آموزش کامل نوشتن سفته | راهنمای گام به گام و نکات مهم

سفته چگونه نوشته می شود

سفته یک سند تعهدآور پرکاربرد است که خیلی وقت ها به کارمان می آید، مثلاً برای ضمانت کاری، گرفتن وام یا حتی تعهد پرداخت در معاملات. برای اینکه این سند کارش را درست انجام بدهد و بعدها دچار دردسر نشوید، باید موقع پر کردنش حسابی حواستان جمع باشد. کوچک ترین اشتباه در نوشتن سفته، می تواند کلی دردسر حقوقی برایتان درست کند و حتی سفته تان را بی اعتبار کند. با این راهنمای کامل و خودمانی، یاد می گیرید چطور یک سفته را بی نقص پر کنید.

تاحالا شده فکر کنید سفته فقط یه برگ کاغذ ساده ست؟ اشتباه نکنید! سفته مثل یک شمشیر دولبه می مونه؛ اگه درست ازش استفاده کنید، کلی کارتون رو راه میندازه و از حقوق تون محافظت می کنه، اما اگه سرسری بگیریدش و نکاتش رو ندونید، ممکنه یه زخم عمیق براتون بشه. توی این راهنمای جامع، می خوایم از سیر تا پیاز نوشتن سفته رو با همدیگه بررسی کنیم. اصلاً نگران نباشید، قرار نیست وارد اصطلاحات پیچیده حقوقی بشیم. هرچی که لازمه بدونید تا با خیال راحت سفته هاتون رو پر کنید، اینجا براتون توضیح دادیم. پس بیاید شروع کنیم!

سفته چیست و چرا باید آن را شناخت؟

حتماً اسم سفته رو زیاد شنیدید؛ توی بانک، اداره، یا حتی بین دوست و آشنا. اما واقعاً سفته چیه و چرا اینقدر مهمه؟ بیاین با هم یه نگاهی بندازیم به این سند قدیمی ولی پرکاربرد.

مفهوم حقوقی سفته

ببینید، سفته در اصل یه قول نامه کتبی و تجاریه. یعنی چی؟ یعنی وقتی شما یه سفته رو امضا می کنید، دارید رسماً و کتباً قول می دید که یه مبلغ مشخصی رو در یه زمان مشخص (یا هر وقت طلبکار خواست) به یه نفر خاص یا «حامل» (یعنی هرکی سفته رو دستش بگیره) پرداخت کنید. این تعهد تو قانون تجارت ما، خیلی جدی گرفته می شه. مثل چک می مونه، ولی خب یه فرق هایی هم داره که جلوتر بهشون می رسیم.

قانون گذار ما، یعنی ماده ۳۰۷ قانون تجارت، سفته رو این جوری تعریف کرده: «فته طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.» اگه بخوایم خودمونی تر بگیم، یعنی یه برگه که توش امضا می کنید و قول می دید پول رو به کسی که اسمش تو سفته ست (یا هرکی که سفته دستشه) بدید. سفته ها انواع مختلفی دارن، مثلاً برای ضمانت کاری، ضمانت وام یا برای اینکه خیال طرف مقابل از پرداخت یه بدهی جمع باشه.

مزایا و معایب استفاده از سفته

هر چیزی توی این دنیا یه روی خوب داره و یه روی نه چندان خوب، سفته هم از این قاعده مستثنی نیست. بیاین ببینیم چی ها رو باید بدونیم:

مزایای سفته

راحت پیدا می شه: سفته رو می تونید به راحتی از بانک ملی تهیه کنید.
قابل انتقال به بقیه: اگه سفته ای رو گرفتید و خواستید به کس دیگه ای بدید، با یه پشت نویسی ساده (ظهرنویسی) می تونید این کار رو بکنید.
مسئولیت جمعی: اگه چند نفر پشت سفته رو امضا کرده باشن، همشون مسئول پرداخت هستن و شما می تونید از هر کدوم که خواستید طلب تون رو بگیرید.
امکان واخواست: اگه صادرکننده سفته پول رو سر موعد نده، می تونید با واخواست کردن سفته، از راه قانونی دنبال حق تون برید و راحت تر اموال طرف رو توقیف کنید.

