چوب، زنده ترین عنصری که هنرمند با آن کار می کند/ فقط عشق می تواند از هنر پشتیبانی کند

گفتگوی «اکسیداک» با «ابوالفضل پولاد»، هنرمند رشتۀ معرق چوب:

ابوالفضل پولاد، هنرمند رشته معرق چوب می گوید: یک سری از هزینه های اولیه این هنر و هزینه های نخستین آن بسیار بالا هستند و اثری که در این هنر خلق می شود، قیمتی بسیار بالا و مخاطبان خاصی دارد و فرد، باید بسیار عاشقانه این کار را انجام دهد تا مسایل مالی او را اذیت نکند.

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری اکسیداک، هنر های چوبی، به واسطه به کارگیری از عنصری زنده و پر احساس به نام «چوب» از دیرباز دارای جذابیت و لطافت های اجرایی خود بوده و هست. هنر معرق چوب،  معاصر ایران، در طی 100 سال اخیر، شاهد تغییر و تحولات چشم گیری بوده و سبک و تکنیک های مختلفی در این رشته هنری متولد شده اند.

«ابوالفضل (پرهام) پولاد»، از هنرمندانی است که توانسته است با نگاهی نو به هنر معرق، قدم در پهنه ای نو با نام «هنر معرق چوب تجسمی» بگذارد که دارای ویژگی هایی شاخص است که نسبت به دیگر شاخه های هنر معرق آن را متمایز می سازد. همین امر موجب شد تا به سراغ او برویم و در این زمینه با او به بحث و گفت وگو بپردازیم.

وی، متولد 24 دی ماه 1359، هنرمند رشته معرق است که توانسته گواهینامه درجه 3 هنر رشته معرق چوب (معادل مدرک کارشناسی) را در سال 1394 دریافت کند. آثار هنری او با حضور در بیش از 50 رویداد از جمله نمایشگاه های فردی و گروهی، مسابقه و جشنواره توانسته است برگ زرینی را در حوزه هنر معرق در کشورمان رقم بزند. بخشی از آثار معرق «ابوالفضل پولاد»، این روز ها در نمایشگاهی با عنوان نمایشگاه گروهی «معرق ترداد»، در نگارخانۀ «رسول اکسیداک» اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، به نمایش گذاشته شده است و این نمایشگاه، همه روزه تا 8 اسفندماه از ساعت 9 تا 16 به نشانی تهران، سعادت آباد، بلوار دریا، خیابان سردار دریا (شمالی)، تقاطع عباسی اناری و کوی مروارید، میزبان عموم علاقه مندان به هنر معرق است.

پولاد، هنرمند رشته معرق با بیان این نکته که به جز رشته معرق چوب در رشته های دیگری، چون طراحی، نقاشی، مجسمه سازی، موسیقی و ادبیات نیز فعالیت هایی داشته است، گفت: «من، به نوعی عاشق تلفیق هنر های مختلف هستم، که این امر نیازمند آگاهی و اشراف هنرمند به چند هنر دیگر و تسلط وی، به پل ارتباطی این چند هنر است که بتواند آنها را به زیبایی و درستی با یکدیگر تلفیق کند.»

این هنرمند که به صورت کاملاً انحصاری و شخصی، در رشته «ظریف نگاره فلز» به فعالیت می پردازد، در توضیح این رشته از فعالیت هنری خویش افزود: «در این هنر، فلز در نازک ترین و زیباترین حالت خودش، در 8 صدم میلی متر فرم ها و نقوش ایرانی را در بر می گیرد.»

پولاد که پس از انصراف از رشته های عمران و شهرسازی، به تحصیل در رشته معماری پرداخته و آن را در مقطع کارشناسی به پایان رسانده است، ادامه داد: «پس از آن چه در حوزه معماری و ساختمان یاد گرفتم، چون پیشینه هنر معرق من بیشتر از معماری بوده است، سعی کردم تا در تمام المان ها و جزییات ساختمان، اعم از سقف های کاذب، کفپوش، فرش معرق، کاشی ها و قرنیز های معرق، کابینت و هر جای دیگری که قابلیت اجرای هنر معرق وجود داشته است، دست به طراحی بزنم و این موضوع، همواره یک قسمت زیبا و شیرین برای من بوده است.»

