پروژه های موفق مهندسی ایران در منطقه / طرح های سودآور مشترک گازی و برقی ایران و پاکستان

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(اکسیداک) «جمهوری اسلامی پاکستان» کشوری در جنوب آسیا واقع در غرب شبه قاره هند است. این کشور از جنوب با دریای عمان و اقیانوس هند از غرب با ایران از شمال با افغانستان از شرق با هندوستان و از شمال شرق با چین هم مرز است. مساحت پاکستان ۸۸۱٬۹۱۳ کیلومترمربع است و این کشور با ۲۴۹٬۵۶۶٬۰۰۰ نفر جمعیت پنجمین کشور پرجمعیت جهان است. پایتخت آن شهر اسلام آباد و بزرگ ترین شهر آن کراچی نام دارد.

این کشور به جهت موقعیت جغرافیایی و راهبرد توسعه ای آن فرصت مناسبی برای سرمایه گذاری و صدور خدمات فنی و مهندسی است به نحوی که پاکستان جزو کشورهای درحال توسعه بوده و دارای ظرفیت های بالقوه ی فراوانی است که می تواند به دست مهندسان ایرانی بالفعل شود.

خط لوله صلح بزرگ ترین پروژه مشترک فنی ایران و پاکستان

قرارداد «خط لوله گاز ایران و پاکستان یا همان خط لوله صلح» در سال ۲۰۰۹ منعقد شد؛ قراردادی ۲۵ ساله که برای ساخت خط لوله ای از مرز ایران تا نواب شاه به فاصله ۷۸۱ کیلومتر و انتقال گاز به پاکستان مورد مذاکره قرار گرفت. این خط لوله قرار بود ۶۶۵ کیلومتر از استان بلوچستان پاکستان و ۱۱۵ کیلومتر از استان سند عبور کند. این خط لوله بیش از ۱۱۰۰ کیلومتر در ایران از میدان گازی پارس تا منطقه مرزی پاکستان در بلوچستان کشیده شده است اما از زمان شروع این پروژه مشکلات متعددی از جمله نگرانی پاکستان از تحریم آمریکا وجود داشته است که تکمیل آن را به تعویق انداخته است با این حال پاکستان به شدت به این پروژه ی گاز طبیعی نیاز دارد چرا که با کمبود انرژی مواجه است.

سال گذشته(۱۴۰۲) به دنبال عدم پیشرفت این پروژه ی ۲۵ ساله تهران به اسلام آباد هشدار داد که اگر بخشی از پروژه ی خود را تا مارس ۲۰۲۴ به پایان نرساند موضوع را برای ثبت شکایت و گرفتن خسارت به دیوان داوری پاریس(PAC) خواهد برد. این پروژه قرار بود تا دسامبر ۲۰۱۴ تکمیل و در ۱ ژانویه ۲۰۱۵ (۱۱ دی ۱۳۹۳) به بهره برداری برسد و طبق قرارداد اولیه پاکستان موظف است از اول ژانویه ۲۰۱۵ با استناد به بند جریمه روزانه یک میلیون دلار به ایران پرداخت کند.

پس از این که ایران اعلام کرد ممکن است این پرونده را به دیوان بین المللی داوری ببرد پاکستان به سرعت برای کاهش احتمال ضرر و زیان خود وارد عمل شد و فروردین سال جاری(۱۴۰۳) ساخت خط لوله ی ۸۰ کیلومتری از مرز خود با ایران تا شهر بندری گوادر در جنوب غربی این کشور را پس از ۱۰ سال وقفه آغاز کرد. هزینه ی اجرای این پروژه حدود ۴۴ میلیارد روپیه پاکستانی برآورد شده است و روند تکمیل آن دو سال زمان می برد.

تحول تازه در پروژه ی مشترک گازی ایران و پاکستان در حالی صورت می گیرد که آمریکا بار دیگر مخالفت صریح خود را با این طرح ابراز کرده و درباره احتمال اعمال تحریم ها هشدار داده است به نحوی که «دونالد لو؛ دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور جنوب آسیا و آسیای مرکزی» گفته بود تلاش می کند از ساخت خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان جلوگیری کند اما با این که اجرای این پروژه سبب نگرانی متحدان غربی اسلام آباد خواهد شد اما دولت پاکستان روز دوم فروردین ۱۴۰۳ اعلام کرد برای ساخت خط لوله واردات گاز طبیعی از ایران به معافیت تحریمی و مجوز آمریکا نیازی ندارد.

