت اصرار بر عدم افراز و عدم توافق بر تقسیم عینی، پیشنهاد می شود.

ه) نتیجه گیری و اعلام نظر نهایی:

این نظریه بر اساس بررسی دقیق پرونده، اسناد و مدارک موجود، معاینه محلی و با رعایت اصول فنی و قانونی تهیه شده است. کلیه اموال و دیون متوفی برآورد و سهم الارث هر یک از ورثه به طور مشخص اعلام گردید. لازم به ذکر است که مالکیت زمین کشاورزی بر اساس قولنامه عادی و تصرفات محلی محرز گردیده است و در صورت اعتراض احتمالی شخص ثالث، مسئولیت آن بر عهده خواهان خواهد بود.

با احترام،

مهندس احمدی
کارشناس رسمی دادگستری (رشته کشاورزی)

مهندس کریمی
کارشناس رسمی دادگستری (رشته راه و ساختمان)

---

نکات مهم در نگارش و بررسی نظریه کارشناسی ترکه

خب، تا اینجا فهمیدیم نمونه نظریه کارشناسی تحریر ترکه چی هست و چه بخش هایی داره. حالا می خوایم به چند تا نکته مهم اشاره کنیم که هم برای کارشناس ها موقع نوشتن گزارش، هم برای ورثه و وکلا موقع بررسی اون، خیلی به درد می خوره. این نکات بهتون کمک می کنن که از همون اول کار رو درست و حسابی پیش ببرید و جلوی کلی دردسر و مشکلات احتمالی رو بگیرید.

دقت در جمع آوری اطلاعات و مستندات

اولین و شاید مهمترین نکته اینه که هر چیزی که می نویسیم، باید مستند و دقیق باشه. چه کارشناس باشین و چه وکیل یا وارث، همیشه باید روی اطلاعاتی که ارائه میشه یا دریافت می کنید، حساس باشید. این یعنی:

• مدارک مالکیت (سند رسمی، قولنامه، استشهادیه) رو حتماً بررسی کنید.
• گواهی حصر وراثت رو چک کنید که اسم همه ورثه و سهمشون درست باشه.
• اگه دیون و مطالبات هست، حتماً مدارک اثبات اونها رو بخواید.
• اطلاعات مربوط به اموال (مثلاً متراژ، کارکرد خودرو، مدل) باید دقیق و قابل استناد باشن.

رعایت اصول علمی و فنی در ارزش گذاری

ارزش گذاری اموال باید بر اساس روش های علمی و فنی انجام بشه و قیمت ها هم قیمت روز باشن. یه کارشناس باید:

• به منطقه و بازار محلی اشراف داشته باشه تا ارزش گذاری اموال غیرمنقول واقع بینانه باشه.
• برای اموال منقول، از نرخ روز بازار (مثلاً قیمت خودرو، طلا، سهام) استفاده کنه.
• اگه اموال نقص یا مشکل خاصی دارن (مثلاً یه خونه قدیمی با سازه ضعیف)، باید این موارد رو تو ارزش گذاری لحاظ کنه.

وضوح، صراحت و جامعیت در نگارش

گزارش کارشناسی باید مثل یه کتاب باز باشه؛ شفاف و بدون ابهام. یعنی:

• از ادبیات حقوقی پیچیده که فقط متخصص ها می فهمن، پرهیز بشه (البته نه در حدی که از اعتبار گزارش کم بشه).
• هر بخش از گزارش باید کامل و جامع باشه و هیچ نکته مهمی از قلم نیفته.
• نتیجه گیری ها باید واضح و بدون شک و شبهه باشن.

اگه گزارش این ویژگی ها رو داشته باشه، هم دادگاه راحت تر تصمیم می گیره، هم ورثه بهتر متوجه قضیه میشن و احتمال اعتراض بهش کمتر میشه.

اهمیت قابلیت دفاع از نظریه در مراجع قضایی

یه گزارش خوب، گزارشیه که کارشناس بتونه ازش تو دادگاه دفاع کنه. یعنی اگه اعتراضی بهش شد، بتونه با استدلال های قوی و مستند، از نظر خودش دفاع کنه. این یعنی:

• تمامی محاسبات باید دقیق و قابل بازبینی باشن.
• دلایل ارزش گذاری هر قلم از اموال باید مشخص و منطقی باشه.
• اگه از مفروضات یا محدودیت های خاصی استفاده شده، باید صراحتاً بیان شده باشن.

لزوم ذکر محدودیت ها و فرضیات (در صورت وجود)

هیچ کارشناسی نمی تونه ادعا کنه که از همه ی زوایای پنهان ماجرا باخبره. گاهی اوقات ممکنه کارشناس با محدودیت هایی روبرو بشه، مثلاً دسترسی به همه ی اسناد نداشته باشه یا نتونه از یه محل خاص بازدید کنه. در این صورت، باید این محدودیت ها رو تو گزارش صراحتاً بیان کنه. این کار نه تنها از اعتبار کار کارشناس کم نمی کنه، بلکه نشون دهنده صداقت و مسئولیت پذیری اونه.

مثلاً، اگه یه زمین کشاورزی فقط با قولنامه عادی ارائه شده و سند رسمی نداره، کارشناس باید این نکته رو گوشزد کنه و بگه که ارزش گذاری بر اساس این فرض بوده که اعتراض مالکیتی از سوی شخص ثالث وجود نداره. این شفافیت، بعداً جلوی کلی بحث و جدل رو می گیره.

نتیجه گیری

دیدید که نمونه نظریه کارشناسی تحریر ترکه چقدر مهمه و چه ریزه کاری هایی داره؟ این گزارش، مثل ستون فقرات فرایند تحریر و تقسیم ترکه می مونه و اگه درست و حسابی انجام نشه، می تونه کلی دردسر و اختلاف بین ورثه ایجاد کنه. هدف اصلی اینه که همه ی اموال و بدهی های متوفی به شفاف ترین شکل ممکن شناسایی و ارزش گذاری بشن تا کسی حقش ضایع نشه.

یادتون باشه که چه کارشناس باشید، چه وکیل و چه از ورثه، همکاری و شفافیت بین همه ذی نفعان، حرف اول رو می زنه. اگه هر سوالی دارید، یا حس می کنید نیاز به کمک یه کارشناس رسمی دادگستری یا یه وکیل خبره تو زمینه ارث و میراث دارید، حتماً از مشاوره های تخصصی استفاده کنید. این کار بهتون کمک می کنه که همه ی مراحل رو با خیال راحت و طبق قانون طی کنید و جلوی کلی مشکل احتمالی رو بگیرید. بالاخره، پیشگیری بهتر از درمانه، مخصوصاً تو مسائل حقوقی که ممکنه سال ها طول بکشن!