معایب سفته

جنبه کیفری نداره: برخلاف چک برگشتی که ممکنه مجازات زندان داشته باشه، عدم پرداخت سفته اصلاً جرم نیست و فقط از راه حقوقی می تونید پیگیریش کنید.
مالیات سفته: برای هر سفته ای که می خرید، باید یه مبلغی رو به عنوان مالیات پرداخت کنید که خب این هم یه جور هزینه ست.

از کجا سفته معتبر تهیه کنیم؟

شاید براتون پیش اومده باشه که سفته رو از روزنامه فروشی یا حتی یه دستفروش تو بازار بخرید. اما حواستان باشد، بهترین و مطمئن ترین جا برای تهیه سفته، فقط و فقط شعبه های بانک ملی هستن. چرا؟ چون:

جلوی سفته جعلی رو می گیره: با خرید از بانک، خیالتون راحته که سفته تون اصله و هیچ مشکلی از این بابت پیش نمی آد.
قیمت مناسب: بانک سفته رو با قیمت مصوب و واقعی بهتون می فروشه، نه بیشتر.
مبلغ اسمی و مالیات: روی هر برگه سفته، یه مبلغی چاپ شده که نشون دهنده سقف اعتبار اون سفته ست (مثلاً سفته تا مبلغ ده میلیون ریال). شما باید موقع خرید، بر اساس همین مبلغ اسمی، مالیاتش رو پرداخت کنید. پس اگه نیاز به سفته با مبلغ بالاتر دارید، باید سفته ای رو تهیه کنید که سقف اعتبارش هم بالاتره.

همیشه سفته را از شعب بانک ملی تهیه کنید تا هم از اصالت آن مطمئن باشید و هم قیمت منصفانه بپردازید. این کار از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری می کند.

آموزش گام به گام و تصویری نحوه تکمیل سفته

حالا می رسیم به بخش اصلی و مهم ماجرا! می خوایم قدم به قدم با هم یاد بگیریم چطور یه سفته رو پر کنیم. فرض کنید یه سفته خام جلوی روی شماست، حالا ببینیم باید چی کار کنیم:

تصویر یک سفته خام با شماره گذاری بخش های اصلی

تصور کنید سفته ای که در دست دارید، بخش های مختلفی داره که هر کدومشون با یک عدد مشخص شدن تا راحت تر بتونیم بهشون اشاره کنیم. بالای سفته معمولاً عنوان فته طلب یا سفته و شماره سریال سفته نوشته شده. پایین تر، جاهایی برای نوشتن مبلغ به عدد و حروف، تاریخ صدور، تاریخ پرداخت، نام گیرنده، و محل امضای صادرکننده وجود داره. معمولاً یه قسمت هم برای محل پرداخت تعبیه شده که اختیاریه. ما اینجا فرض می کنیم یه سفته استاندارد جلوتون هست.

گام ۱: نوشتن مبلغ سفته (هم عدد و هم حروف)

اینجا یکی از مهم ترین بخش هاست. باید مبلغ سفته رو هم به عدد و هم به حروف بنویسید.

فرض کنید می خواهید سفته ای به مبلغ ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال (پنج میلیون تومان) پر کنید:

مبلغ به عدد: در کادر مربوط به مبلغ عددی، بنویسید: ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال.
مبلغ به حروف: در کادر مربوط به مبلغ حروفی، بنویسید: پنجاه میلیون ریال.