لازم به ذکر است این پروژه از ابتدا طرحی برای انتقال گاز ایران به هند از طریق پاکستان بود که با توجه به تحریم های آمریکا از سوی طرف های هندی و پاکستانی دچار تعلل شد. اما مهندسان ایرانی مسیر اصلی خطوط لوله را در خاک ایران تکمیل کرده و پیشنهاد تکمیل آن در این دو کشور را داده اند. با تکمیل این طرح روزانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز ایران به هند و پاکستان صادر می شود که ۹۰ میلیون مترمکعب آن برای هند و ۶۰ میلیون مترمکعب آن برای پاکستان در نظر گرفته شده است. هزینهٔ اجرای این طرح در برآوردهای اولیه چهار و نیم میلیارد دلار اعلام شده بود اما اکنون کارشناسان هزینهٔ طرح را حدود هفت میلیارد دلار برآورد می کنند.

توانمندی مهندسان ایرانی در برقراری تبادل برق ۴۰۰ مگاواتی میان دو کشور

ایران و پاکستان در ماه ژوئن ۲۰۲۲ قراردادی در زمینه انتقال ۱۰۰ مگاوات برق را امضاء کرده بودند. در همین راستا ارتقای ظرفیت تبادل برق با کشور پاکستان عملیاتی و رکورد توسعه ظرفیت در کمترین زمان ممکن شکسته شد. “خرم دستگیرخان” وزیر انرژی پاکستان در رابطه با این پروژه گفته است: «تکمیل پروژه خط انتقال برق بین ایران و پاکستان در این مدت یک رکورد عالی جهانی است و علت این که طرح مذکور با این سرعت به پیش رفت اعتبار و اعتماد روسای جمهور ایران و پاکستان است.»

این پروژه یک خط انتقال دومداره ی باندل دوتایی به طول ۸۰ کیلومتر بوده که ۵۰ کیلومتر آن در داخل ایران است پروژه در این فاز به طول ۸۰ کیلومتر اجرا شده و با ولتاژ ۱۳۲ کیلوولت برق دار می شود. با بهره برداری از این خط در این فاز امکان افزایش ۱۰۰ درصدی تبادل برق با کشور پاکستان فراهم شده و به میزان ۱۰۰ مگاوات میسّر می شود.

همچنین در صورت آمادگی طرف پاکستانی و تکمیل زیرساخت ها در پاکستان امکان ارتقای ولتاژ خط به ۲۳۰ کیلوولت و افزایش سطح تبادل به ۴۰۰ مگاوات نیز حاصل می شود. ارزش روز این پروژه بیش از ۲۲۵۰ میلیارد ریال برآورد می شود و با بهره برداری از آن شاهد ارتقای پایداری و تاب آوری شبکه برق دو کشور خواهیم شد. با احداث خط تبادل پلان – جیرانی به طول بیش از ۸۰ کیلومتر ظرفیت تبادل انرژی بین دو کشور پاکستان و ایران به ۲۰۰ مگاوات افزایش می یابد.

خط جدید در حال حاضر با ولتاژ ۱۳۲ کیلووات بهره برداری می شود و در صورت فراهم شدن امکان توسعه ی خط به طول۵۰ کیلومتر در کشور پاکستان ولتاژ تا سطح ۲۳۰ کیلوولت ارتقا پیدا کرده و ظرفیت تبادل به ۴۰۰ مگاوات افزایش می یابد. همچنین در طول مدت کمتر از ۲ ماه پست انتقال ۲۳۰ به ۱۳۲ کیلووات احداث شد و به بهره برداری رسید. اتصال الکتریکی دو کشور پاکستان و ایران به پایداری و تاب آوری شبکه ی برق در دو کشور کمک می کند.

افزایش تجارت مرزی با توسعه زیرساخت های جاده ای در بلوچستان پاکستان

توسعه ی زیرساخت های جاده ای در بلوچستان پاکستان که یکی از مطالبات دیرینه ی تجار این کشور برای دسترسی آسان به ایران محسوب می شود در دستور کار دولت اسلام آباد قرار گرفته و همسایه ی شرقی مصمم به گسترش تجارت دوجانبه از طریق افزایش طرح های عمرانی در مسیرهای منتهی به مرزهای ایران است.