این هنرمند رشته معرق، که مدت 33 سال است به صورت حرفه ای و تخصصی در رشته معرق چوب به فعالیت می پردازد، با بیان این نکته که مدت بسیار زیادی بیش از 28 سال به تدریس هنر معرق چوب پرداخته است و هنوز، آموزش در کنار فعالیت های هنری او ادامه دارد، اضافه کرد: «در اصل، با آموزش هنر، رفتار اساتید خود را تکرار می کنیم تا هنرجویانمان اساتید آینده بشوند.»

علاقه من به معرق و چوب از روزگار «لوسین» در «بچه های کوه آلپ» شروع شد

وی که توانسته است در سال 1380، به مدال طلای مهارت المپیاد فنی کشور دست پیدا کند و به عنوان یکی از هنرمندان برگزیده کشور انتخاب شود، با بیان این نکته که در دوران کودکی و نوجوانی او، دنیای بازی ها و سرگرمی های دیجیتال وجود نداشته است و انتهای دنیای دیجیتال آن روزگار «آتاری» بوده است، اظهار داشت: «من به خوبی به یاد دارم که تصاویر «تفنگ» و «شمشیر» را از روزنامه ها و مجلات مختلف، با کاغذ بُرش می زدم و با آنها بازی می کردم؛ اما به واسطه کاغذی بودن آن لذت را به من نمی داد و نکته ای که انگیزه اصلی من برای حرکت به سمت هنر چوب معرق شد، از یک کارتون به نام «بچه های کوه آلپ» و شخصیت «لوسین» که پیکره ها و حیوانات چوبی را تراش می زد، شروع شد و، چون من از کودکی علاقۀ بسیار زیادی به حیوانات داشتم، این موضوع برای من بسیار جذاب بود.»

پولاد، که در سال 1371 توانسته است در میان هنرمندان و صنعتگران آسیا و اقیانوسیه، موفق به دستیابی به لوح زرین و دیپلم افتخار شود، با اشاره به این امر که با نخستین پیشنهاد در زمینۀ آموختن هنر معرق چوب، از آن استقبال کرده استو وارد این هنر شده است، تصریح کرد: «شاید من یک روز بیشتر آموزش ندیدم و به من گفتند که این اره است، این چوب است و به این شکل بُرش می خورد و شاید تمرینات من از همان روز اول، بر روی اصول خاص نبوده است و من، تنها شروع به بُرش زدن اندازه ریزی از حیوانات مختلف شدم و بعد از آن، به این موضوع ورود کردم که بتوانم این اجسام را بر روی یک تابلو نقش بزنم، تا اثری ماندگارتر و نمایشگاهی تر را به مخاطب خویش عرضه کنم.»

وی در بخشی دیگر از این گفت وگو، با اشاره به این نکته که برای نخستین بار، یک پرنده بسیار کوچک را ساخته است و آن را هدیه کرده است، خاطر نشان کرد: «یکی از روزنامه ها، مقاله ای را پیرامون این اثر، با عنوان «پرندۀ کوچک، هنرمند بزرگ» به زیبایی قلم زدند که این حس و حال را در این مقاله توصیف کردند که زمانی این اثر ساخته شد، من هم با آن پرنده پرواز کردم و اوج گرفتم و هیچ وقت نمی شود که من، حسی را که از نخستین دست ساخته هایم گرفتم و لذتی که بردم، توصیف کنم، چرا که این لذت مدام و هر روز، با تمام سختی هایی که در این راه کشیدیم، بیشتر و بیشتر شد و هنوز هم، حسم در ساخت آثار، اگر بیشتر از آن حس اولیه نباشد، کمتر از آن نیست.»