نکات کلیدی:

دقت و یکسانی: حواستان باشد که مبلغ عددی و حروفی دقیقاً یکسان باشند. اگر این دو با هم نخوانند، سفته ممکن است دچار مشکل شود و معمولاً مبلغ کمتر (مبلغ حروفی) ملاک قرار می گیرد.
مبلغ اسمی سفته: روی هر سفته یک مبلغ حداکثری چاپ شده (مثلاً تا مبلغ یکصد میلیون ریال). مبلغی که شما در سفته می نویسید، نباید از این سقف بیشتر باشد. اگر بیشتر نوشتید، سفته تا همان سقف اسمی معتبر است و باقی اش بی اعتبار می شود. بهتر است برای مبالغ بالا، سفته با مبلغ اسمی متناسب تهیه کنید.

گام ۲: درج تاریخ در سفته (صدور و پرداخت)

تاریخ ها هم خیلی مهم هستن و نبودشون می تونه سفته رو از اعتبار بندازه. سفته دو تا تاریخ اصلی داره:

تاریخ صدور سفته: این تاریخ، روزی رو نشون می ده که شما دارید سفته رو می نویسید و امضا می کنید. این تاریخ باید حتماً درج بشه و بهتره هم به عدد و هم به حروف نوشته بشه. مثلاً: تاریخ صدور: ۱۳۹۸/۰۵/۱۵ و پایین تر پانزدهم مرداد یک هزار و سیصد و نود و هشت. اگه این تاریخ رو ننویسید، سفته از حالت تجاری خارج می شه و فقط به عنوان یه سند عادی قابل پیگیریه که خیلی از امتیازاتش رو از دست می ده.
تاریخ پرداخت (سررسید): این تاریخ، روزی رو نشون می ده که پول سفته باید پرداخت بشه.

نحوه درج تاریخ پرداخت:

تاریخ مشخص: اگه می خواید پول سفته در یه روز خاص پرداخت بشه، تاریخ دقیقش رو می نویسید. مثلاً: تاریخ پرداخت: ۱۳۹۸/۰۸/۱۵ و باز هم بهتره به حروف هم بنویسید.
عندالمطالبه یا به محض رویت: اگه می خواید هر وقت خودتون اراده کردید، پول رو طلب کنید، به جای تاریخ پرداخت، می نویسید عندالمطالبه یا به محض رویت. این یعنی هر وقت سفته رو به صادرکننده نشون دادید، باید پول رو پرداخت کنه. این مدل سفته ها معمولاً برای ضمانت استفاده می شن.

تأثیر تاریخ پرداخت: تاریخ پرداخت روی زمانی که می تونید سفته رو واخواست کنید و مطالبه کنید، تأثیر مستقیم داره. پس حسابی دقت کنید چی می نویسید.

گام ۳: نوشتن نام گیرنده وجه

اینجا باید مشخص کنید که این پول سفته قراره دست کی برسه. سه حالت اصلی برای نوشتن نام گیرنده وجود داره:

نوشتن نام شخص یا شرکت خاص: بهترین و امن ترین حالت اینه که اسم دقیق گیرنده رو بنویسید، مثلاً: در وجه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی] فرزند [نام پدر] کد ملی [کد ملی] یا در وجه شرکت [نام شرکت] به شماره ثبت [شماره ثبت]. این کار جلوی هرگونه سوءاستفاده احتمالی رو می گیره و طلبکار کاملاً مشخصه.
در وجه حامل: اگه توی بخش گیرنده، بنویسید در وجه حامل یا کلاً خالی بذارید، سفته شما در وجه حامل محسوب می شه. یعنی هر کسی که سفته رو دستش داشته باشه، می تونه پولش رو مطالبه کنه. این کار خیلی خطرناکه و اصلاً توصیه نمی شه، چون ممکنه سفته گم بشه یا دزدیده بشه و هر کسی پیداش کنه، می تونه ادعای مالکیت کنه.
مفهوم حواله کرد: عبارت حواله کرد معمولاً به صورت پیش فرض روی سفته ها چاپ شده. این عبارت یعنی سفته قابلیت انتقال به شخص دیگه ای رو داره. اگه نمی خواید سفته منتقل بشه، باید این عبارت رو خط بزنید و بنویسید غیر قابل انتقال یا فقط در وجه [نام گیرنده].