گام های هماهنگ ایران و پاکستان برای تقویت زیرساخت ها در نوار مشترک مرزی دو کشور شامل افتتاح دو گذرگاه جدید مرزی طی ۶ ماه و اجرای طرح احداث بازارچه های مرزی از جمله اقدامات دو کشور همسایه طی یک سال گذشته برای کمک به تجارت مراودات مرزی مدیریت فعالیت های اقتصادی قانونی و از همه مهم تر بهبود وضعیت مرزنشینان در هر دو سوی مرزها به شمار می رود.

در همین راستا دفتر نخست وزیری پاکستان نیز اعلام کرده است که جاده ی ۱۰۳ کیلومتری نوکندی – ماشکیل زمان رفت وآمد ساکنان مناطق نزدیک به مرز ایران را کاهش خواهد داد و باعث تقویت تجارت از جمله فعالیت های بازرگانی مرزی می شود. استان سیستان و بلوچستان در حال حاضر هفت بازارچه ی فعال مرزی دارد که پنج بازارچه ی آن در مرز مشترک با پاکستان است و شامل میرجاوه در زاهدان پیشین در سرباز کوهک و جالق در سراوان و نیز ریمدان در چابهار است. همچنین دو بازارچه ی مرزی در مرز مشترک با افغانستان (میلک و گمشاد در زابل) دارد. این هفت بازارچه ی مرزی نقش بسزایی در مبادلات بازرگانی با کشور همسایه دارند.

راه اندازی خط کشتیرانی مشترک ایران و پاکستان

«قیصر احمد شیخ» وزیر دریانوردی پاکستان تیرماه سال جاری(۱۴۰۳) در گفت وگویی در اسلام آباد گفت: اجرای خط کشتیرانی با ایران را بررسی می کنیم.

وی افزود: پاکستان در تلاش برای تسهیل سفرهای دریایی به مقصد مسقط عمان و ایران است. از طریق راه اندازی خط کشتیرانی سفر زائران پاکستانی نیز به ایران تسهیل خواهد شد.

دولت وقت اسلام آباد سال ۱۳۹۳ برای اولین بار ابتکار راه اندازی خط کشتیرانی از بنادر پاکستان به مقصد چابهار و بندرعباس را مطرح کرد تا بتواند تردد زائران پاکستانی را به دور از سختی های سفر زمینی و چالش های امنیتی در داخل پاکستان تسهیل کند. همه ساله به طور میانگین و تقریبی حدود ۱۲۰ هزار مسافر و زائر پاکستانی از طریق مرزهای رسمی میرجاوه و ریمدان وارد جمهوری اسلامی ایران می شوند و این سفرها در ایام محرم و صفر به اوج خود می رسد.

توسعه شهری لاهور و کراچی پاکستان طی خواهرخواندگی با مشهد مقدس

«محمدرضا قلندر شریف» شهردار مشهد مقدس تیر امسال(۱۴۰۳) در دیدار با «محمد شهریار» سرکنسول پاکستان که با حضور رئیس شورای اسلامی شهر معاونان شهردار و جمعی از مدیران شهری مشهد انجام شد اظهار کرد: «در سال ۹۱ – ۱۳۹۰ تفاهم نامه خواهرخواندگی میان لاهور و کراچی پاکستان با مشهد منعقد شده است که امیدواریم این قرارداد تقویت و اصلاحاتی در آن انجام شود تا بتوانیم اقدامات خوبی با همکاری این ۳ شهر انجام دهیم. در همین راستا و برای عملیاتی کردن تفاهم نامه های خواهرخواندگی از شهرداران شهرهای لاهور و کراچی پاکستان دعوت کرده ایم تا به مشهد سفر کنند.»

وی اضافه کرد: «در تفاهم نامه های خواهرخواندگی موارد زیادی در حوزه خدمات شهری حمل ونقل و صدور خدمات فنی و مهندسی مورد توجه قرار گرفته است که تصمیم گرفته شده در جلساتی که با حضور شهرداران لاهور و کراچی در مشهد برگزار خواهد شد این موارد را نهایی کنیم و به مرحله عملیاتی شدن برسانیم. در مجموع شهرداری مشهد در حوزه های مختلف ظرفیت های بسیار خوبی دارد که می توانیم این توانمندی ها را در حوزه های فنی و مهندسی در اختیار شهرهای پاکستان به ویژه لاهور و کراچی قرار دهیم.»