هنر معرق چوب در طی سالیان اخیر تحولات بسیار زیادی را پشت سر گذاشته است

این هنرمند رشته معرق، در خصوص آشنایی مردم با هنر معرق، با بیان این نکته که با بردن نام این هنر و به ویژه هنر معرق چوب، جلوه هایی از هنر معرق سنتی در ذهن مردم نقش می بندد و سالیان سال است که مردم هنر معرق را با مینیاتور، گل و مرغ و یا نقوش سنتی می شناسند، یادآور شد: «این آثار یا در قالب تابلو، میز و یا دیگر مواردی از این دست اجرا شده است  و به چشم می آید و اگر ما بخواهیم این قسمت را برسی کنیم، باید بگوییم که مردم هنر معرق چوب را می شناسند، اما باید گفت هنر معرق چوب که در طی سالیان اخیر تحولات بسیار زیادی را پشت سر گذاشته است و به نوعی، سبک ها و مکتب های مختلفی را، چه در حوزۀ تکنیک و چه در حوزۀ طرح تجربه کرده است و همین امر موجب شده است تا تحولات بسیار زیادی را در این هنر شاهد باشیم.»

پولاد، در همین راستا با تاکید بر این نکته که شاید امروز نیاز باشد که هنر معرق چوب معاصر را، که امروز از قالب نقوش سنتی ایرانی خارج شده است و با تکیه بر تصاویری همچون منظره و یا یک تصویر خاص با چوب اجرا می شود، به واسطۀ تخصصی تر بودن و معاصرتر بودن، بیشتر در معرض دید عموم مخاطبان به نمایش بگذاریم، تاکید کرد: «هنوزم که هنوز است، بسیاری از مخاطبان این جنس از هنر چوب را با نقاشی اشتباه می گیرند، مخصوصاً، چون خود من با نقاشی و دیگر هنر هایی از این دست آشنا بودم، تلاش کردم تا هنر معرق را به فضای تجسمی ببرم و نوع نگاه، ترکیب بندی های و انتخاب رنگ ها کاملاً متفاوت و دقیقاً مانند یک تابلوی نقاشی باشد.»

وی با اذعان به این امر که در چنین شرایطی، اثر تولید شده در رشتۀ معرق آن قدر به نقاشی نزدیک می شود که اگر کسی آن را از نزدیک لمس نکند و یا توضیح داده نشود، همه فکر می کند که تابلو، یک اثر نقاشی است و کسی نمی داند که این اثر با قطعات ریز چوب، دانه به دانه بُرش خورده و کار شده است، یادآور شد: «در این حوزه، برپایی نمایشگاه ها و رویداد های هنری بیشتر، می تواند به این موضوع کمک کند تا این هنر جدید بتواند جای خویش را در میان عموم مخاطبان، بیش از پیش باز کند.»

این هنرمند رشتۀ معرق، با اشاره به این نکته که همواره برای کسانی که به هنر معرق چوب علاقه داشته و قصد ورود به این رشته را دارند، چند نکته را گوشزد می کند، گفت: «اولین نکته برای کسانی که می خواهند در هر حوزه ای از هنر فعالیت کند، میزان علاقه و عشق شدید به رشته ای است که قصد فعالیت در آن را دارد، تا بتواند در آن دوام بیاورد و باید گفت که هنر معرق، رشته ای است که به واسطۀ کارگاهی بودن آن، هنری است که نسبت به دیگر رشته های هنر سخت تر است و در دسترس بودن آن، نیازمند داشتن ملزومات بیشتری است و اگر کسی عشق قلبی در این زمینه نداشته باشد، ممکن است در گذر زمان اذیت شود.»

فقط عشق می تواند هنر را پشتیبانی کند

پولاد، با تاکید بر این نکته که مسایل مالی که در این هنر مطرح می شود، از دستۀ مسایلی است که فقط و فقط عشق می تواند آن را پشتیبانی کند، افزود: «یک سری از هزینه های اولیۀ این هنر و هزینه های نخستین آن بسیار بالا هستند و اثری که در این هنر خلق می شود، قیمتی بسیار بالا دارد و مخاطبان بسیار خاصی دارد و فرد، باید بسیار عاشقانه این کار را انجام دهد تا مسایل مالی او را اذیت نکند.»