پس، بهتره همیشه نام و مشخصات دقیق گیرنده رو بنویسید تا هیچ ابهامی پیش نیاد.

گام ۴: درج امضا یا مهر صادرکننده

مهم ترین بخش سفته، امضا یا مهر صادرکننده ست. بدون امضا، مهر یا اثر انگشت، سفته هیچ اعتباری نداره! نه به عنوان یه سند تجاری و نه حتی به عنوان یه سند عادی. این امضا/مهر نشون دهنده اینه که شما تعهد پرداخت رو قبول کردید.

نحوه درج: در بخش مخصوص صادرکننده، امضا و مهر (اگر دارید) و اثر انگشت خودتون رو بزنید.
عواقب عدم درج: اگه یادتون بره امضا کنید، سفته کاملاً بی اعتباره و هیچ راهی برای پیگیری حقوقی اون وجود نداره.

گام ۵: نحوه درج محل پرداخت

روی سفته معمولاً یه قسمتی برای محل پرداخت یا محل اقامت صادرکننده وجود داره. از نظر قانونی، طبق قانون تجارت، نوشتن این بخش الزامی نیست. اما خب، اگه دوست دارید و برای شفافیت بیشتر، می تونید اسم شهر یا آدرس دقیق رو بنویسید. این کار ضرری نداره.

گام ۶: شماره سریال و شناسه ملی (نکات اداری)

روی هر سفته، یک شماره سریال و احتمالاً شناسه ملی یا سایر کدهای اداری چاپ شده. شما به عنوان صادرکننده، نیازی به پر کردن این بخش ها ندارید. این ها برای کارهای داخلی بانک و ثبت سفته هستن و خودشون از قبل روشون چاپ شده.

کاربردهای خاص و نکات تکمیلی سفته

تا اینجا نحوه پر کردن کلی سفته رو یاد گرفتیم. حالا بیایید ببینیم اگه سفته رو برای هدف های خاصی مثل ضمانت کاری یا وام می خوایم، چه نکات دیگه ای رو باید حواسمون باشه.

نحوه پر کردن سفته ضمانت کاری

سفته ضمانت کاری یا سفته حسن انجام کار یکی از رایج ترین کاربردهای سفته ست که خیلی از کارفرماها از کارمنداشون می خوان. اگه قراره سفته ای رو برای ضمانت کاری بدید، به این نکات حسابی دقت کنید:

مبلغ سفته: مبلغ رو مثل قبل هم به عدد و هم به حروف بنویسید. این مبلغ معمولاً توسط کارفرما تعیین می شه.
عدم درج تاریخ پرداخت: مهم ترین نکته اینجاست! در سفته ضمانت کاری، قسمت تاریخ پرداخت (سررسید) رو یا خالی بگذارید یا بنویسید عندالمطالبه. اگه تاریخ مشخصی بزنید، بعد از اون تاریخ کارفرما می تونه سفته رو به اجرا بذاره، در صورتی که هدف ضمانت حسن انجام کار در طول مدت قرارداد هست.
عبارت کلیدی روی سفته یا پشت آن: حتماً روی خود سفته یا پشت اون، با خط خوانا و در جایی که کاملاً مشخص باشه، بنویسید: این سفته بابت ضمانت حسن انجام کار آقای/خانم [نام کارمند] در شرکت [نام شرکت کارفرما] صادر گردیده است. این عبارت برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی ضروریه.
اسم گیرنده: نام شرکت کارفرما رو به عنوان گیرنده بنویسید.
امضای ضامن (اگه باشه): اگه شخص دیگه ای قراره پشت سفته رو به عنوان ضامن امضا کنه، حتماً باید قید کنه که امضای او بابت ضمانت است، نه انتقال. مثلاً بنویسه: اینجانب [نام ضامن] به عنوان ضامن آقای/خانم [نام کارمند]، این سفته را امضا می نمایم.
قرارداد جداگانه: توصیه اکید اینه که حتماً یه قرارداد کتبی جداگانه بین کارمند و کارفرما در مورد شرایط و نحوه استفاده از سفته تنظیم بشه. تو این قرارداد باید دقیقاً مشخص بشه سفته تحت چه شرایطی قابل مطالبه است و بعد از اتمام همکاری، تکلیف سفته چی می شه.