«محمد شهریار» سرکنسول پاکستان نیز در خصوص تفاهم نامه های خواهرخواندگی شهرهای لاهور و کراچی پاکستان با شهر مشهد خاطرنشان کرد: «آمادگی داریم تا هرگونه خدمات کنسولگری را جهت تسهیل سفر شهروندان این شهرها به مشهد و بالعکس و همچنین سفر شهردار مشهد به کراچی و لاهور جهت تقویت تفاهم نامه ها انجام دهیم.»

وی به ظرفیت های نمایشگاهی مشهد اشاره کرد و افزود: «از نمایشگاه بین المللی بازدید کرده و در حال انعقاد تفاهم نامه جهت همکاری متقابل هستیم تا بتوانیم نمایشگاه های دوجانبه ای برگزار کنیم. در مجموع شهرداری مشهد ظرفیت های خوبی در حوزه شهری دارد که می تواند این تجربیات را در اختیار شهرهای پاکستان قرار دهد.»

امکان احیای مجتمع ذوب آهن پاکستان به دست مهندسان ایرانی

«رضا امیری مقدم» سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاکستان طی سفری به شهر بندری کراچی مرکز ایالت سِند در جنوب پاکستان با «مراد علی شاه» سروزیر جدید این ایالت دیدار کرد و بنادر چابهار و گوادر را مکمل یکدیگر دانست و با تاکید بر ظرفیت های ریلی و جاده ای ایران در راستای توسعه ارتباطات منطقه ای آمادگی شرکت های فنی – مهندسی ایران را برای پیشبرد پروژه مشترک گازی و احیای مجتمع ذوب آهن پاکستان اعلام کرد و گفت: «آنچه که امروز در روابط دو کشور دوست و برادر مهم است گسترش همکاری ها در حوزه های تجاری اقتصادی سرمایه گذاری و فنی – مهندسی است. لذا وجود مرزهای مشترک گشایش بازارچه های مرزی و فعالیت های بی وقفه ی گمرگی از عوامل پیشبرد هدف مشترک ایران و پاکستان برای افزایش حجم تجارت دوجانبه به ۵ میلیارد دلار خواهد بود.»

وی خط آهن چابهار را فرصتی برای پاکستان جهت دسترسی آسان به بازار ایران از طریق حمل ونقل ریلی و ارتباطات منطقه ای دانست و افزود: «ظرفیت های ریلی و جاده ای ایران یک مسیر امن به صرفه و نزدیک جهت حضور پاکستان در بازارهای اروپا و آسیای مرکزی است. بنابراین برخلاف فرافکنی مخالفان روابط دو کشور باید از توانمندی های این بنادر جهت توسعه ی تجاری گردشگری و تردد سهل شهروندان به دو کشور بهره برداری شود.»

سفیر ایران در پاکستان اضافه کرد: «جمهوری اسلامی ایران آماده ی صدور خدمات فنی و مهندسی برای احیای مجتمع ذوب آهن پاکستان در کراچی و راه اندازی فعالیت آن است. همچنین ایران در حال حاضر با بسیاری از کشورهای همسایه و منطقه ارتباطات بانکی دارد و از دوستان پاکستانی نیز انتظار می رود زمینه ی برقراری کانال بانکی برای تسهیل تجارت و گشایش روزنه های جدید همکاری را فراهم کنند.»

با توجه به مطالب فوق پاکستان پنجمین کشور پرجمعیت جهان و در حال توسعه است که می تواند مقصد صدور بسیاری از فناوری های مهندسی جمهوری اسلامی ایران باشد به گونه ای که تعریف پروژه های مشترک در حوزه های زیرساختی می تواند هر دو کشور را از لحاظ اقتصادی تقویت و بدون وابستگی به اروپا کند. البته ضمانت اجرایی پروژه ها نیز به دلیل گرایشات سیاسی دولت های پاکستان اهمیت بالایی دارد که در حیطه وظایف دیپلماسی فعال اقتصادی است.

پایان خبر اکسیداک