وی در همین راستا، نگاه آکادمیک، درست و اصولی به این هنر را از دیگر مباحث مهم برای ورود به این عرصه برشمرده و با اذعان به این امر که هر چقدر که آگاهی یک فرد نسبت به زوایای مختلف هنر بیشتر باشد، تسلط او بر هنر و ایجاد خلاقت و نوآوری توسط او در آن رشته بسیار بیشتر خواهد شد، ادامه داد: «این که یک فرد، تنها در حوزۀ مطالبی که استاد به او ارایه می کند یک راهبر باشد، در ابتدا امری طبیعی است، اما برای ادامه دادن این مسیر، فرد نیازمند مطالعه و کسب آگاهی بیشتر، نخست در حوزۀ تخصصی هنر خویش، مثل شناخت چوب، طراحی و نقاشی و هارمونی های رنگ و در پلۀ دوم، تسلط به مفاهیم هنر روز است.»

وی آگاهی و تسلط بر مبانی و تیوری هنر را مبحثی بسیار مهم برشمرده و ضمن ابراز تاسف از این امر که امروز، اکثراً بُعد هنری و عملی کار را در نظر می گیرند، اضافه کرد: «در حوزۀ عطر، بو و رنگی که در هنر معرق وجود دارد و ما در این حوزه کار می کنیم، بحث بسیار زیاد است و با توجه به این که من با مواد و متریال بسیار زیادی از جمله فلز، چوب، سفال و پارچه در حوزه های مختلف کار کرده ام و به این نتیجه رسیدم که چوب، زنده ترین عنصری است که هنرمند با آن کار می کند، چرا که چوب دارای عطر و بوی خاصی است که از بستر طبیعت و حیات بر می آید و جنس هنر چوب جنس زندگی است، حال در هر گرایشی که باشد و نه فقط صرفاً معرق.

ما می رویم و تمام می شویم، اما آثارمان خواهند ماند

پولاد، با بیان این نکته که کسانی که با هنر چوب سر و کار دارند، این حس، عطر، بو و آن حال و هوای خاص را احساس می کنند و نهایت لذت را در حین خلق یک اثر هنری، از این عناصر می برند، ادامه داد: «هنرمند، در پروسۀ خلق یک اثر هنری، مرحله به مرحله و ثانیه به ثانیه در حال لذت بردن از این ویژگی های خاص است و مرحلۀ بعد این لذت برای هنرمند، زمانی است که ایده ای را پشت سر گذاشته است، روی آن فکر کرده است، زحمت می کشیده، کار کرده، برش زده است و در نهایت، تصویری را که در ذهن دارد، به مرحلۀ ظهور و بروز می رساند.»

این هنرمد رشتۀ معرق، با بیان این نکته که هنرمند، هنگام آفرینش اثر حس زایش دارد و گویی که یک فرزند به فرزندان دیگر خویش اضافه کرده است و تمامی کسانی که یک فرزند دارند، می توانند این موضوع را حس کنند، اضافه کرد: «برای ما، خلق یک اثر هنری، همان زایش و آفرینش است و می تواند همان حس را به هنرمند القاء کند و بنابراین، هنرمند می تواند این حس را در دو بُعد خلاصه کند، اول در زمان مراحل خلق که با حس و حال بودن در زندگی، طبیعت و آن حس عمیق زمین و حیات، به واسطۀ کار کردن با عنصر چوب با آن درگیر است و ما بقی آن، زمانی است که اثر تمام می شود و در این لحظه حس زایش و خالق بودن به هنرمند دست می دهد که چیزی و اثری از او باقی می ماند و باید بدانیم که ما، می رویم و تمام می شویم، اما آثارمان خواهند ماند.»