نحوه پر کردن سفته ضمانت وام

اگه برای گرفتن وام از بانک یا مؤسسات مالی، سفته ضمانت ازتون خواستن، این نکات رو در نظر بگیرید:

عدم درج تاریخ پرداخت: مثل سفته ضمانت کاری، اینجا هم تاریخ پرداخت (سررسید) رو خالی بگذارید یا بنویسید عندالمطالبه. چون هدف، ضمانت بازپرداخت وام در طول مدت اقساطه، نه در یک تاریخ مشخص.
عبارت کلیدی: روی سفته یا پشت آن بنویسید: این سفته بابت ضمانت بازپرداخت وام [نوع وام، مثلاً قرض الحسنه] شماره قرارداد [شماره قرارداد وام] آقای/خانم [نام وام گیرنده] در [نام بانک یا موسسه مالی] صادر گردیده است.
اسم گیرنده: نام بانک یا مؤسسه مالی وام دهنده رو به عنوان گیرنده بنویسید.
مشخصات دقیق: اگه سفته توسط شخص ثالثی صادر می شه، مشخصات دقیق وام گیرنده اصلی هم روی سفته یا در یک نامه جداگانه ذکر بشه.

ظهرنویسی سفته (پشت نویسی)

گفتیم که سفته قابلیت انتقال داره. این انتقال از طریق ظهرنویسی یا همون پشت نویسی انجام می شه. ظهرنویسی یعنی شما روی پشت سفته چیزی می نویسید و امضا می کنید. سه دلیل اصلی برای ظهرنویسی وجود داره:

ظهرنویسی برای انتقال: اگه سفته ای در دست دارید و می خواید به کس دیگه ای بدید، پشت سفته اسم و امضای خودتون رو می نویسید. مثلاً در وجه آقای/خانم [نام فرد جدید]. با این کار، مالکیت سفته به اون فرد منتقل می شه و شما هم به عنوان ظهرنویس، در کنار صادرکننده، مسئول پرداخت مبلغ سفته به دارنده جدید می شید. یعنی اگه صادرکننده پول رو نده، دارنده می تونه از شما هم پول رو مطالبه کنه.
ظهرنویسی برای وکالت در وصول: گاهی ممکنه نخواید سفته رو منتقل کنید، بلکه فقط می خواید یه نفر دیگه به جای شما بره و پول سفته رو بگیره. در این صورت، پشت سفته می نویسید: جهت وکالت در وصول یا برای وصول. این یعنی اون شخص فقط وکیل شماست و فقط حق داره پول رو بگیره، نه اینکه مالک سفته بشه.
ظهرنویسی برای تضمین: در این حالت، کسی پشت سفته رو امضا می کنه و می نویسه بابت تضمین یا به عنوان ضامن. این یعنی این فرد تضمین می کنه که اگه صادرکننده اصلی پول رو نده، اون ضامن پرداخت می کنه. البته در مورد جایگاه حقوقی این نوع ظهرنویسی در ایران، بحث های حقوقی وجود داره و بهتره برای ضمانت، حتماً عبارت به عنوان ضامن صریحاً ذکر بشه.

عواقب حقوقی عدم تکمیل صحیح سفته یا خالی گذاشتن بخش ها

همون طور که بارها تأکید کردیم، دقت در پر کردن سفته خیلی مهمه. اگه اشتباهی بکنید یا بخش هایی رو خالی بذارید، عواقب بدی ممکنه پیش بیاد:

از دست دادن وصف تجاری: اگه تاریخ صدور، مبلغ، یا امضا رو ننویسید، سفته شما از حالت سند تجاری خارج می شه و تبدیل به یه سند عادی می شه. این یعنی نمی تونید از امتیازات خاص اسناد تجاری مثل واخواست و توقیف اموال سریع استفاده کنید و پیگیریش طولانی تر و سخت تر می شه.
محدودیت در پیگیری حقوقی: بدون تاریخ پرداخت مشخص، مهلت واخواست سفته از بین می ره و نمی تونید از این مسیر برای مطالبه اقدام کنید.
امکان سوءاستفاده: اگه نام گیرنده رو خالی بذارید یا در وجه حامل بنویسید، هر کسی که سفته رو داشته باشه می تونه پولش رو مطالبه کنه. این خیلی خطرناکه و ممکنه سفته دست آدم های سواستفاده گر بیفته. همچنین، خالی گذاشتن مبلغ هم می تونه به ضررتون تموم بشه، چون طرف مقابل می تونه هر مبلغی رو که دوست داره توش بنویسه.

خالی گذاشتن بخش های مهم سفته مثل مبلغ یا نام گیرنده، مثل این است که کلید خانه خود را به غریبه ای بسپارید. همیشه تمام بخش ها را با دقت پر کنید تا از هرگونه سوءاستفاده جلوگیری شود.

مراحل مطالبه سفته در صورت عدم پرداخت (مختصر)

اگه خدای نکرده سفته ای رو دارید و صادرکننده پولش رو پرداخت نکرد، باید این مراحل رو طی کنید (البته به صورت مختصر و کلی):

واخواست سفته: شما ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته (یا از تاریخ ارائه در سفته های عندالمطالبه) فرصت دارید که سفته رو واخواست کنید. واخواست یه فرم چاپیه که از بانک ملی می گیرید و نشون می ده صادرکننده، سفته رو پرداخت نکرده. این واخواست به صادرکننده و ضامن ها اطلاع می ده که شما قصد مطالبه پول رو دارید.
اقامه دعوا در دادگاه: بعد از واخواست و اگه باز هم پولی به دستتون نرسید، می تونید با ارائه دادخواست به دادگاه، از طریق قانونی پول سفته رو مطالبه کنید.

پیگیری حقوقی سفته، نکات ریز و درشت زیادی داره که اگه نیاز داشتید، حتماً باید با یه وکیل یا مشاور حقوقی مشورت کنید.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به انتهای راهنمایمون. امیدوارم که با خوندن این مقاله، الان دیگه حسابی توی پر کردن سفته حرفه ای شده باشید و دیگه هیچ ابهامی براتون نمونده باشه. همون طور که دیدیم، سفته یه ابزار مالی قدرتمند و پرکاربرده که تو زندگی روزمره و معاملاتمون، چه برای ضمانت کاری، چه برای وام و چه برای تعهد پرداخت، خیلی به دردمون می خوره. اما نکته طلایی اینه که تمام قدرت و اعتبار سفته، به دقت و درست پر کردن اون بستگی داره.

هر قسمت از سفته، از مبلغ و تاریخ گرفته تا نام گیرنده و امضا، اهمیت خاص خودش رو داره و اگه حواسمون بهش نباشه، ممکنه یه سفته معتبر تبدیل به یه برگ کاغذ بی ارزش بشه و کلی دردسر حقوقی برای خودمون یا دیگران درست کنیم. پس، همیشه قبل از امضا و تحویل سفته، تمام بخش ها رو با دقت بخونید و از درست پر شدن اون ها مطمئن بشید. یادتون نره، آگاهی بهترین سپره برای محافظت از حقوق شماست. حالا دیگه می تونید با خیال راحت و با اطمینان، سفته هاتون رو پر کنید و خیالتون از بابت تمام نکات حقوقی جمع باشه. موفق باشید!

دسته های هم موضوع